سفر به ابيانه
نویسنده : زهره پري نوش
روستاي ابيانه در40 كيلومتري شمال غربي شهرستان نطنز، در دامنه كوه كركس واقع است. ابيانه منطقهاي خوش‌منظره، خوش آب و هوا و داراي موقعيت طبيعي مساعدي است. شمارِ خانه هاي ابيانه در سرشماري سال 1361 برابر با 500 واحد برآورد شده است. تمامي اين خانهها بر روي دامنه‌اي در شمال رودخانه برزرود بنا شده است.
اتاق‌هاي ابيانه داراي پنجرههاي چوبي اُرسي مانند هستند و اغلب داراي ايوان‌ها و طارمي‌هاي چوبي پيش آمده، مشرف بر كوچه‌هاي باريک‌اند كه به صورت مناظر جالبي درآمدهاند. نماي خارجي ديوارها در خانههاي ابيانه با خاك سرخ رنگي كه معدن آن در مجاورت روستا قرار دارد، پوشيده شده است.
از آنجا كه در دامنههاي شيب‌دار ابيانه فضاي كافي براي ساختن خانههاي مورد نياز وجود ندارد، در اين روستا چنين رسم است كه هر خانواده، انبار غار‌مانندي در تپههاي يك كيلومتري روستا، در كنار جاده و نرسيده به ابيانه ايجاد كند.
اين غارها كه در دل تپهها حفر شدهاند و از بيرون تنها درهاي كوتاه و محقر آن نمودار است، براي نگهداري دام‌ها و نيز آذوقه زمستاني و اشياي غيرضروري مورد استفاده قرار ميگيرد. مردم ابيانه به كشاورزي و باغداري و دامداري مشغول هستند كه با روش‌هاي سنتي اداره ميشود. بيشتر زنان در امور اقتصادي با مردان همكاري دارند.
ابيانه داراي هفت رشته قنات است كه براي آبياري مزارع و باغ ها مورد استفاده قرار ميگيرد. گندم، جو، سيب زميني و انواع ميوه به‌خصوص سيب، آلو، گلابي، زردآلو، بادام و گردو در ابيانه به دست ميآيد.
مردم ابيانه به سبب کوهستاني بودن منطقه و دور بودن محل آنها از مراکز پر جمعيت و راه‌هاي ارتباطي، قرن‌ها در انزوا زيسته و در نتيجه بسياري از آداب و رسوم قومي و سنتي و از جمله زبان و لهجه قديم خود را حفظ کردهاند. زبان مردم ابيانه فارسي با لهجه خاص ابيانهاي است كه با لهجههاي متداول در مناطق ديگر تفاوت اساسي دارد. لباس سنتي آنها، هنوز هم رواج دارد که در حفظ آن تأكيد و تعصب از خود نشان ميدهند. مردان شلوار گشاد و درازي از پارچه سياه مي‌پوشند و زن‌ها از پيراهن بلندي با پارچههاي گلدار و رنگارنگ استفاده مي‌كنند. علاوه بر اين، زن‌هاي ابيانه معمولاً چارقدهاي سفيد رنگي بر سر دارند. در سال‌هاي اخير قاليبافي در ابيانه رواج پيدا کرده و نزديک به 30 کارگاه قاليبافي در آنجا داير شده است. در گذشته گيوه بافي از جمله مشغلههاي پردرآمد زن‌هاي ابيانه بود که امروزه تا حدي متروک شده است.
قديمي‌ترين اثر تاريخي ابيانه آتشكدهاي است كه مانند ديگر بناهاي ده در سراشيبي قرار گرفته است. آتشكده ابيانه را نمونهاي از معابد زردشتي دانستهاند كه در جوامع كوهستاني ساخته ميشد. مهمترين بنا و اثر تاريخي اين روستا يك باب مسجدجامع و قديمي‌ترين اثر تاريخي اين مسجد نيز منبر چوبي منبت‌كاري آن است كه در سال 466 ه.ق ساخته شد. مسجد قديمي ديگر ابيانه مسجد برزله است كه فضاي دلبازي دارد و روي لنگه در شرقي آن سال 701 ه.ق نوشته شده كه مربوط به دوره ايلخانان است. مسجد تاريخي ديگر ابيانه مسجد حاجتگاه است كه كنار صخرهاي در كوهستان بنا شده و بر در ورودي شبستان آن تاريخ 952 ه.ق مشاهده ميشود. روستاي ابيانه داراي دو زيارتگاه است.
يكي مرقد شاهزاده عيسي و شاهزاده يحيي در جنوب روستا است كه به گفته اهالي، فرزندان امام موسي كاظم بودهاند و زيارتگاه ديگر ابيانه قدمگاه ناميده ميشود. از جمله اماكن ديدني ديگر ابيانه ميتوان از خانه غلام نادرشاه و خانه نايب حسين كاشي نام برد.
در ايام گلاب‌گيري که معمولاً اواخر ارديبهشت است، خيل عظيمي از مسافران و گردشگران به سمت اين روستا روانه مي‌شوند. ابيانه مسيري نسبتا طولاني دارد. علاوه بر اين به‌علت قرار نداشتن بر روي هيچ کدام از راه‌هاي اصلي، ماشين خطي يا ميني‌بوسي در آن مسير کار نمي‌کند. ابيانه در جنوب کاشان و در فاصله حدود 80 کيلومتري آن قرار دارد.
اين روستا هم از طريق جاده کاشان- نطنز و هم از اتوبان کاشان- اصفهان قابل دسترسي است. از دو راهي مسير کاشان به نطنز تا ابيانه حدود 22 کيلومتر فاصله است که مسيري زيبا و سر سبز ، کاملاً کوهستاني و دره مانند است که جاي جاي آن را باغ‌هاي پر درخت پوشانده است. يکي از مهمترين دلايل شهرت ابيانه، نزديکي به شهرهايي همچون کاشان، قمصر، اصفهان و به طور کل در دسترس بودن آن است. در حال حاضر اين روستا تقريباً خالي از سکنه است و تنها معدودي از ساکنان مسن در روستا حضور دارند که اغلب مشغول فروش اجناس خود به گردشگران هستند.
منبع: روزنامه اطلاعات
/س
اتاق‌هاي ابيانه داراي پنجرههاي چوبي اُرسي مانند هستند و اغلب داراي ايوان‌ها و طارمي‌هاي چوبي پيش آمده، مشرف بر كوچه‌هاي باريک‌اند كه به صورت مناظر جالبي درآمدهاند. نماي خارجي ديوارها در خانههاي ابيانه با خاك سرخ رنگي كه معدن آن در مجاورت روستا قرار دارد، پوشيده شده است.
از آنجا كه در دامنههاي شيب‌دار ابيانه فضاي كافي براي ساختن خانههاي مورد نياز وجود ندارد، در اين روستا چنين رسم است كه هر خانواده، انبار غار‌مانندي در تپههاي يك كيلومتري روستا، در كنار جاده و نرسيده به ابيانه ايجاد كند.
اين غارها كه در دل تپهها حفر شدهاند و از بيرون تنها درهاي كوتاه و محقر آن نمودار است، براي نگهداري دام‌ها و نيز آذوقه زمستاني و اشياي غيرضروري مورد استفاده قرار ميگيرد. مردم ابيانه به كشاورزي و باغداري و دامداري مشغول هستند كه با روش‌هاي سنتي اداره ميشود. بيشتر زنان در امور اقتصادي با مردان همكاري دارند.
ابيانه داراي هفت رشته قنات است كه براي آبياري مزارع و باغ ها مورد استفاده قرار ميگيرد. گندم، جو، سيب زميني و انواع ميوه به‌خصوص سيب، آلو، گلابي، زردآلو، بادام و گردو در ابيانه به دست ميآيد.
مردم ابيانه به سبب کوهستاني بودن منطقه و دور بودن محل آنها از مراکز پر جمعيت و راه‌هاي ارتباطي، قرن‌ها در انزوا زيسته و در نتيجه بسياري از آداب و رسوم قومي و سنتي و از جمله زبان و لهجه قديم خود را حفظ کردهاند. زبان مردم ابيانه فارسي با لهجه خاص ابيانهاي است كه با لهجههاي متداول در مناطق ديگر تفاوت اساسي دارد. لباس سنتي آنها، هنوز هم رواج دارد که در حفظ آن تأكيد و تعصب از خود نشان ميدهند. مردان شلوار گشاد و درازي از پارچه سياه مي‌پوشند و زن‌ها از پيراهن بلندي با پارچههاي گلدار و رنگارنگ استفاده مي‌كنند. علاوه بر اين، زن‌هاي ابيانه معمولاً چارقدهاي سفيد رنگي بر سر دارند. در سال‌هاي اخير قاليبافي در ابيانه رواج پيدا کرده و نزديک به 30 کارگاه قاليبافي در آنجا داير شده است. در گذشته گيوه بافي از جمله مشغلههاي پردرآمد زن‌هاي ابيانه بود که امروزه تا حدي متروک شده است.
قديمي‌ترين اثر تاريخي ابيانه آتشكدهاي است كه مانند ديگر بناهاي ده در سراشيبي قرار گرفته است. آتشكده ابيانه را نمونهاي از معابد زردشتي دانستهاند كه در جوامع كوهستاني ساخته ميشد. مهمترين بنا و اثر تاريخي اين روستا يك باب مسجدجامع و قديمي‌ترين اثر تاريخي اين مسجد نيز منبر چوبي منبت‌كاري آن است كه در سال 466 ه.ق ساخته شد. مسجد قديمي ديگر ابيانه مسجد برزله است كه فضاي دلبازي دارد و روي لنگه در شرقي آن سال 701 ه.ق نوشته شده كه مربوط به دوره ايلخانان است. مسجد تاريخي ديگر ابيانه مسجد حاجتگاه است كه كنار صخرهاي در كوهستان بنا شده و بر در ورودي شبستان آن تاريخ 952 ه.ق مشاهده ميشود. روستاي ابيانه داراي دو زيارتگاه است.
يكي مرقد شاهزاده عيسي و شاهزاده يحيي در جنوب روستا است كه به گفته اهالي، فرزندان امام موسي كاظم بودهاند و زيارتگاه ديگر ابيانه قدمگاه ناميده ميشود. از جمله اماكن ديدني ديگر ابيانه ميتوان از خانه غلام نادرشاه و خانه نايب حسين كاشي نام برد.
در ايام گلاب‌گيري که معمولاً اواخر ارديبهشت است، خيل عظيمي از مسافران و گردشگران به سمت اين روستا روانه مي‌شوند. ابيانه مسيري نسبتا طولاني دارد. علاوه بر اين به‌علت قرار نداشتن بر روي هيچ کدام از راه‌هاي اصلي، ماشين خطي يا ميني‌بوسي در آن مسير کار نمي‌کند. ابيانه در جنوب کاشان و در فاصله حدود 80 کيلومتري آن قرار دارد.
اين روستا هم از طريق جاده کاشان- نطنز و هم از اتوبان کاشان- اصفهان قابل دسترسي است. از دو راهي مسير کاشان به نطنز تا ابيانه حدود 22 کيلومتر فاصله است که مسيري زيبا و سر سبز ، کاملاً کوهستاني و دره مانند است که جاي جاي آن را باغ‌هاي پر درخت پوشانده است. يکي از مهمترين دلايل شهرت ابيانه، نزديکي به شهرهايي همچون کاشان، قمصر، اصفهان و به طور کل در دسترس بودن آن است. در حال حاضر اين روستا تقريباً خالي از سکنه است و تنها معدودي از ساکنان مسن در روستا حضور دارند که اغلب مشغول فروش اجناس خود به گردشگران هستند.
منبع: روزنامه اطلاعات
/س
