به زبان ساده حافظه عبارت است از: پدیده ای برای حفظ خاطرات حال و یادآوری گذشته. تاکنون دانشمندان و محققان بی شماری درباره این پدیده شگفت انگیز مطالعه کرده اند؛ اما هنوز ناشناخته های بسیاری در این زمینه وجود دارد. حال این سؤال پیش می آید که آیا می توان حافظه را تقویت و ترمیم کرد؟ پاسخ مثبت است! در حقیقت راه های بسیاری برای رسیدن به این هدف تجربه و آزمایش شده است که در این جا به گوشه ای از این شیوه ها می پردازیم.
1- یادآوری چیزهایی که مورد علاقه است.
2- از قدرت تصویر ذهنی خود بیشتر استفاده کنید. متخصصان فن حافظه می گویند: هرچه به تصویر درآید به سادگی به خاطر سپرده می شود.
3- هر قدر یک چیز قابل فهم تر و روشن تر باشد حفظ آن راحت تر است و برعکس، هرقدر مبهم تر باشد حفظ آن سخت است. باید مفاهیم مبهم و مشکل را به اجزای ساده و قابل فهم تبدیل نمود.
4- اطلاعات خود را به یکدیگر پیوند بزنید.
5- هر از چند گاهی اطلاعات خود را در ذهن مرور کنید.
6- خوب بخوانید و خوب درک کنید.
7- توجه و دقت اختصاصی و انحصاری به یک موضوع داشته باشید.
8- از حواس مختلف استفاده کنید. لمس کردن، نگاه کردن، بلند خواندن و استفاده از قلم و کاغذ.
9- باید از میزان تعلقات و گرفتاری های خودساخته کم نمود تا حافظه تقویت شود؛ زیرا تعقّل با تعلّق هرگز یک جا جمع نمی شودند. کسی که جذب و اسیر مادیات شود، آرام آرام حافظه خود را از دست می دهد.
10- کم بخورید و گاه روزه بگیرید.[1]
11- مسواک بزنید و استنشاق کنید (شستشوی بینی).[2]
12- برخی از خوردنی ها به تقویت حافظه کمک می کنند مانند: مویز[3]، کندر[4]، عسل[5]، انار[6]، سرکه[7]، سیب، به، بادام، پسته، پیاز، سیر، خرما و همچنین غذاهایی که فسفر دارند، مانند لبنیات، حبوبات، سبزیجات و ماهی.
13- هرچه می توانید قرآن حفظ کنید، به ویژه خواندن آیة الکرسی.[8] جابر بن حیان از امام صادق علیه السلام پرسید: چرا بعضی از مردم حافظه شان ضعیف است؟ حضرت فرمود: آنچه فراموشی می آورد، به کار نینداختن نیروی حافظه است و سپس فرمود: نیروی حافظه مانند سایر نیروهای بدن انسان است؛ اگر بخواهد توانمند باشد، باید به کار گرفته شود.[9]
14- خود را بیش از حد خسته نکنید. خستگی جسمی باعث خستگی روحی و اختلال در حافظه می شود. به اندازه کافی استراحت کنید. کاری کنید که هر روز صبح در حالی که احساس شادابی می کنید از خواب بر خیزید.
15- نظم و ترتیب را در کارها رعایت کنید. نظم و ترتیب بر کارآیی حافظه می افزاید.
16- برای داشتن حافظه قوی، حتماً صبحانه بخورید.
17- هرگز به خود تلقین منفی نکنید که حافظه تان ضعیف است؛ زیرا از نظر روان شناسی، «هر آنچه به طور مکرر به ذهن تلقین شود، به واقعیت تبدیل می شود.»
18- به حافظه تان اعتماد کنید. فهرست چیزهایی که می خواهید تهیه کنید بر روی کاغذ ننویسید، بلکه با دقت به حافظه تان بسپارید که تأثیر بسیار وسیعی در تقویت حافظه دارد.
19- موضوع مورد نظرتان را در کلاس درس یا مطالعه، کاملًا بفهمید.
20- تصمیم بگیرید آنچه را به حافظه سپرده اید، فراموش نکنید.
21- تکرار مطالب روشی است بسیار معتبر در کار یادگیری و حفظ، زیرا تکرار موجب ثبات مطلب در حافظه انسان می شود.
22- به خودتان اجازه ندهید که از یک موضوع بدتان بیاید. علاقه تان را به موضوعات و مسائل حفظ کنید تا بتوانید با سهولت بیشتری آنها را به یاد آورید.
23- از روش تداعی معانی استفاده کنید. در روان شناسی «تداعی معانی»، یعنی پیدایش اندیشه یا مفهومی در ذهن به سبب مشاهده یا به یاد آوردن مفهومی همخوان با آن. مثلًا برای به خاطر سپردن نام یک شخص، نام آن را با نام شخص دیگری که آن را به خاطر دارید مرتبط کنید و به این ترتیب هرگاه بخواهید نام شخص اول را به خاطر آورید، نام شخص اخیر را وسیله قرار دهید تا فرآیند تداعی صورت گیرد.[10]
24- خواندن دعای حافظه؛ از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که به حضرت علی علیه السلام فرمود: هرگاه خواستی هرچه را که می شنوی و می خوانی حفظ کنی، این دعا را در تعقیب تمام نمازها بخوان:
بِسمِ اللّهِ الرَّحمنِ الرَّحیم سُبحانَ مَن لا یعتَدی عَلی اهلِ مَملِکتِهِ سُبحانَ مَن لا یأخُذُ اهلَ الارضِ بِالوانِ العَذابِ سُبحانَ الرَّؤوفِ الرَّحیم اللّهُمَّ اجْعَل فِی قَلبِی نُوراً وَ بَصَرا وَ فَهماً وَ عِلماً، انَّک عَلی کلِّ شَی ءٍ قَدیر[11]
پاک و منزّه است خداوندی که بر اهل مملکت خود ستم و تجاوز روا نمی دارد، و منزّه است خدایی که اهل زمین را به انواع گوناگون عذاب نمی گیرد. پاک و منزّه است خداوند رؤوف مهربان. خداوندا! در قلب من نور و بصیرت و فهم و آگاهی قرار ده، به راستی که تو بر هر چیز توانایی.
25- تمرین حافظه؛ با حفظ کردن قرآن، روایات و اشعار مناسب یا یادآوری اتفاقات روز و هفته و کارهای انجام شده و انجام نشده و... می توانید حافظه خود را تمرین دهید.
پی نوشت ها:
[1] . پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: ثلاثة یذهبن النسیان و یحدثن الذکر: قراءة القرآن و السواک و الصیام( بحارالانوار، ج 62، ص 266)
[2] . پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله و سلم فرمود: ثلاث یزدن فى الحفظ و یذهبن السقم: اللّبان و السواک و قراءة القرآن( بحارالانوار، ج 76، ص 127)
[3] . سفینة البحار، ج 1، ص 280
[4] . خصال صدوق، ص 126؛ بحار الانوار، ج 79، ص 319
[5] . مکارم الاخلاق، ص 165
[6] . محاسن برقى، ص 543
[7] . وسائل الشیعه، ج 17، ص 67
[8] . تفسیر برهان، ص 244؛ 30 فایده براى آن ذکر نموده که یکى از آنها تقویت حافظه است
[9] . مغز متفکر جهان شیعه، ص 584.( همچنین در کتاب بحارالانوار، ج 73، ص 321، مجموعه عوامل تقویت حافظه آورده شده است)
[10] . 23 گام به سوى کامیابى، رابرت. جى. لامسون، ترجمه محمد رفیعى مهرآبادى
[11] . فلاح السائل، ص 168
منبع: حوزه نت
.jpg "چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟")
