امام خمينى (ره) و غرب (3)

«افسوسا كه ما از اروپائيان چنان وحشت كرديم كه يكسره خود را باختيم و... گمان كرديم كه اگر مملكتى در سير طبيعى پيشرفت كرد، در سير حكمت الهى نيز پيشقدم است و اين از اشتباهات بزرگ ما بود.» (110)
و همين امر باعث همه گرفتاريها و بدبختى مسلمانان گرديد.
بنابر اين، ايشان تاكيد مى‏كنند كه ما در عين استفاده از آثار تمدن ديگران، نبايد مجذوب آنها شده و خود را فراموش كنيم. آنها اگر در بعد مادى پيشرفت كرده‏اند، فرهنگ اسلامى ما در هر دو بعد مادى و معنوى پيشرفت و سعادت مسلمانان را تامين نموده است. حتى در دنياى امروز نيز در حالى كه دنياى صنعتى آنها مى‏خواهد «جامعه بشرى را نظير يك كارخانه بزرگ صنعتى اداره كند»، اسلام با توجه به اينكه‏«جامعه‏ها از انسانهايى تشكيل شده است كه داراى بعد معنوى و روح عرفانى است. در كنار مقررات اجتماعى، اقتصادى و غيره، به تربيت انسان براساس ايمان به خدا تكيه مى‏كند و در هدايت جامعه از اين بعد، بيشتر براى هدايت انسان به طرف تعالى و سعادت عمل مى‏كند.» (111)

3- مفاسد و انحرافات اخلاقى:

يكى ديگر از جهاتى كه امام در اخذ تمدن جديد غرب آن را مورد توجه قرار داده است، طريقه استفاده از آن دستاوردها و مفاسد موجود در آن مى‏باشد و لذا در انتقاد به طريقه اخذ دستاوردهاى تمدن از سوى رژيم پهلوى مى‏گويند: «كدام روحانى گفته است كه ما با فلان مظاهر تمدن مخالفيم؟ شما مظاهر تمدن را وقتى در ايران مى‏آيد همچو از صورت طبيعى خارجش مى‏كنيد، كه چيز حلال را مبدل به حرام مى‏كنيد.» (112) بنابراين، به اعتقاد امام، اگر چه «در اسلام تمام آثار تجدد و تمدن مجاز است » (113) ; ولى فساد اخلاقى ناشى از آن كه حتى خود غربيها از آن گريزانند، به هيچ وجه پذيرفته نيست. و لذا هنگام اقتباس از دستاوردهاى پيشرفته ديگران، اين امر هميشه بايد مورد نظر قرار بگيرد و از مفاسد و استفاده‏هاى مفسده دار اجتناب گردد.
ايشان در اين باره به سينما مثال زده و مى‏گويند:
«مثلا سينما ممكن است كه كسى در آن نمايشهايى كه مى‏دهد، نمايشهاى اخلاقى باشد، نمايشهاى آموزنده باشد كه آن را هيچ كس منع نكرده و اما سينمايى كه براى فساد اخلاق جوانهاى ماست و اگر چند وقت‏يك جوان برود در آنجا فاسد بيرون مى‏آيد، ديگر به درد نمى‏خورد.» (114)
در وراى اين جهات، امام مخالفتى با آثار تمدن جديد غرب در زمينه‏هاى مختلف نداشته و اخذ و اقتباس تجربيات پيشرفته انسان غربى را در شرايط موجود، طبيعى و لازم مى‏پندارد و در اشاره به اين امر مى‏گويند: «احتياج ما پس از اين همه عقب ماندگى مصنوعى به صنعتهاى بزرگ كشورهاى خارجى حقيقتى است انكارناپذير، ولى اين به آن معنا نيست كه ما بايد در علوم پيشرفته به يكى از دو قطب وابسته باشيم.» (115)

پي نوشت :

1. امام خمينى، صحيفه نور، ج 2،ص 15.
2. امام خمينى، همان، ص‏77.
3. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص 252.
4. حميد عنايت، بررسى تاريخى احياى اسلام، تاريخ معاصر ايران، شماره 1، موسسه پژوهش و مطالعات فرهنگى، ص 55.
5. محمد نقوى، جامعه‏شناسى غربگراى، انتشارات اميركبير، تهران ،1361، ج‏1، ص‏179.
6. حميد عنايت، پيشين، ص 60.
7. امام خمينى، صحيفه نور، ج 2،ص 128.
8. امام خمينى، پيشين، ج 4،ص 192.
9 امام خمينى، پيشين، ج 10،ص‏169- 168.
10. امام خمينى، پيشين، ج 2،ص 158.
11. امام خمينى، ولايت فقيه (حكومت اسلامى)، چاپ سوم، موسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تهران، زمستان 1374، ص‏13.
12. امام خمينى، كلمات قصار، چاپ اول، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خمينى، تهران، ص‏43.
13. امام خمينى، صحيفه نور، ج 11،ص 231.
14. امام خمينى، پيشين، ج 4،ص‏183.
15. امام خمينى، پيشين، ج 11،ص 238.
16. امام خمينى، پيشين، ج 10،ص 75.
17. امام خمينى، پيشين، ج‏6،ص 220.
18. امام خمينى، پيشين، ج 4،ص 184-183.
19. امام خمينى، پيشين، ج 21،ص 184.
20. امام خمينى، پيشين، ج‏16،ص‏57.
21. امام خمينى، كشف الاسرار، [بى جا]، [بى تا]،ص 168-170.
22. امام خمينى، پيشين، ج 10،ص 274.
23. امام خمينى، پيشين، ج 10،ص‏276.
24. محمدرضا تاجيك، امام ،قدرت و گفتمان، نامه پژوهش، ش‏8، 68.
25. امام خمينى، صحيفه نور، ج 1،ص 65.
26. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص 242; همچنين ج‏6، ص‏319.
27. امام خمينى، كشف الاسرار، ص 312.
28. امام خمينى، صحيفه نور، ج 1، ص‏119.
29. امام خمينى، كشف الاسرار ،ص 238.
30. امام خمينى، همان ،ص 8.
31. امام خمينى، صحيفه نور، ج 1،ص 152.
32. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص 121.
33. امام خمينى، تحريرالوسيله، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، ج 1،ص 234، مساله‏9.
34. امام خمينى، صحيفه نور، ج 4،ص 168.
35. امام خمينى، پيشين، ج 18،ص‏67. همچنين ج 21، ص 178.
36. امام خمينى، پيشين، ج 11،صص 130- 132.
37. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص 65.
38. امام خمينى، پيشين، ج‏19،ص 242.
39. امام خمينى، پيشين، ج 21،ص 178.
40. امام خمينى، پيشين، ج‏13،ص 218.
41. امام خمينى، پيشين، ج‏13،ص‏217.
42. امام خمينى، پيشين، ج‏13،ص 218.
43. امام خمينى، پيشين، ج 8،ص 238و237و8، همچنين در ج‏1، ص 234وج‏6 ص 231و ج‏7 ص‏285و17.
44. امام خمينى، صحيفه نور، ج‏7،ص‏16.
45. امام خمينى، پيشين، ج 18،ص‏36.
46. امام خمينى، پيشين، ج‏7، صص 282 -283 با كمى تصرف در تركيب جمله.
47. امام خمينى، پيشين، ج‏1، ص 350.
48. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص‏186.
49. امام خمينى، پيشين، ج 2،ص 241.
50. امام خمينى، پيشين، ج 21،ص‏69.
51. امام خمينى، پيشين، ج 2،ص 15.
52. امام خمينى، پيشين، ج‏6،ص 18.
53. امام خمينى، پيشين، ج 5،ص 114.
54. امام خمينى، پيشين، ج 2،ص 138.
55. امام خمينى، پيشين، ج‏6،ص‏233.
56. امام خمينى، پيشين، ج 4،ص‏166.
57. امام خمينى، پيشين، ج 8،ص 195.
58. امام خمينى، پيشين، ج‏19،ص 4.
59. امام خمينى، پيشين، ج 4،صص‏166-167.
60. اين اصل قرآنى، از آيات و روايات مختلفى استنباط مى‏گردد; از جمله: آيه مباركه «اشداء على الكفار رحماء بينهم‏» فتح /29، و آيه مباركه: «الله ولى الذين آمنوا يخرجهم من الظلمات الى النور والذين كفروا اوليائهم الطاغوت يخرجونهم من النور الى الظلمات‏» بقره / 225. و آيه مباركه «ولا تتخذوا الذين اتخذوا دينكم هزوا و لعبا من الذين اوتواالكتاب من قبلكم و الكفار اولياء» مائده /57. و روايت: «من احب لله و ابغض لله و اعطى لله فهو ممن كمل ايمانه‏»، امام صادق (ع)، اصول كافى، چاپ مكتبة الاسلاميه، تهران، ج 2، ص 101. و روايت: «كونوا لظالم خصما و للمظلوم عونا»، امام على (ع)، نهج‏البلاغه، نامه‏47.
61. امام خمينى، صحيفه نور، ج‏17،ص 51.
62. امام خمينى، پيشين، ج‏6،ص‏116.
63. بقره،279.
64. امام خمينى، صحيفه نور، ج 11،ص 10.
65. امام خمينى، پيشين، ج 14،ص‏66.
66. نساء، 141.
67. امام خمينى، پيشين، ج 2، ص‏139.
68. امام خمينى، پيشين، ج‏16، ص‏37.
69. امام خمينى، پيشين، ج 18، ص 32.
70. امام خمينى، پيشين، ج‏17، ص 120 - 121.
71. امام خمينى، پيشين، ج 4، ص 85.
72. امام خمينى، پيشين، ج 2، ص‏139.
73. امام خمينى، پيشين، ج‏19، ص 75.
74. امام خمينى، پيشين، ج 14، ص‏3.
75. امام خمينى، پيشين، ج 14، ص 1.
76. امام خمينى، پيشين، ج 14، ص 2.
77. امام خمينى، پيشين، ج 1، ص‏3.
78. امام خمينى، پيشين، ج 1، ص 44.
79. امام خمينى، پيشين، ج 1، ص 204.
80. امام خمينى، پيشين، ج 5، ص‏37.
81. امام خمينى، پيشين، ج‏16، ص 20.
82. امام خمينى، پيشين، ج 1، ص 121.
83. امام خمينى، پيشين، ج 5، ص‏37.
84. امام خمينى، پيشين، ج 1، ص 160.
85. امام خمينى، ولايت فقيه، (حكومت اسلامى)، پيشين، ص 32.
86. امام خمينى، پيشين، ص 24.
87. امام خمينى، پيشين، ص 32.
88. امام خمينى، صحيفه نور،پيشين، ج 2، ص‏113.
89. امام خمينى، پيشين، ج 5،ص 150.
90. امام خمينى، پيشين، ج‏19،ص 11.
91. امام خمينى، پيشين، ج‏16،ص‏270 .
92. امام خمينى، پيشين، ج 18،ص‏233.
93. امام خمينى، ولايت فقيه (حكومت اسلامى) ،پيشين،ص‏6.
94. امام خمينى، صحيفه نور،پيشين، ج‏6،ص‏219.
95. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص‏227.
96. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص 252.
97. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص‏223.
98. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص‏227.
99. امام خمينى، پيشين، ج 21،ص‏176.
100. امام خمينى، كشف الاسرار ،صص 224- 225.
101. امام خمينى، صحيفه نور،پيشين، ج 8،ص 138.
102. امام خمينى، پيشين، ج 2،صص‏43-44.
103. امام خمينى، پيشين، ج 4،ص‏37.
104. قانون اساسى جمهورى اسلامى ايران، اداره كل قوانين و مقررات در نهاد رياست جمهوى، تهران‏1369، اصل اول و دوم ،ص 61-62.
105. همان، اصل ششم .
106. در اين باره ر. ك به: امام خمينى، صحيفه نور، ج‏17،ص 50وج 21،ص 38.
107. امام خمينى، صحيفه نور، ج‏3،ص 158.
108. امام خمينى، پيشين، ج‏3،ص‏159.
109. امام خمينى، پيشين، ج 21،ص 90.
110. امام خمينى، كشف الاسرار، ص 34.
111. امام خمينى، صحيفه نور، ج 4،ص 190.
112. امام خمينى، پيشين، ج 1،ص‏76.
113. امام خمينى، پيشين، ج 4،ص 85.
114. همان .
115. امام خمينى، پيشين