۹ اصل حياتي در اينترنت

خلاصه : هرچند هم اكنون و با وجود بين المللي نبودن اينترنت نيز، محيط سايبر به فعاليت خويش مشغول است ليكن كارشناسان، متخصصان و اهالي حقوق در تلاشي گسترده مي كوشند تا اصول كلي را براي اينترنت طراحي كنند.
هرچند هم اكنون و با وجود بين المللي نبودن اينترنت نيز، محيط سايبر به فعاليت خويش مشغول است ليكن كارشناسان، متخصصان و اهالي حقوق در تلاشي گسترده مي كوشند تا اصول كلي را براي اينترنت طراحي كنند. اين اصول از چند جهت حائز اهميت است. اولاً اين كه براي آشنايي بيشتر با اين محيط مي توان به سراغ اين اصول رفت و با توجه به آنها شناخت بيشتري را از واقعيت هاي محيط وب به دست آورد. از سوي ديگر شناخت آنها مي تواند تأثير بسزايي در قانونگذاري و ايجاد قواعد حقوقي داشته باشد چرا كه براي صحت و سلامت يك قانونگذاري يكي از اصولي ترين قدم ها شناخت اصول حاكم بر اين پديده است. در اين فرصت مي خواهيم با توجه به نظرات كارشناسان امر اصول و قواعد حقوقي حاكم بر اينترنت را معرفي كنيم.*

1- اصل آزادي دسترسي به اطلاعات

«وينتون سرف» معتقد است از آنجا كه اينترنت به شكل آزاد و باز شكل گرفته است، بايد همچنان به همان صورت باقي بماند. آنچه مشخص است كارشناسان تلاش فراواني به خرج مي دهند تا از نفوذ دولت ها در عرصه مديريت اينترنت جلوگيري كنند ولي آنچه مشخص است اين است كه حتي اگر در اين راه موفق نباشند مطمئناً نخواهند گذاشت اصل آزادي دسترسي به اطلاعات مورد خدشه واقع شود. البته ذكر اين نكته نيز خالي از فايده نخواهد بود كه اين اصل با يكسري چالش هايي مواجه است. براي مثال آمار و ارقام درباره كاربران اروپايي و آمريكايي اينترنت در مقايسه با كاربران آفريقايي، وضع وحشتناكي را به نمايش مي گذارد. از سوي ديگر و از آنجا كه قريب به ۷۰ درصد اينترنت با زبان انگليسي نگاشته شده مي توان تصور كرد كه تا چه اندازه متكلمان به ديگر زبان ها توان استفاده از آن را خواهند داشت.

2- هميشه در دسترس بودن و پاسخگويي به همه

اينترنت به شكلي طراحي شده است كه امكان تعطيلي براي آن وجود نداشته باشد، به عبارت ديگر فعاليت مادام العمر به عنوان مبناي كار آن به شمار مي رود. علاوه بر آن امكانات لازم براي دستيابي به اينترنت براي همه مردم به صورت يكسان وجود داشته و به عبارتي سهل الوصول ترين راه براي دستيابي به اطلاعات به شمار مي رود. اين اصل نتيجه عملي اصل اول يعني آزادي دسترسي به اطلاعات به شمار مي آيد و نقطه ديگر همين واقعيت است.
اگر تصور كنيم همه بايد بتوانند به طور آزاد به اطلاعات دسترسي پيدا كنند بايد پذيرفت كه اين اطلاعات بايد هميشه در دسترس بوده و هيچ فرقي ميان كساني كه علاقه به داشتن اين آگاهي ها داشته باشند به وجود نيايد. اين يك اصل مترقي است كه هيچ دانشگاه يا كلاس درسي قادر نيست به طور شبانه روزي در خدمت دانشجويان خويش قرار گرفته و هيچ محدوديتي هم در پذيرش دانشجو قائل نشود. از سوي ديگر اين توانايي خود ناشي از محيط ديجيتالي است كه رايانه آن را در اختيار اينترنت قرار داده است.

3- اصل تمركززدايي و عدم امكان اخراج

تمركززدايي در محيط سايبر به اين معناست كه هيچ كس نمي تواند با به تعطيلي كشاندن يك رايانه خاص، اينترنت جهاني را خاموش كند. طراحان اينترنت سعي كرده اند اوضاع به شكلي پيش رود كه اگر يك قسمت از مراكز مديريت اينترنت خراب شد مراكز ديگر وظايف آن را به عهده گيرند. اين مسأله بر امكان دوام شبكه مي افزايد. مسأله بعد عدم امكان اخراج هيچ كاربر به وسيله هر يك از مراجع موجود است. البته اين تا زماني است كه كسي به سوءاستفاده هايي كه قانون آنها را منع كرده دست نزده باشد. در غير اين صورت تا هر وقت، هر كس با هر عقيده اي مي تواند در محيط اينترنت باقي بماند و علاوه بر كسب اطلاعات و دانايي به بسط و گسترش عقايد خويش بپردازد. اين امكان كه يك پليس يا نيروي انتظامات در شبكه وجود داشته باشد هرچند به راحتي مي تواند فراهم شود ليكن با اصل عدم امكان اخراج سازگاري ندارد. بسياري از اتاق هاي گفت وگو براي رعايت اصول خود به اين راه حل متوسل مي شوند ليكن اصل اساسي در اينترنت عدم توسل به چنين حربه اي است.

4- اصل تخصصي بودن اداره اينترنت

دانشمندان معتقدند دولت ها قادر به اداره اينترنت نيستند. زيرا اين مسأله يك امر كاملاً تخصصي است. هرچند كارهايي كه امروزه به اينترنت سپرده شده لزوم بين المللي شدن اداره آن را افزايش داده است ليكن حتي دولت ها نيز بر اين باورند كه نمي توان بدون مبنا قرار دادن فعاليت هاي تخصصي، اداره كرد فعالي را براي آن پيش بيني كرد. البته عده اي نظر جالب تري دارند. آنها معتقدند بايد مديريت از آيكان سلب نشود، بلكه مديريت خود آنان از دست ايالات متحده خارج و به يك ارگان بين المللي سپرده شود.

5- اصل تقويت نوآوري و خلاقيت با تكيه بر داوطلبانه بودن

وينتون سرف كه از او به عنوان يكي از پدران اينترنت نام برده مي شود معتقد است هرچند قواعد استفاده از اينترنت كمتر توسعه يافته است ليكن مشكل زماني به وجود خواهد آمد كه نوآوري و آزادي خلاقيت كه دراينترنت به عنوان اصل و پايه مورد شناسايي قرار گرفته است مورد خدشه واقع شود.
اينترنت همواره محيطي راخلق كرده كه همگان مي توانند با تكيه بر توانايي ها و استعدادهاي خود دست به ابداع و خلاقيت بزنند ليكن اين هراس وجود دارد كه اگر مديران آن ابرقدرت ها باشند به نحوي جلوي اين مسأله گرفته شود. جان پوستل يكي از پيشگامان عرصه اينترنت نيز معتقد است بزرگترين ويژگي مديريتي اينترنت داوطلبانه بودن مديريت در آن است. از آنجا كه خلاقيت به طور آزاد در حال گسترش است هر لحظه مي توان متفكران و نوآوران خلاقي را تصور كرد كه مي توانند راه حل هاي بهتري را براي اداره اينترنت پيشنهاد دهند. از اين رو به قول جان پوستل لازم است تا مسيري آزاد براي اداره و مديريت آن در نظر گرفته شود تاهركس پيشنهاد بهتري ارائه داد بتوان از آن نيز سود جست.

6- اصل اجتماعي

مولر معتقد است يكي از اصول اساسي اينترنت قوانين اجتماعي حاكم برآن است. او با برگزيدن اين لفظ قصد دارد هويت پيچيده و سازماندهي شده اجتماعي و مسئوليت فوق العاده را كه در آن ايجاد شده نشان دهد.

7- كنسانسوس

براي اين كه قانوني اجرا شود لازم است ميزان قابل قبولي از اطراف ذي نفع آن درحقوق بين المللي نسبت به آن نظر مساعدي داشته باشند. كنسانسوس يكي از روش هاي تقبل يك قاعده يا يك خط مشي است دراين روش نه تنها يك عده خاص و يك اكثريت مورد قبول، بلكه همه افراد ذي نسبت به قبول يا رد آن اظهار نظر مي كنند. اينجا رأي گيري به صورت ورقه اي يا هر راه ديگر ديگر معني نمي يابد، بلكه حالتي ايجاد مي شود كه همه در ميان خود به يك نظر مثبت درباره قضيه اي واقف مي شوند. براي مثال اصل عدم توسل به زور را مي توان قاعده اي دانست كه در زمان تصويب منشور به طور اجماع مورد توافق همه كشورها بوده است. اين مسأله در قضيه هدايت يك واحد و مديريت آن به مراتب نمود بيشتري مي يابد.

8- اصل توزيع صحيح قدرت

دراينترنت مسأله تخصص جايگاه ويژه اي دارد. درصورتي كه مديريت در آن به صورت صحيح تقسيم نشود يا به قول معروف كار به كاردان سپرده نشود مشكل به وجود خواهدآمد.
به عبارت ديگر مسأله اصلي و اساسي درباره حاكميت بر اينترنت توزيع صحيح قدرت است. آيكان هم اكنون دقيقاً دست به همين كار زده است. اگر قرار باشدمديريت وب به صورت سياسي صرف درآيد و مسائل فني و تخصصي از نظر دور نگاه داشته شود مطمئناً آثار زيانبار انتقال قدرت از آيكان به يك نظام بين المللي نمود پيدا خواهدكرد. در اينجا مي توان سابقه نهادهايي چون ITV،اتحاديه بين المللي پست يا سازمان بين المللي انرژي اتمي را مثال زد كه هرچند نهادهاي تخصصي به شمار مي روند ليكن در زمينه هايي كه نتوانسته اند بي طرفي خود را به طور كامل حفظ كنند منشأ بلاياي حقوقي زيادي بوده اند.

9- اصل توجه به تنوع فرهنگي

اين اصل از جمله اصولي است كه هرچند به وسيله مؤسسان اينترنت موردتوجه بوده ليكن قوياً مورد بي رحمي قرار گرفته است. متأسفانه هم اكنون اينترنت عملكردي دقيقاً مقابل اين اصل برجاي گذاشته است و به جاي دقت به آن، زمينه اي فراهم شده تا فرهنگ غرب بسط و گسترش يابد. مردمان ديگر فرهنگ ها اولاً امكان دسترسي مناسب به اينترنت را ندارند. ثانياً در صورت دسترسي قادر نيستند چيزي حدود ۷۰ درصد آن را مورد استفاده قرار دهند مگر آن كه به زبان انگليسي آشنايي داشته باشند. حتي اگر اين آشنايي نيز وجود داشت فرهنگ غرب قبل از دانايي هاي مدنظر به سراغ مردم ديگر تمدن ها خواهد رفت و اين نقطه مقابل اصل توجه به تنوع فرهنگي است. در اينجاست كه بين المللي شدن مديريت اينترنت مي تواند تأثير بسزايي بر اين اصل و نتايج آن داشته باشد.
منبع: http://www.sis-eg.com
/خ