«خانواده» در اسلام، آنچنان استوار و پابرجا بنا نهاده شده که هیچ عاملی نمیتواند اساسِ آن را زیر سؤال ببرد. اگر امروزه غربیها علیرغم مسائلی که در اجتماعشان میگذرد، ادعا میکنند در اوج پیشرفتهای اجتماعی و اخلاقی قرار دارند، خانوادهی اسلامی با توجه به ایدهآلها، استانداردها و معیارهایش، در سطحی فراتر از آنها قرار خواهد گرفت.
تعداد کلمات 1772/ تخمین زمان مطالعه 8 دقیقه
در این مقاله میخواهیم به وظایف شوهران در برابر همسران بپردازیم و سعی شده با زبانی ساده و گویا، تکنیکهای ساده و کاربردی برای افزایش صمیمیت در زندگی، که برگرفته از کلام گهربار معصومان است، بیان گردد.
1) خوشاخلاقی
شوهری که اخلاقی پسندیده و رفتاری ملایم دارد، به راحتی میتواند دل همسرش را تسخیر کند و آرامشی دلپذیر را در خانه، برای تکتک افراد خانواده پدید آورد. با خنده و خوشرویی، انرژی مثبت و روحیهای شاد به دیگران منتقل شده و خستگیهای روزمره زایل میشود. از پیامبر خدا(ص) روایت شده: «خوشخویى، دوستى (و صمیمیت) را استوار مىکند.»([1])
ابوعبدالله جدل میگوید: «از همسرِ پیامبر پرسیدم که اخلاق پیامبر(ص) با خانوادهاش چگونه بود؟ گفت: نیکخوترینِ مردمان بود؛ نه دشنام مىداد، نه بدزبانى مىکرد، نه اهل هیاهو به راه انداختن در کوچه و بازار بود و نه بدى را با بدى جبران مىکرد، بلکه مىبخشید و گذشت مىکرد.»([2])
ابنمحبوب نیز نقل میکند: به امام صادق(ع) گفتم: حدّ خوشخویى چیست؟ فرمودند: «در رفتارت افتادگى کنى، سخنت را شیرین نمایى و برادرت را با روى گشاده دیدار کنى.»([3])
2) مدارا کردن
3) عفو و گذشت
از حضرت امیر(ع) روایت شده است: «آگاه باشید که هر کس بر اخلاق زنِ بداخلاق، شکیبایى ورزد و مزد این کار را از خدا بخواهد، خداوند ثواب سپاسگزاران را به او عطا مىکند.»([6])
4) آسانگیری
امیرالمؤمنین علی فرمودند: «پاداش هر انسان مؤمن آسانگیر و نرمخو، بهشت است.»([8]) ایشان همچنین میفرمایند: «کاری را که در توان زن نیست، بر او تحمیل مکن! زنان چون گل بهاری هستند، نه پهلوان سختکوش و پرتوان.»([9])
5) آراستگی
از پیامبر خدا(ص) نقل شده است: «لباسهاى خود را بشویید، موهایتان را اصلاح کنید، مسواک بزنید، خود را آراسته سازید و نظافت کنید؛ چراکه (قوم) بنىاسرائیل، این کارها را نمىکردند؛ در نتیجه، زنانشان به زنا دادن افتادند.»([10])
حسنبنجَهم میگوید: امام موسیبنجعفر را دیدم که خَضاب کرده بود. گفتم: قربانت گردم! خضاب کردهاید؟ حضرت کاظم(ص) فرمودند: «آرى؛ آراسته بودن، از عواملى است که بر پاکدامنىِ زن مىافزاید. زنان، از آن رو ترکِ پاکدامنى مىکنند که شوهرانشان آراستهبودن را ترک مىنمایند.» سپس فرمود: «آیا دوست دارى همسرت را مانند خودت، ناآراسته ببینى؟» گفتم: نه. فرمود: «او نیز همینطور.»([11])
بهترین کارهایی که به آراستهبودن مرد کمک میکند:
ـ در خانه از بهترین لباسهای خانگی استفاده کرده و تنوع در پوشش را رعایت کند؛
ـ هنگام بیرون رفتن از منزل، از لباسهای اتوکرده و معطر استفاده کند؛
ـ بهموقع به اصلاح سر و صورت برسد؛
ـ هر روز دستکم یک بار مسواک بزند؛
ـ از پوشیدن لباسهای چرک و کثیف )بهخصوص جورابها( پرهیز کند؛
ـ هنگام رسیدن به خانه، لباسها را عوض کرده و موهایش را شانه بزند؛
ـ پیش از اینکه لباسهایش بوی عرق بدهد، آنها را تعویض کند.
6) تشکر کردن
7) تعریف و تحسین
امام صادق(ع) میفرماید: «هر کس به مسلمانی "آفرین" بگوید، خداوند متعال تا قیامت برایش آفرین مینویسد.»([13])
8) هدیه دادن
رسول اکرم(ص) میفرمایند: «هدیه دادن مرد به همسرش، باعث افزایش عفت زن میشود.»([15])
9) استفاده از اصل تغافل
امام صادق(ع) میفرماید: «قدر و منزلت خویش را با تغافل گرامی بدارید.»([17]) از رسول خدا(ص) نیز روایت شده: «زیباییهای زندگی را کشف کنید (مثبتنگر باشید).»([18])
10) سوءظن نداشتن
از نظر دین مبین اسلام گمانهای نادرست، گناه شمرده میشود: «اى کسانى که ایمان آوردهاید! از بسیارى گمانها دورى کنید، زیرا برخى گمانها گناه است.»([19])
پیامبر خدا(ص) میفرمایند: «از گمان بپرهیزید، زیرا گمان بد، دروغترینِ دروغ است.»([20]) امام علی(ع) نیز به فرزندش میفرماید: «پسرم! از اظهار غیرت بیجا بپرهیز؛ زیرا (سوءظن) زنهای خوب و صالح را هم به مریضی و انحراف سوق میدهد.»([21])
11) زیباییِ کلام
امام علی(ع) میفرماید: «زبانت را به سخن ملایم و سلام کردن عادت بده، تا دوستانت زیاد و دشمنانت کم شوند.»([22]) ایشان در جایی دیگر میفرمایند: «زیبا سخن گویید تا پاسخ زیبا بشنوید.»([23])
الف) زیبایی کلام در صدا کردن نام همسر
پیامبر اکرم(ص) میفرمایند: «سه چیز است که محبت شخص را دربارهی دیگری خالص میکند... یکی از آنها این است که طرف مقابل را به اسمی صدا بزند که وی میپسندد.»([24])
ب) سخنان روحیهبخش
در مقابل، اگر لحن کلام تند و خشن و با بیادبی همراه باشد، موجب دلخوری و کدورت خواهد شد. امام علی(ع) میفرمایند: «از گفتنِ سخن زشت بپرهیز که دل را پر از خشم و کینه میکند.»([26])
12) کمک به کارهای خانه
پیامبر خدا(ص) فرمودند: «اى على! به خانوادهی خود خدمت نمىکند، مگر انسان راستگو، یا شهید و یا مردى که خداوند، خیر دنیا و آخرت را براى او بخواهد.([28]) اى على! هرکس در خدمتگزارىِ خانواده، ترشرویى (بداخلاقی) نکند، بدون حساب وارد بهشت مىگردد. اى على! خدمت به خانواده، کفارهی گناهان کبیره، خاموشکنندهی آتش خشم پروردگار، مهریهی حورالعین و افزایندهی نیکىها و درجات است.»([29])
از امام صادق(ع) روایت شده: «امیرمؤمنان(ع) هیزم و آب مىآورد و جارو مىکرد و فاطمه(س) آرد مىساخت، خمیر مىکرد و نان مىپخت.»([30])
نمایش پی نوشت ها:
[1]. تحفالعقول، ص45.
[2]. مسند ابنحنبل، ج10، ص75، ح26049.
[3]. الکافی، ج2، ص103، ح4.
[4]. منلایحضرهالفقیه، ج3، ص556، ح4911.
[5]. آلعمران، آیۀ 134.
[6]. همان، ج4، ص16، ح4968.
[7]. وسائلالشیعه، کتاب النکاح، ش24932.
[8]. جلوههای حکمت، ص524.
[9]. نهجالبلاغه، نامة 31.
[10]. سیرأعلامالنبلاء، ج18، ص259.
[11]. کافی، ج5، ص568.
[12]. مکارم الاخلاق، ص422.
[13]. کافی، ج2، ص206.
[14]. عیونأخبارالرضا، ج2، ص74.
[15]. منلایحضره الفقیه، ج4، ص381.
[16]. غررالحکم، ص421.
[17]. مستدرکالوسائل، ج9، ص159، ح22.
[18]. امالی شیخ صدوق، ص201.
[19]. حجرات، آیة 12.
[20]. بحارالأنوار، ج75، ص195، ح8.
[21]. نهجالبلاغه، نامة31.
[22]. غررالحکم، ج4، ص329.
[23]. همان، ج2، ص266.
[24]. کافی، ج2، ص643.
[25]. خصال، ج1، ص463.
[26]. غررالحکم، ج2، ص298.
[27]. معجم الکبیر، ج18، ص259.
[28]. بحارالأنوار، ج104، ص132، ح1.
[29]. جامعأحادیثالشیعه، ج22، ص304.
31. بحارالانوار، ج104، ص132، ح 1.
32. همان، ج43، ص50، ح47.
1. قرآن کریم.
2. ابنبابویه، محمد بن على(شیخ صدوق)، علل الشرائع، ترجمه: محمدجواد ذهنى تهرانى، قم: انتشارات مؤمنین، اول، 1380ش.
3. ابنبابویه، محمد بن على(شیخ صدوق)، الخصال، قم: جامعه مدرسین، اول، 1382ش.
4. ابنبابویه، محمد بن على(شیخ صدوق)، پاداش نیکیها و کیفر گناهان (ترجمۀ ثواب الأعمال)، قم: دفتر انتشارات اسلامی، اول، 1381ش.
5. ابنبابویه، محمد بن على(شیخ صدوق)، من لا یحضره الفقیه، تهران: دار الکتب الاسلامیه، اول، 1367ش.
6. ابنبابویه، محمد بن على(شیخ صدوق)، عیون أخبار الرضا(ع)، تهران: نشر صدوق، اول، 1378ق.
7. امینی، ابراهیم، آیین همسرداری، قم، بوستان کتاب، 1396.
8. برقی، احمد بن محمد بن خالد، المحاسن، قم: دار الکتب الاسلامیه، دوم، 1371ق.
9. بروجردى، آقا حسین، منابع فقه شیعه (ترجمه جامع الأحادیث الشیعه)، ترجمه: عدهاى از فضلا، تهران: فرهنگ سبز، اول، 1386.
10. پاینده، ابوالقاسم، نهجالفصاحه، تهران: دنیای دانش، چهارم، 1382ش.
11. تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1366ش.
12. تمیمى آمدى، عبدالواحد بن محمد، غررالحکم و دررالکلم، تحقیق و تصحیح: سیدمهدى رجائى، قم: دار الکتاب الإسلامی، دوم، 1410ق.
13. حلوانى، حسین بن محمد بن حسن بن نصر، نزهة الناظر و تنبیه الخاطر، قم: بنیاد امام مهدی(ع)، اول، 1408ق.
14. حمیرى، عبدالله بن جعفر، قرب الإسناد، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آلالبیت(ع)، قم: مؤسسة آلالبیت(ع)، اول، 1413ق.
15. دیلمى، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، قم: شریف الرضی، اول، 1412ق.
16. قطبالدین راوندى، سعید بن هبةالله، الدعوات، قم: انتشارات مدرسه امام مهدى(ع)، 1407ق.
17. محمدی ریشهری، محمد، منتخب میزانالحکمه، قم: دار الحدیث، 1387.
18. حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعه، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آلالبیت(ع)، قم: مؤسسة آلالبیت(ع)، اول، 1409ق.
19. طبرسى، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، تهران: دوم، 1365ش.
20. طوسى، محمد بن حسن، الأمالی، قم: دارالثقافه، اول، 1414ق.
21. اشتغال یا خانهداری، علی محمدی، قم: مؤسسه امام خمینی(ره)، 1388.
22. کراجکى، محمد بن على، گنجینۀ معارف شیعه إمامیه (ترجمۀ کنزالفوائد و التعجب)، تهران: فردوسی، اول، بىتا.
23. کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران: دار الکتب الإسلامیه، چهارم، 1407ق.
24. کوفى اهوازى، حسین بن سعید، زاهد کیست؟ وظیفهاش چیست؟ (ترجمۀ الزهد)، قم: نور السجاد(ع)، اول، 1387ش.
25. مجلسى، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت: دار احیاء التراث علمی، دوم، 1403ق.
26. مجلسى، محمدتقى بن مقصودعلى، لوامع صاحبقرانى (مشهور به شرح فقیه)، قم: اسماعیلیان، دوم، 1414ق.
27. نورى، حسین بن محمدتقى مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، تحقیق و تصحیح: مؤسسة آلالبیت(ع)، قم: مؤسسة آلالبیت(ع)، اول، 1408ق.