معرفی کیسه‌ی کشیش و خواص درمانی آن

نام علمی:

Capsella Bursa-pastoris (L.) Medic.، نام فرانسه Capselle و نام انگلیسی آن Shepherd's-purse می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، کیسه کشیش، کیس الراعی و تلاسپی نامیده شده است.

تیره گیاه:

شب‌بو Cruciferae

نوع گیاه:

بوته

مشخصات ظاهری:

گیاهی است علفی و معمولاً دو ساله با ساقه‌ای به ارتفاع حدود 30 سانتی‌متر گاهی موارد بیشتر، برگ‌های آن کوچک و پهن که از ناحیه یقه گیاه (پای ساقه) به شکل گروهی و دمبرگردار خارج می‌شوند و برگ‌های ساقه‌ای بدون دمبرگ هستند. گل‌های آن مجتمع به صورت خوشه، کوچک و سفید رنگ و میوه‌اش به شکل کیسه‌ی کوچکی است که پس از رسیدن شکاف برمی‌دارد و به همین علت آن را کیسه کشیش می‌نامند. کیسه کشیش محتوی تعداد زیادی بذر مستطیلی شکل، پهن و به رنگ قهوه‌ای متمایل به قرمز یا نارنجی می‌باشد.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی معتدله کشورها و در ایران بیشتر در اراضی زراعتی و اراضی آیش (زمین‌هایی که یکسال کشت شده و یک یا دو سال کشت نمی‌شوند) انتشار دارد. در ضمن در سراسر ایران به جز مناطق کویری در تمام مناطق دیگر به صورت پراکنده یافت می‌شود.
ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در گیاه: تانن، اسید بورساسیک، یک ماده‌ی رنگی، کولین، استیل کولین، تیرامین و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

تمام قسمت‌های گیاه

نحوه مصرف:

معمولاً به صورت دم کرده یا جوشانده استفاده می‌کنند و در طب سنتی برای درمان بیماری‌ها نحوه و مقدار مصرف را پزشک تشخیص داده و تجویز می‌کند. در ضمن از سرشاخه‌های تازه‌ی گیاه نیز شیره‌ای به روش‌های گوناگون به دست می‌آورند که در طب سنتی کاربرد دارد.

خواص درمانی:

برطرف کننده اخلاط خونی و بندآورنده خونروی‌های رحمی (خونروی در فواصل قاعدگی)، متلاشی کننده سنگ و شن‌های کلیه و منقبض کننده عروق، منعقد کننده خون و تنظیم کننده عادت ماهیانه، ضد عفونی کننده دستگاه ادراری و برطرف کننده خون در ادرار می‌باشد. در ضمن برای ناراحتی‌های عصبی، اسهال خونی، مشکلات کلیوی، زکام مثانه و مجاری ادراری، استفراغ‌های خونی، بواسیر، خونروی‌های داخلی، قاعدگی دردناک، احتلام شبانه، گلودرد چرکی، نزله، برونشیت و صرع نیز مفید است. در سنین بلوغ و آغاز زمان یائسگی که غالباً خونروی‌هایی در فواصل قاعدگی پیش می‌آید مصرف فرآورده‌های کیسه کشیش اثر مفید ظاهر می‌نماید. در استعمال خارجی شیره‌ی گیاه التیام‌بخش زخم‌ها می‌باشد.

تذکر:

زیاده‌روی در مصرف کیسه کشیش برای مبتلایان به فشار خون و بیماران مبتلا به گلودرد و تیروئید مضر است و برای خانم‌های باردار و مادران شیرده نیز ممنوع می‌باشد.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.