پرورش نسلي مسئوليت پذير

عوامل تربيتي در بين عواملي كه به رشد شخصيت كودك و نوجوان كمك مي‌كند، بسيار اهميت دارند. در سايه برنامه تربيتي منظم، هدفدار، روزآمد و مبتني بر فرهنگ و جغرافيايي خود است كه مي‌توان به پرورش نسلي مسئوليت‌پذير اميدوار بود.
روش‌هاي تربيتي پس از خانواده بيشتر در مدرسه‌ها مطرح مي‌شود. البته نوع برخورد افراد جامعه خود بحثي جداگانه را طلب مي‌كند. مدرسه زمينه را براي رشد تفكر عقلاني كودك فراهم كرده و او را براي پذيرش ارزش‌ها و هنجارهاي جامعه آماده مي‌كند يا وي را در جهت هنجارشكني و ارزش‌گريزي سوق مي‌دهد.
در بازديد از يكي از كانون‌هاي اصلاح و تربيت بنا بر گفته يكي از مسئولان آن، عموم بزهكاران در آن مركز در يكي از مقاطع تحصيلي از مدرسه اخراج شده يا قطع رابطه كرده‌اند. مدرسه مي‌تواند به دلايل زير در سوق كودك و نوجوان به سمت بزهكاري مؤثر باشد كه در زير به آنها اشاره مي‌شود:

الف-‌ نقش معلم

شعر معروف «درس معلم ار بود زمزمه محبتي/ جمعه به مكتب آورد طفل گريزپاي را» اشاره به اهميت نقش معلم در تربيت افراد دارد. شايد بسياري از دانش‌آموزان درس و مدرسه گريز در سايه كوشش معلمان به سعادت رسيده و عكس مطلب نيز دور از انتظار نيست. معلم مي‌تواند مستقيم و غيرمستقيم الگوي مناسبي براي رفتار شاگردانش باشد. عموم افراد بسياري از نقاط قوت فعلي خود را مرهون راهنمايي معلم گذشته خود مي‌دانند.

ب-‌ عدم هماهنگي و انطباق برنامه‌هاي آموزشي

برنامه‌هاي آموزشي بايد متناسب با نيازهاي جامعه تعريف و تدوين شوند. اجراي اين برنامه‌ها مي‌بايست به طور يكنواخت اجرا شده و در خانواده و مدرسه يا در مدارس مختلف و پايه‌ها و سطوح مختلف دچار تضاد نشوند. مفاد آموزشي در هر مقطع بايد مكمل يافته‌هاي قبلي بوده و مسائل تربيتي در مقاطع بعدي كمرنگ نشوند.
شاهد مثال آنكه اكثر والدين آنقدر كه در مقطع ابتدايي و راهنمايي نسبت به برنامه درسي فرزندان خود حساس هستند در مقطع متوسطه نيستند. در مدرسه نيز بايد همه اعضاي مجموعه آموزشي هدف واحدي را تعقيب كنند تا شاگردان دچار تضادهاي رفتاري نشوند.

ج‌- عدم راهنمايي صحيح

راهنمايي صحيح دانش‌آموزان در مسائل علمي، تربيتي و ساير موارد، احتمال توفيق آنها را افزايش داده و جامعه‌ها را از آسيب‌ها و هزينه‌هاي بعدي مصون مي‌دارد.بايد به دانش‌آموزان خود آموزش دهيم تا در صورت نياز به راهنمايي و كمك اولياي امور، مشتاقانه و بدون ترس و واهمه به آنها مراجعه كنند. اين امر در صورت پيدا شدن حس اعتماد ممكن است.
همچنين شخص راهنمايي‌دهنده بايد آگاه و بادانش كافي باشد. مشاوران بايد صادق، امين و رازدار بوده و به كار خود تسلط كامل داشته باشند. راهنمايي در زمينه‌هايي چون رشته تحصيلي در متوسطه يا دانشگاه يا ساير مسائل، تمام آينده كودك و نيز آينده يك عضو مسئوليت‌پذير آينده كشور است.اين امر مي‌بايست در نهايت ظرافت و دقت و با تكيه بر اطلاعات درست انجام شود.

د- عدم تماس دائم بين مربيان و خانواده‌

ارتباط مستمر و موثر بين خانواده و مدرسه (تا حدي هم دانشگاه) زمينه را براي خروج دانش‌آموزان مستعد بزهكاري از اين شكاف فراهم مي‌آورد. بسياري از دانش‌آموزان مستعد بزهكاري در برخورد با خانواده و اولياي مدرسه رفتاري دوگانه در پيش گرفته و هر بار يكي را در حضور ديگري متهم مي‌كند تا براي خود گريزگاهي دست و پا كند.
ارتباط و هماهنگي بين خانواده و مدرسه اين مفر را بسته و باعث اشتراك مساعي طرفين و افزايش برآيند روش تربيتي مي‌شود. متأسفانه به دلايل متعدد از جمله تنگناهاي اقتصادي و نيز كمبود زمان و عدم‌آگاهي كافي والدين اين مهم كمي مورد بي‌مهري قرار گرفته است.
نكته گفتني ديگر آنكه لازم است تا هم پدر و هم مادر با هماهنگي كامل به اين ارتباط بينديشند. به والدين عزيز توصيه مي‌شود تحت هر شرايطي در جهت تقويت و تعميق اين ارتباط بكوشند كه اگر كوتاهي شود شايد براي هميشه دير شده باشد.

ه-‌ نداشتن امكانات كافي

اجراي روش‌هاي تربيتي موثر و كارآمد، قبل از هر چيز پيش نيازهاي زير را مي‌طلبد كه به اهم آنها اشاره مي‌شود:
1-‌ تربيت نيروهاي متخصص
2- آموزش خانواده‌ها
3- اجرا و پيگيري منظم
4- تحقيقات مستمر و اصلاح روش‌ها
5- تامين منابع مادي و ...
همه اين موارد هزينه‌بردار است. بديهي است كمبود امكانات، روش تربيتي را عقيم مي‌سازد.
و سخن آخر اينكه مدرسه پس از خانواده دومين نهاد در سازندگي و تربيت افراد است. خانواده‌ها مي‌توانند با ارتباط مستمر خود با مدارس، اجراي موفق روش‌هاي تربيتي را تضمين كنند.
منبع:روزنامه اطلاعات