ثم تفقد أعمالهم، و ابعث العیون من أهل الصدق و الوفاء علیهم، فان تعاهدک فی السر لامورهم حدوه لهم علی استعمال الامانه و الرفق بالرعیه.
پس در کارهای کارگزارانت وارسی کن، و ارباب راستی و وفا را بر آنان مراقب ساز، که بازرسی نهایی در کارشان، آنان را به امانتداری و نرمی با مردمان وادار می سازد.
امیرمؤمنان علی (ع) بصراحت بیان می فرماید که نظارت، بازرسی و پیگیری کارها و رفتار کارگزاران و کارکنان نظام اداری سبب می شود که آنان پایبند اخلاق اداری شوند و این امر را ضامن امانتداری و خوشرفتاری و درست کرداری ایشان عنوان می نماید. البته در نظارت، بازرسی و پیگیری باید اصل بر مثبت نگری باشد و بیش از هر چیز و بیش از هر چیز زحمات و فداکاریهای آنان مورد توجه قرار گیرد، چنانکه حضرت به یادآوری می فرماید:
ثم لا تدع أن یکون لک علیهم عیون من أهل الأمانه و القول بالحق عند الناس، فیثبتون بلاء کل ذی بلاء منهم لیثق أولئک بعلمک ببلائهم، ثم اعرف لکل امری منهم ما ابلی.
پس فراموش نکن که باید بر آنان مأموران مخفی از مردمان امین و حقگوی را که در میان مردم بدین صفات شناخته شده باشند، بگماری تا زحمات و فداکاریهای آنان را برای تو بنویسند و آنان مطمئن باشند که تو زحمات و فداکاریهای آنان را می دانی و باید مقدار رنج هر یک را در نظر داری و مناسب با میزان زحمات و فداکاریهایشان با آنان رفتار نمایی.
بدون نظارت، بازرسی و پیگیری مسئولیتهای کارگزاران و کارکنان، اخلاق اداری پا نمی گیرد و دوامنیت شغلی نمی یابد. بنابراین لازم است که این امر به بهترین صورتو سیرت سازماندهی شود تا بستر مناسب اخلاقی اداری فراهم گردد. امام علی (ع) چنان بدین امر اهمیت داده که در نامه ای به یکی از کارگزاران خود به نام کعب بن مالک چنین فرمان داده است:
أما بعد، فاستخلف علی عملک و اخرج فی طائفه من أصحابک حتی تمر بأرض السواد کوره کوره، فتسألهم عن عمالهم و تنظر فی سیرتهم.
امام (ع) بعد، شخصی را به جای خود به عنوان جانشین قرار ده و خود را به همراه گروهی از یارانت (برای بازرسی و نظارت بر عملکرد و رفتار کارگزاران و مسئولان به همه مناطق روانه شوید و) تمام سرزمین سواد (عراق) را منطقه به منطقه بگردید و از چگونگی رفتار و اعمال کارگزاران جویا شوید و سیره آنان را مورد بررسی و پیگیری قرار دهید.
این دستورالعمل بیانگر جایگاه نظارت، بازرسی و پیگیری در دیدگاه اداری امام علی (ع) است و بی گمان بدون آن حفظ مناسبات درست انسانی و رفتاری بر مبنای رفق و مدارا و نرمی با مردمان و خدمتگزاری به ایشان و امانتداری کامل معنا نمی یابد.
منبع: حوزه نت
