معرفی ترشک و خواص درمانی آن

ترشک‌ها گونه‌های مختلفی دارند که هر کدام از گونه‌ها نیز دارای واریته‌های متعددی می‌باشند. در اینجا به نام علمی و مشخصات مربوط به یک نوع ترشک که خواص دارویی داشته و در طب سنتی نیز کاربرد دارد اشاره شده است.

نام علمی:

Rumex axetosa L.، نام فرانسه Grande oseille و نام انگلیسی آن Common sorrel می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، ترشک، ترشه، حَمّاض، حلیمون، حمیضه، طوطاق، ساق‌ترشک، ساق‌تروشک، نیره خراسانی، اشلیه پاتم، امروله و اشلیه کیاتم نام برده شده است.

تیره گیاه:

علف هفت بند Polygonaceae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است چند ساله به ارتفاع تقریبی 50 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر با ساقه‌ای راست و ریشه‌ای ضخیم و برگ‌های آن بیضوی تقریباً مثلثی شکل و دراز می‌باشند. گل‌های آن کوچک، به حالت واژگون و به رنگ سبزِ کثیفِ مایل به قرمز و میوه‌اش فندقه به رنگ قهوه‌ای تیره و محتوی تخمی سیاه، کوچک، براق و مثلثی شکل می‌باشد.

طبیعت:

طبق نظر حکمای طب سنتی سرد و خشک است.

رویش جغرافیایی:

در اغلب مناطق کشورها خصوصاً کشورهای اروپایی و آسیایی و در ایران بیشتر در استان‌های شمالی و غربی انتشار دارد.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه:

املاح اکسالات، اسید اکسالیک، اسید پتاسیم اکسالات، تارتاریک اسید، پتاسیم بینو کسالات، اکسی متیل انتراکینون، کوئرستین، هایپروزید، هایپرین، کریزوفانیک اسید، آب، پروتئین، چربی، نشاسته، کلیسم، فسفر، آهن، سدیم، پتاسیم، تیامین، رایبوفلاوین و ویتامین‌های C, A در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ، تخم و ریشه

نحوه مصرف:

به طور معمول برگ را به صورت خام یا پخته و ریشه‌ی گیاه را به صورت جوشانده استفاده می‌کنند.

خواص درمانی برگ و ریشه ترشک:

خنک کننده و ضد اسکوربوت، صفرابر و مفید برای زخم روده، نشاط‌آور و تقویت کننده عمومی بدن، تصفیه کننده خون و اشتهاآور، ضد یرقان و خارج کننده سنگ مثانه و کلیه می‌باشد. در ضمن برای نارسایی عمل دستگاه دفع ادرار، زخم‌های دهان و حلق، بیماری‌های التهابی، ورم لثه و دندان، بیماری‌های پوستی، رفع لکه‌های سفید و کهیر، آبسه‌های چرکی و یبوست نیز مفید است.

تذکر:

مصرف آن برای اشخاص مبتلا به درد مفاصل، نقرس، وجود اکسالات در ادرار و سوءهاضمه مضر است. در ضمن زیاده‌روی در مصرف آن نیروی جنسی را ضعیف می‌کند.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.