این روزها هشدارهایی در خصوص رواج مخفیانه ازدواج سفید در کشورمان می‌شنویم. اتفاقی که نه از منظر سنت و نه از نظر شرع برای خانواده‌های اصیل ایرانی پذیرفتنی نیست و تهدیدی جدی برای نهاد خانواده در ایران است. هر چند که بسیاری می‌گویند این موضوع آنقدر فراگیر نیست که برایش نگران باشیم، اما به نظر آنقدر جدی هست که رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر خود با جمعی از مداحان اهل بیت(ع)، به این پدیده اشاره کرده و آن را سیاه‌ترین نوع ازدواج نامیده‌اند .
ازدواج سفید چیست؟
ازدواج سفید نوعی همخانه شدن زن و مرد است، بدون آنکه با یکدیگر ازدواج رسمی کرده باشند. در این نوع ازدواج، عقد جاری نمی‌شود و شرعا جایز نمی‌باشد.
همچنین در این شیوه‌ی زندگی، طرفین مسئولیتی در برابر یکدیگر ندارند و معمولا هزینه‌های زندگی را هر دو نفر به صورت توافقی و شراکت پرداخت می‌کنند.
تاریخچه ازدواج سفید
این پدیده نخستین بار در ایالات متحده آمریکا و در پی جنبشی پدیدار شد که جنبش آزادی زن نام داشت. این جنبش ظاهرا با هدف ایجاد تحول در نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه آمریکا انجام شد و هدف آن برقراری شرایط عادلانه و برابر برای زنان بود، اما آنچه واقعا اتفاق افتاد پدیده‌ای بود که بعدها انقلاب جنسی نام گرفت و نتیجه آن رواج رفتارهای ناهنجار و نامتعارفی بود که به غلط، آزادی زنان نام گرفت.[1]
تفاوت ازدواج سفید با ازدواج موقت
برخی در جامعه، ازدواج سفید را با ازدواج موقت در اسلام مقایسه کرده و معتقدند تفاوتی میان آن دو وجود ندارد. اما باید توجه داشت که هم خانگی بدون ازدواج با از ازدواج موقت(فارغ از شرعی بودن آن) که در کشورمان دارای مشروعیت است متفاوت است و نباید این نوع ازدواجها(صیغه یا صیغه گونه) که در آن قصد و گاه قرار داد زوجیت به چشم می‌خورد را، با پدیده‌هایی مانند هم خانگی یا هم‌باشی مترادف دانست. چون در این نوع پیوندها، قرار داد و حتی قصد زوجیتی به چشم نمی‌خورد.[2]
آمار ازدواج سفید در ایران
معمولا این نوع از ازدواج در اروپا با آگاهی والدین دو طرف صورت می‌پذیرد و آن دو مانند یک زن و شوهر با هم زندگی می‌کنند. با توجه به اینکه این موضوع در قانون و جامعه‌ی اسلامی ما تعریف شده و پذیرفته شده نیست معمولا این اقدام به صورت مخفیانه انجام می‌شود. به همین دلیل است که آمار دقیقی در این خصوص وجود ندارد.
مراحل ازدواج سفید از پیوند تا جدایی
الف) آشنایی: دختر و پسر در خیابان و یا در مکانهای دیگر با هم آشنا می‌شوند و به انشاء وضعیت خود می‌پردازند.
ب) عاشق شدن: پس از آنکه دو طرف از دردها و محنت‌های بی‌شمار خود گفتند بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شده و این نزدیکی منجر به ایجاد علقه و ارتباط محبت آمیز می‌شود.
ج) به هم پیوستن: پس از آنکه طرفین احساس کردند یکدیگر را می‌فهمند تصمیم به با هم زیستن می‌گیرند.
د)بروز تعارض و تنش: به وضوح می‌توان پیش بینی کرد که افرادی که تن به این رابطه می‌دهند دنیایی سرشار از تعارض، درگیری و مسائل حل نشده دارند. به همین جهت دیری نمی‌پاید که عشق و عاطفه اولیه، تماما رنگ می‌بازد و جای خود را به نفرت، کینه و خودسرزنش‌گری می‌دهد.
ه) خاتمه زیست مشترک و احساس شرمساری: این زندگی سیاه دیری نمی‌پاید. چرا که به گونه‌ای ناهنجار شکل گرفته است. با پیدا شدن تعارض‌ها، دو طرف قادر به بهره گیری از ساز و کارهای منطقی و عقلانی برای از میان راندن تعارض‌های پدید آمده و اختلافات ظاهر شده نیستند، در نتیجه به این رابطه خاتمه می‌دهند و چیزی جز احساس شرم و شکست برای طرفین، خصوصا برای زن باقی نمی‌ماند.[3]
عمر مفید ازدواج سفیداساسا عمر ازدواج سفید در ایران و جهان زیاد نمی‌باشد و احتمال جدایی در این نوع ازدواج بیشتر از ازدواج رسمی است. یک تحقیق ملی از خانواده‌ها نشان داده است که زوجهایی که زندگی خود را با هم خانگی شروع کرده‌اند تقریبا دو برابر بیشتر احتمال دارد که طی ده سال از هم جدا شوند
اساسا عمر ازدواج سفید در ایران و جهان زیاد نمی‌باشد و احتمال جدایی در این نوع ازدواج بیشتر از ازدواج رسمی است. یک تحقیق ملی از خانواده‌ها نشان داده است که زوجهایی که زندگی خود را با هم خانگی شروع کرده‌اند تقریبا دو برابر بیشتر احتمال دارد که طی ده سال از هم جدا شوند.[4]
عوامل گسترش ازدواج سفید
1.عدم مسئولیت پذیری: عدم مسئولیت پذیری از جمله عوامل اساسی است که زندگی را دچار ریسک پذیری می‌کند؛ چرا که چنین افرادی مسئولیت عملکرد خود را بر عهده نمی‌گیرند. اینگونه افراد نمی‌خواهند مسئولیت پذیری یک زندگی دائم را داشته باشند، از این رو به ازدواج سفید رو می‌آورند تا هر وقت که بخواهند بتوانند قطع رابطه کنند. هر چند در این نوع ازدواج، زندگی در کنار هم به مرور وابستگی ایجاد می‌کند اما این افراد همواره از مسئولیت دائم فرار می‌کنند.
2.مشکلات اقتصادی: در دنیای غرب با توجه به تغییر سبک زندگی و در کنار آن افزایش فشارهای اقتصادی، به طور کلی میل به ازدواج رسمی و شرعی کاهش یافته و روابط بیشتر بر پایه‌ی ارضای غرایز به صورت آزمایش گونه و در قالب ازدواج سفید شکل می‌گیرد. در ایران نیز افراد به علت مشکلاتی مانند مسائل اقتصادی تمایلی به ازدواج رسمی ندارند و علاقه آنها به علت هزینه‌های بالای زندگی و توقعات غیر متعارف به تشکیل خانواده کم شده است.
این روزها برخی از جوانان به دلیل عدم فراهم بودن شرایط اقتصادی همچون کار، سرمایه، مسکن و... نمی‌توانند تعهدی رسمی در قبال ازدواج داشته باشند و ترجیح می‌دهند روابط عاطفی و جنسی خود را در قالب ازدواج سفید مدیریت کنند.
3. ضعیف شدن پیوندهای خانوادگی: هر چقدر پیوندهای خانوادگی میان اعضای یک خانواده ضعیف‌تر و کمرنگ‌تر شود فاصله‌ی آنها از یکدیگر بیشتر شده و عموما افراد برای جایگزین کردن این پیوندهای خانوادگی به روابطی خارج از چهارچوب عرف و شرع روی می‌آورند تا خلأهای عاطفی خود را پر کنند. از طرفی از بین رفتن این پیوندهای خانوادگی، باعث عدم کنترل و نظارت بر روی فرزندان می‌شود.
4.بالا رفتن سن ازدواج: عوامل مختلفی همچون سخت شدن ازدواج و گسترش سنت‌های غلط موجب بالا رفتن سن ازدواج شده است. از همین روی برخی برای رفع نیازهای غریزی و عاطفی خود به ازدواج سفید روی آورده‌اند. افزایش سن ازدواج سبب نوعی سردرگمی در انتخاب و شکل‌گیری مسیر ازدواج رسمی می‌شود که منجر به انحراف و هدایت روابط عاطفی و جنسی جوانان در بستر ازدواج سفید می‌گردد.
ادامه دارد...
ازدواج سفید چیست؟
ازدواج سفید نوعی همخانه شدن زن و مرد است، بدون آنکه با یکدیگر ازدواج رسمی کرده باشند. در این نوع ازدواج، عقد جاری نمی‌شود و شرعا جایز نمی‌باشد.
همچنین در این شیوه‌ی زندگی، طرفین مسئولیتی در برابر یکدیگر ندارند و معمولا هزینه‌های زندگی را هر دو نفر به صورت توافقی و شراکت پرداخت می‌کنند.
تاریخچه ازدواج سفید
این پدیده نخستین بار در ایالات متحده آمریکا و در پی جنبشی پدیدار شد که جنبش آزادی زن نام داشت. این جنبش ظاهرا با هدف ایجاد تحول در نظام اجتماعی، اقتصادی و سیاسی جامعه آمریکا انجام شد و هدف آن برقراری شرایط عادلانه و برابر برای زنان بود، اما آنچه واقعا اتفاق افتاد پدیده‌ای بود که بعدها انقلاب جنسی نام گرفت و نتیجه آن رواج رفتارهای ناهنجار و نامتعارفی بود که به غلط، آزادی زنان نام گرفت.[1]
تفاوت ازدواج سفید با ازدواج موقت
برخی در جامعه، ازدواج سفید را با ازدواج موقت در اسلام مقایسه کرده و معتقدند تفاوتی میان آن دو وجود ندارد. اما باید توجه داشت که هم خانگی بدون ازدواج با از ازدواج موقت(فارغ از شرعی بودن آن) که در کشورمان دارای مشروعیت است متفاوت است و نباید این نوع ازدواجها(صیغه یا صیغه گونه) که در آن قصد و گاه قرار داد زوجیت به چشم می‌خورد را، با پدیده‌هایی مانند هم خانگی یا هم‌باشی مترادف دانست. چون در این نوع پیوندها، قرار داد و حتی قصد زوجیتی به چشم نمی‌خورد.[2]
آمار ازدواج سفید در ایران
معمولا این نوع از ازدواج در اروپا با آگاهی والدین دو طرف صورت می‌پذیرد و آن دو مانند یک زن و شوهر با هم زندگی می‌کنند. با توجه به اینکه این موضوع در قانون و جامعه‌ی اسلامی ما تعریف شده و پذیرفته شده نیست معمولا این اقدام به صورت مخفیانه انجام می‌شود. به همین دلیل است که آمار دقیقی در این خصوص وجود ندارد.
مراحل ازدواج سفید از پیوند تا جدایی
الف) آشنایی: دختر و پسر در خیابان و یا در مکانهای دیگر با هم آشنا می‌شوند و به انشاء وضعیت خود می‌پردازند.
ب) عاشق شدن: پس از آنکه دو طرف از دردها و محنت‌های بی‌شمار خود گفتند بیش از پیش به یکدیگر نزدیک شده و این نزدیکی منجر به ایجاد علقه و ارتباط محبت آمیز می‌شود.
ج) به هم پیوستن: پس از آنکه طرفین احساس کردند یکدیگر را می‌فهمند تصمیم به با هم زیستن می‌گیرند.
د)بروز تعارض و تنش: به وضوح می‌توان پیش بینی کرد که افرادی که تن به این رابطه می‌دهند دنیایی سرشار از تعارض، درگیری و مسائل حل نشده دارند. به همین جهت دیری نمی‌پاید که عشق و عاطفه اولیه، تماما رنگ می‌بازد و جای خود را به نفرت، کینه و خودسرزنش‌گری می‌دهد.
ه) خاتمه زیست مشترک و احساس شرمساری: این زندگی سیاه دیری نمی‌پاید. چرا که به گونه‌ای ناهنجار شکل گرفته است. با پیدا شدن تعارض‌ها، دو طرف قادر به بهره گیری از ساز و کارهای منطقی و عقلانی برای از میان راندن تعارض‌های پدید آمده و اختلافات ظاهر شده نیستند، در نتیجه به این رابطه خاتمه می‌دهند و چیزی جز احساس شرم و شکست برای طرفین، خصوصا برای زن باقی نمی‌ماند.[3]
عمر مفید ازدواج سفیداساسا عمر ازدواج سفید در ایران و جهان زیاد نمی‌باشد و احتمال جدایی در این نوع ازدواج بیشتر از ازدواج رسمی است. یک تحقیق ملی از خانواده‌ها نشان داده است که زوجهایی که زندگی خود را با هم خانگی شروع کرده‌اند تقریبا دو برابر بیشتر احتمال دارد که طی ده سال از هم جدا شوند
اساسا عمر ازدواج سفید در ایران و جهان زیاد نمی‌باشد و احتمال جدایی در این نوع ازدواج بیشتر از ازدواج رسمی است. یک تحقیق ملی از خانواده‌ها نشان داده است که زوجهایی که زندگی خود را با هم خانگی شروع کرده‌اند تقریبا دو برابر بیشتر احتمال دارد که طی ده سال از هم جدا شوند.[4]
عوامل گسترش ازدواج سفید
1.عدم مسئولیت پذیری: عدم مسئولیت پذیری از جمله عوامل اساسی است که زندگی را دچار ریسک پذیری می‌کند؛ چرا که چنین افرادی مسئولیت عملکرد خود را بر عهده نمی‌گیرند. اینگونه افراد نمی‌خواهند مسئولیت پذیری یک زندگی دائم را داشته باشند، از این رو به ازدواج سفید رو می‌آورند تا هر وقت که بخواهند بتوانند قطع رابطه کنند. هر چند در این نوع ازدواج، زندگی در کنار هم به مرور وابستگی ایجاد می‌کند اما این افراد همواره از مسئولیت دائم فرار می‌کنند.
2.مشکلات اقتصادی: در دنیای غرب با توجه به تغییر سبک زندگی و در کنار آن افزایش فشارهای اقتصادی، به طور کلی میل به ازدواج رسمی و شرعی کاهش یافته و روابط بیشتر بر پایه‌ی ارضای غرایز به صورت آزمایش گونه و در قالب ازدواج سفید شکل می‌گیرد. در ایران نیز افراد به علت مشکلاتی مانند مسائل اقتصادی تمایلی به ازدواج رسمی ندارند و علاقه آنها به علت هزینه‌های بالای زندگی و توقعات غیر متعارف به تشکیل خانواده کم شده است.
این روزها برخی از جوانان به دلیل عدم فراهم بودن شرایط اقتصادی همچون کار، سرمایه، مسکن و... نمی‌توانند تعهدی رسمی در قبال ازدواج داشته باشند و ترجیح می‌دهند روابط عاطفی و جنسی خود را در قالب ازدواج سفید مدیریت کنند.
3. ضعیف شدن پیوندهای خانوادگی: هر چقدر پیوندهای خانوادگی میان اعضای یک خانواده ضعیف‌تر و کمرنگ‌تر شود فاصله‌ی آنها از یکدیگر بیشتر شده و عموما افراد برای جایگزین کردن این پیوندهای خانوادگی به روابطی خارج از چهارچوب عرف و شرع روی می‌آورند تا خلأهای عاطفی خود را پر کنند. از طرفی از بین رفتن این پیوندهای خانوادگی، باعث عدم کنترل و نظارت بر روی فرزندان می‌شود.
4.بالا رفتن سن ازدواج: عوامل مختلفی همچون سخت شدن ازدواج و گسترش سنت‌های غلط موجب بالا رفتن سن ازدواج شده است. از همین روی برخی برای رفع نیازهای غریزی و عاطفی خود به ازدواج سفید روی آورده‌اند. افزایش سن ازدواج سبب نوعی سردرگمی در انتخاب و شکل‌گیری مسیر ازدواج رسمی می‌شود که منجر به انحراف و هدایت روابط عاطفی و جنسی جوانان در بستر ازدواج سفید می‌گردد.
ادامه دارد...
نویسنده: حسنیه صالحان
_______________________________________________
پی نوشت:
[1]. کد خبر: 857623www.mashreghnews.ir.
پی نوشت:
[1]. کد خبر: 857623www.mashreghnews.ir.
[2]. مقدمه‌ای بر جامعه شناسی خانواده، باقر ساروخانی، ص81-82
[3]. ازدواج سفید یا هم‌باشی سیاه، حسن رضایی، ماهنامه فرهنگی اجتماعی پایش سبک زندگی، ش6
[4]. همان
