كتابخوانى آموختنى است
نويسنده:حميده احمديان راد
در مقام مادر سه فرزند تنها وقتى كوچكترين فرزندش در كشورى اروپايى متولد شد فهميد آموزش كتابخوانى و انس با كتاب از بدو تولد آغاز مى شود. مددكاران بيمارستان سه كتاب در اختيارش قرار دادند و از او خواستند در مدت سه ماه، هر روز براساس آموزش هايى كه به او داده بودند، اين كتاب ها را براى نوزادش بخواند. نتيجه اين كار هيجان انگيز وباور نكردنى بود.
چون بعد از سه ماه وقتى مددكاران به خانه اش آمدند، كودك به آزمون هايى كه آنها از كتاب ها انجام مى دادند، واكنش نشان داد. مددكاران بعد از اين آزمون سه كتاب ديگر به او دادند. دست اندركاران بخش فرهنگى كشور مدام بر حجم انتقاداتشان از سرانه كتابخوانى در ايران مى افزايند و به حال زمانى كه ايرانيان تلف مى كنند بى آنكه كتابى تورق كنند، افسوس مى خورند. هنگامى كه بر حجم اين انتقادات افزوده مى شود، بعضى ها به ويژه در هفته كتاب و كتابخوانى يكى دو تا كتاب هم خريدارى مى كنند. ولى اين كار هم سازگار نيست.
به استناد به سرانه كتابخوانى در كشور غالباً با خود فكر مى كنيم ، ملت بى فرهنگى هستيم و با اطلاع از اينكه يك شهروند آمريكايى در هر فرصتى حتى موقع خستگى در كردن هنگام سفر كتاب مى خواند، بر حجم خود آزاريمان مى افراييم. اما در نهايت سرانه كتابخوانى در ايران همچنان اسفبار است. مشكل اصلى در اين نكته نهفته است كه فرهنگ آموختنى است. اين آموزش از بدو تولد آغاز مى شود و سپس در مهد كودك ها، مدارس و رسانه ها به شكلى گسترده پى گرفته مى شود. انواع و اقسام كتابهاى روانشناسى در بازار كشورهاى پيشرفته وجود دارد كه براساس نيازهاى جسمانى و روحى هر گروه سنى روانه بازار شده است.
اين كتاب ها به والدين و مربيان مى آموزند ، براى هر گروه سنى چه نوع كتاب هايى تهيه كنند. والدينى كه در اين كشورها زندگى مى كنند، مى دانند چگونه اطفال خود را با كتاب آشنا كنند و چگونه براى وى كتاب بخوانند كه وى با كتاب انس بگيرد. در كلاس هاى درس، كتاب داستان خوانده مى شود و بچه ها در هر مقطع تحصيلى كتاب هاى داستانى را به انتخاب خود و براساس علاقه شان انتخاب مى كنند تا در طول سال تحصيلى آنها را بخوانند. و آنها را به اتفاق معلمان تحليل كنند.
ضمن اينكه كتابخانه هاى مدارس نيز مجهز است. در برنامه هاى ويژه كودكان نيز كتاب هاى داستان به طريقى جذاب خوانده مى شود. نكته ديگرى كه بايد مورد توجه قرار داد اين است كه اگر كودكان و نوجوانان پسر در كتاب فروشى ها صف مى كشند تا شماره جديد هرى پاتر را بخرند و چاپ اين كتاب در ايران از چاپ شانزدهم مى گذرد، بايد درك كنيم كه علاوه بر وجود عناصر خلاق در خود اين داستان، صنعت تبليغات پشت سر اين كتاب قرار دارد. بى شك در گسترش كتابخوانى تبليغ كتاب هاى منتشر شده نقش بسيار مهمى دارد. در واقع فروش نسبتاً زياد كتاب هرى پاتر در ايران، نشان دهنده آن است كه ايرانيان به خودى خود از كتاب كناره نمى گيرند بلكه از نظر فرهنگى نحوه مواجهه مناسبى با كتاب و كتابخوانى وجود ندارد.
در كشورهاى پيشرفته سياستگذارى مربوط به ترويج كتابخوانى از بدو تولد آغاز مى شود و كودكان با كتاب انس مى گيرند و كسانى كه از كودكى به كتابخوانى عادت كرده باشند، بى شك در بزرگسالى خواندن كتاب را رها نمى كنند. كارشناسان اعتقاد دارند، در حال حاضر انواع و اقسام كتاب هاى مناسب كودكان در بازار وجود دارد. ضمن اينكه داستانهاى كهن ايرانى سرشار از قصه هاى زيبا براى كودكان است. بنابراين به كارگيرى سياست فرهنگى مناسب كمك مى كند، نسل كتابخوانى پرورش دهيم. دكتر مهناز حق شعار، روانشناس مى گويد: «معرفى كتاب و اطلاع رسانى به والدين در مورد كتاب ها به والدين در انتخاب كتاب براى بچه ها كمك مى كند. همچنين آنها مى توانند به بچه هايشان كتاب هديه بدهند.
بچه ها در كتاب ها دنبال تخيل مى گردند. آنها كمبودها و خلأهاى عاطفى و نيازهايشان را بيشتر در رؤياها تجلى مى دهند و در كتابهاى خاص خود دنبال مفاهيم و موارد كنجكاوى، جنگجويى، ماجراجويى مى گردند و خواسته هايشان را در آنها پيدا مى كنند. سن آشنايى با قصه و كتاب از همان خردسالى است. قديم ها مادرها يا پرستاران لالايى مى گفتند واين كار را از بدو تولد انجام مى دادند و حالا كتاب ها جاى اين فرهنگ شفاهى را گرفته اند. طبق تحقيقات روانشناسى قصه هاى جن و پرى براى بچه ها جالب است. اين قصه ها همه نوع قهرمان دارد. در اين قصه ها بدى، خوبى وحادثه يافت مى شود و شرايط طبيعى، خدا و كودك به كمك قهرمان مى رسد.
در اين قصه ها نيازهاى عاطفى و اخلاقى كودك تأمين مى شود. وقتى قهرمانان شخصيت هاى اغراق شده اى دارند،بخش هايى از شخصيت ما را بروز مى دهند و وقتى موقعيت تخيلى به وجود مى آيد، بچه خودش را در آن موقعيت قرار مى دهد. كارى كه والت ديسنى به خوبى از عهده آن بر آمد. بچه ها تا نوجوانى به اين نوع قصه ها علاقه مندند. از دوره جوانى تصميم مى گيرند علايقشان را به عالم فيزيك ببرند و نوع ديگرى از مطالعه را شروع كنند. با اين وجود همچنان تخيل را دوست دارند. چنانكه فيلم هاى پست مدرن با استقبال مواجه مى شود. اندازه متن ها هم مهم است.
زمان توجه بچه ها به قصه در هر سنى متفاوت است. اين زمان در كودكى يك ربع و در دوره ابتدايى نيم ساعت است. براى بچه هاى كوچك تر متن هر چه ساده تر، موزون تر و خوش لحن تر و جملات كوتاه تر باشد، ميزان توجه به آن بيشتر است». وى مى افزايد: «در حال حاضر كتاب هاى خوبى در بازار وجود دارد. بعضى از آنها باز نويسى شده قصه هاى قديمى هستند.البته در كشور ما در زمان حاضر هم داستان هايى به جذابيت قصه هاى قديمى عرضه نشده». هر گروه سنى مقتضيات خاص و ميزان درك خود را دارد و با نوع خاصى از كتاب ارتباط برقرار مى كند. تنها در صورتى زحمات ما براى آشنا كردن كودكان با كتاب بيشترين نتيجه را مى دهد كه براى هر گروه سنى كتاب هاى مناسب سن آنها را تهيه كنيم.
دكتر معصومه رفيقى، روانشناس مى گويد: « براى آشنا كردن كودكان با كتاب بايد در مورد زبان كودك بحث كرد. بايد بدانيم، كودك از چه زمانى واژگان را درك و چه زمانى آنها را بيان مى كند. به طور كلى بچه تا چهارماهگى صداهاى نامفهومى دارد. از چهار تا هشت ماهگى اين روند ادامه مى يابد تا به واژه هاى خيلى كوچك يك سيلابى و دوسيلابى مى رسد ولى اين همان ادامه صداهاى نامفهوم است. از يك سالگى مفهوم كلماتى را كه مى گويد، درك مى كند. به طور كلى براى كودك درك كلمات و واژه ها زودتر از بيان آن اتفاق مى افتد.
از يك سال و نيمگى تا دوسالگى بچه كلمات را با مفهوم و كامل تر بيان مى كند و حتى جملات دو كلمه اى مى سازد كه تك سيلابى و دو سيلابى است. از دو سالگى به بعد جملاتى كه به كار مى برد، گسترده تراست. جملات كودكان از چهارسالگى به بعد به جملات بزرگسالان شبيه مى شود. بچه ها از دو سالگى به بعد هر ماه ۲۰ لغت جديد ياد مى گيرند و رشد زبان گسترش بيشترى پيدا مى كند. بچه ها مفاهيم را مى فهمند و پدر و مادرها و مربيان سرنخ هايى مى دهند تا بچه به مفاهيم بيشترى پى ببرد. با اين روال مرحله به مرحله بچه ها به كتابهايى نياز دارند كه اطلاعاتى را در اختيارشان قرار دهد. مثلاً براى بچه هفت ماهه نبايد كتاب داستان خواند.
او اول بايد مفاهيم و معانى و اشيايى را كه در محيط اطرافش است، ياد بگيرد و نمى شود برايش سرگذشت و رويدادى را تعريف كرد. حتى در مورد بچه يك ساله هم بايد كتاب مربوط به محيط بچه باشد. در اين سنين بچه فقط با شكل كتاب آشنا مى شود و در ذهنش نمايى از آن شكل مى گيرد. بچه از طريق كتاب هاى مصور كه اشكال ساده مثل دايره و... دارد با شكل ها و رنگ هاى مختلف آشنا مى شود. با اين كتاب ها بچه از محيط پيرامون خود از طريق جذب و انطباق به شناخت مى رسد. در واقع وى از طريق حواس، اطلاعاتى را مى گيرد، پردازش مى كند و بعد درك مى كند.
با اين كتاب ها در هشت ماهگى وقتى در مورد سيب با بچه حرف بزنيد چيزهايى در ذهنش تداعى مى شود. براى بچه هايى كه مى خواهند محيط را كشف كنند، قصه ها بايد بيشتر علمى باشد. بچه از چهارماهگى تا چهارسالگى اطلاعات و شناخت زيادى نسبت به خود پيدا مى كند و از دو سالگى به بعد قصه را حتى اگر برخى از لغات آن را متوجه نشود مى فهمد ومى توان افسانه ها و قصه هاى با شخصيت حيوان برايش تعريف كرد. هرقدر خزانه لغات بچه ها بيشتر باشد، مى توان ماجراهاى بيشترى برايشان تعريف كرد. البته علاوه بر رشد كودك امكانات اطراف او مثل حوصله مادر، اسباب بازى ها و... در سرعت رسيدن به زمان درك مفاهيم و معانى كمك مى كند».
وى مى افزايد: كتابها طبقه بندى و گروه بندى سنى دارند و بسته به هر سنى كتابى خاص وجود دارد كه براساس ميزان هوش و يادگيرى بچه ها تدوين شده، كتابها علاوه بر بعد يادگيرى، حس عاطفى بچه را نيز تقويت مى كنند و شخصيت كودك را شكل مى دهند. ضمن اينكه بچه هاى درون گرا از طريق قصه و كتاب مى توانند بهتر به بيان خودشان بپردازند. به هر حال در حال حاضر كتاب هاى خيلى خوبى براى گروه هاى سنى مختلف هست و مطبوعات و صداوسيما بايد در مورد آنها تبليغات كنند».
كودكان از كتاب مطالب زيادى مى آموزند و قوه ذهنى و عاطفى شان از اين طريق پرورش مى يابد. رشد جسمانى، عقلانى ، عاطفى، احساسى ، اجتماعى، شخصيتى، اخلاقى و روحى كودكان با آشنايى با كتاب افزايش مى يابد. آثار تخيلى نيز به رشد عاطفى و ذهنى آنها كمك درخور توجهى مى كند. به طور كلى نتيجه تحقيقات نشان مى دهد؛ پيشرفت تحصيلى كودكان كه مطالعه مى كنند، بيش از كودكانى است كه مطالعه نمى كنند. براساس تحقيقات علمى خواندن براى تفريح به مراتب بيش از خواندن از روى اجبار به سواد مى افزايد و اين در حالى است كه ميزان سواد آموزى در سال هاى كودكى به نتايج مفيدترى منتهى خواهد شد، چرا كه سرعت سوادآموزى در بزرگسالى كاهش مى يابد. بنابراين سياست فرهنگى مناسبى براى گسترش كتابخوانى مورد نياز است تا نسلى فرهيخته و رشد يافته تر پرورش يابد.
منبع: http://persianbook.net
/خ
چون بعد از سه ماه وقتى مددكاران به خانه اش آمدند، كودك به آزمون هايى كه آنها از كتاب ها انجام مى دادند، واكنش نشان داد. مددكاران بعد از اين آزمون سه كتاب ديگر به او دادند. دست اندركاران بخش فرهنگى كشور مدام بر حجم انتقاداتشان از سرانه كتابخوانى در ايران مى افزايند و به حال زمانى كه ايرانيان تلف مى كنند بى آنكه كتابى تورق كنند، افسوس مى خورند. هنگامى كه بر حجم اين انتقادات افزوده مى شود، بعضى ها به ويژه در هفته كتاب و كتابخوانى يكى دو تا كتاب هم خريدارى مى كنند. ولى اين كار هم سازگار نيست.
به استناد به سرانه كتابخوانى در كشور غالباً با خود فكر مى كنيم ، ملت بى فرهنگى هستيم و با اطلاع از اينكه يك شهروند آمريكايى در هر فرصتى حتى موقع خستگى در كردن هنگام سفر كتاب مى خواند، بر حجم خود آزاريمان مى افراييم. اما در نهايت سرانه كتابخوانى در ايران همچنان اسفبار است. مشكل اصلى در اين نكته نهفته است كه فرهنگ آموختنى است. اين آموزش از بدو تولد آغاز مى شود و سپس در مهد كودك ها، مدارس و رسانه ها به شكلى گسترده پى گرفته مى شود. انواع و اقسام كتابهاى روانشناسى در بازار كشورهاى پيشرفته وجود دارد كه براساس نيازهاى جسمانى و روحى هر گروه سنى روانه بازار شده است.
اين كتاب ها به والدين و مربيان مى آموزند ، براى هر گروه سنى چه نوع كتاب هايى تهيه كنند. والدينى كه در اين كشورها زندگى مى كنند، مى دانند چگونه اطفال خود را با كتاب آشنا كنند و چگونه براى وى كتاب بخوانند كه وى با كتاب انس بگيرد. در كلاس هاى درس، كتاب داستان خوانده مى شود و بچه ها در هر مقطع تحصيلى كتاب هاى داستانى را به انتخاب خود و براساس علاقه شان انتخاب مى كنند تا در طول سال تحصيلى آنها را بخوانند. و آنها را به اتفاق معلمان تحليل كنند.
ضمن اينكه كتابخانه هاى مدارس نيز مجهز است. در برنامه هاى ويژه كودكان نيز كتاب هاى داستان به طريقى جذاب خوانده مى شود. نكته ديگرى كه بايد مورد توجه قرار داد اين است كه اگر كودكان و نوجوانان پسر در كتاب فروشى ها صف مى كشند تا شماره جديد هرى پاتر را بخرند و چاپ اين كتاب در ايران از چاپ شانزدهم مى گذرد، بايد درك كنيم كه علاوه بر وجود عناصر خلاق در خود اين داستان، صنعت تبليغات پشت سر اين كتاب قرار دارد. بى شك در گسترش كتابخوانى تبليغ كتاب هاى منتشر شده نقش بسيار مهمى دارد. در واقع فروش نسبتاً زياد كتاب هرى پاتر در ايران، نشان دهنده آن است كه ايرانيان به خودى خود از كتاب كناره نمى گيرند بلكه از نظر فرهنگى نحوه مواجهه مناسبى با كتاب و كتابخوانى وجود ندارد.
در كشورهاى پيشرفته سياستگذارى مربوط به ترويج كتابخوانى از بدو تولد آغاز مى شود و كودكان با كتاب انس مى گيرند و كسانى كه از كودكى به كتابخوانى عادت كرده باشند، بى شك در بزرگسالى خواندن كتاب را رها نمى كنند. كارشناسان اعتقاد دارند، در حال حاضر انواع و اقسام كتاب هاى مناسب كودكان در بازار وجود دارد. ضمن اينكه داستانهاى كهن ايرانى سرشار از قصه هاى زيبا براى كودكان است. بنابراين به كارگيرى سياست فرهنگى مناسب كمك مى كند، نسل كتابخوانى پرورش دهيم. دكتر مهناز حق شعار، روانشناس مى گويد: «معرفى كتاب و اطلاع رسانى به والدين در مورد كتاب ها به والدين در انتخاب كتاب براى بچه ها كمك مى كند. همچنين آنها مى توانند به بچه هايشان كتاب هديه بدهند.
بچه ها در كتاب ها دنبال تخيل مى گردند. آنها كمبودها و خلأهاى عاطفى و نيازهايشان را بيشتر در رؤياها تجلى مى دهند و در كتابهاى خاص خود دنبال مفاهيم و موارد كنجكاوى، جنگجويى، ماجراجويى مى گردند و خواسته هايشان را در آنها پيدا مى كنند. سن آشنايى با قصه و كتاب از همان خردسالى است. قديم ها مادرها يا پرستاران لالايى مى گفتند واين كار را از بدو تولد انجام مى دادند و حالا كتاب ها جاى اين فرهنگ شفاهى را گرفته اند. طبق تحقيقات روانشناسى قصه هاى جن و پرى براى بچه ها جالب است. اين قصه ها همه نوع قهرمان دارد. در اين قصه ها بدى، خوبى وحادثه يافت مى شود و شرايط طبيعى، خدا و كودك به كمك قهرمان مى رسد.
در اين قصه ها نيازهاى عاطفى و اخلاقى كودك تأمين مى شود. وقتى قهرمانان شخصيت هاى اغراق شده اى دارند،بخش هايى از شخصيت ما را بروز مى دهند و وقتى موقعيت تخيلى به وجود مى آيد، بچه خودش را در آن موقعيت قرار مى دهد. كارى كه والت ديسنى به خوبى از عهده آن بر آمد. بچه ها تا نوجوانى به اين نوع قصه ها علاقه مندند. از دوره جوانى تصميم مى گيرند علايقشان را به عالم فيزيك ببرند و نوع ديگرى از مطالعه را شروع كنند. با اين وجود همچنان تخيل را دوست دارند. چنانكه فيلم هاى پست مدرن با استقبال مواجه مى شود. اندازه متن ها هم مهم است.
زمان توجه بچه ها به قصه در هر سنى متفاوت است. اين زمان در كودكى يك ربع و در دوره ابتدايى نيم ساعت است. براى بچه هاى كوچك تر متن هر چه ساده تر، موزون تر و خوش لحن تر و جملات كوتاه تر باشد، ميزان توجه به آن بيشتر است». وى مى افزايد: «در حال حاضر كتاب هاى خوبى در بازار وجود دارد. بعضى از آنها باز نويسى شده قصه هاى قديمى هستند.البته در كشور ما در زمان حاضر هم داستان هايى به جذابيت قصه هاى قديمى عرضه نشده». هر گروه سنى مقتضيات خاص و ميزان درك خود را دارد و با نوع خاصى از كتاب ارتباط برقرار مى كند. تنها در صورتى زحمات ما براى آشنا كردن كودكان با كتاب بيشترين نتيجه را مى دهد كه براى هر گروه سنى كتاب هاى مناسب سن آنها را تهيه كنيم.
دكتر معصومه رفيقى، روانشناس مى گويد: « براى آشنا كردن كودكان با كتاب بايد در مورد زبان كودك بحث كرد. بايد بدانيم، كودك از چه زمانى واژگان را درك و چه زمانى آنها را بيان مى كند. به طور كلى بچه تا چهارماهگى صداهاى نامفهومى دارد. از چهار تا هشت ماهگى اين روند ادامه مى يابد تا به واژه هاى خيلى كوچك يك سيلابى و دوسيلابى مى رسد ولى اين همان ادامه صداهاى نامفهوم است. از يك سالگى مفهوم كلماتى را كه مى گويد، درك مى كند. به طور كلى براى كودك درك كلمات و واژه ها زودتر از بيان آن اتفاق مى افتد.
از يك سال و نيمگى تا دوسالگى بچه كلمات را با مفهوم و كامل تر بيان مى كند و حتى جملات دو كلمه اى مى سازد كه تك سيلابى و دو سيلابى است. از دو سالگى به بعد جملاتى كه به كار مى برد، گسترده تراست. جملات كودكان از چهارسالگى به بعد به جملات بزرگسالان شبيه مى شود. بچه ها از دو سالگى به بعد هر ماه ۲۰ لغت جديد ياد مى گيرند و رشد زبان گسترش بيشترى پيدا مى كند. بچه ها مفاهيم را مى فهمند و پدر و مادرها و مربيان سرنخ هايى مى دهند تا بچه به مفاهيم بيشترى پى ببرد. با اين روال مرحله به مرحله بچه ها به كتابهايى نياز دارند كه اطلاعاتى را در اختيارشان قرار دهد. مثلاً براى بچه هفت ماهه نبايد كتاب داستان خواند.
او اول بايد مفاهيم و معانى و اشيايى را كه در محيط اطرافش است، ياد بگيرد و نمى شود برايش سرگذشت و رويدادى را تعريف كرد. حتى در مورد بچه يك ساله هم بايد كتاب مربوط به محيط بچه باشد. در اين سنين بچه فقط با شكل كتاب آشنا مى شود و در ذهنش نمايى از آن شكل مى گيرد. بچه از طريق كتاب هاى مصور كه اشكال ساده مثل دايره و... دارد با شكل ها و رنگ هاى مختلف آشنا مى شود. با اين كتاب ها بچه از محيط پيرامون خود از طريق جذب و انطباق به شناخت مى رسد. در واقع وى از طريق حواس، اطلاعاتى را مى گيرد، پردازش مى كند و بعد درك مى كند.
با اين كتاب ها در هشت ماهگى وقتى در مورد سيب با بچه حرف بزنيد چيزهايى در ذهنش تداعى مى شود. براى بچه هايى كه مى خواهند محيط را كشف كنند، قصه ها بايد بيشتر علمى باشد. بچه از چهارماهگى تا چهارسالگى اطلاعات و شناخت زيادى نسبت به خود پيدا مى كند و از دو سالگى به بعد قصه را حتى اگر برخى از لغات آن را متوجه نشود مى فهمد ومى توان افسانه ها و قصه هاى با شخصيت حيوان برايش تعريف كرد. هرقدر خزانه لغات بچه ها بيشتر باشد، مى توان ماجراهاى بيشترى برايشان تعريف كرد. البته علاوه بر رشد كودك امكانات اطراف او مثل حوصله مادر، اسباب بازى ها و... در سرعت رسيدن به زمان درك مفاهيم و معانى كمك مى كند».
وى مى افزايد: كتابها طبقه بندى و گروه بندى سنى دارند و بسته به هر سنى كتابى خاص وجود دارد كه براساس ميزان هوش و يادگيرى بچه ها تدوين شده، كتابها علاوه بر بعد يادگيرى، حس عاطفى بچه را نيز تقويت مى كنند و شخصيت كودك را شكل مى دهند. ضمن اينكه بچه هاى درون گرا از طريق قصه و كتاب مى توانند بهتر به بيان خودشان بپردازند. به هر حال در حال حاضر كتاب هاى خيلى خوبى براى گروه هاى سنى مختلف هست و مطبوعات و صداوسيما بايد در مورد آنها تبليغات كنند».
كودكان از كتاب مطالب زيادى مى آموزند و قوه ذهنى و عاطفى شان از اين طريق پرورش مى يابد. رشد جسمانى، عقلانى ، عاطفى، احساسى ، اجتماعى، شخصيتى، اخلاقى و روحى كودكان با آشنايى با كتاب افزايش مى يابد. آثار تخيلى نيز به رشد عاطفى و ذهنى آنها كمك درخور توجهى مى كند. به طور كلى نتيجه تحقيقات نشان مى دهد؛ پيشرفت تحصيلى كودكان كه مطالعه مى كنند، بيش از كودكانى است كه مطالعه نمى كنند. براساس تحقيقات علمى خواندن براى تفريح به مراتب بيش از خواندن از روى اجبار به سواد مى افزايد و اين در حالى است كه ميزان سواد آموزى در سال هاى كودكى به نتايج مفيدترى منتهى خواهد شد، چرا كه سرعت سوادآموزى در بزرگسالى كاهش مى يابد. بنابراين سياست فرهنگى مناسبى براى گسترش كتابخوانى مورد نياز است تا نسلى فرهيخته و رشد يافته تر پرورش يابد.
منبع: http://persianbook.net
/خ
