یکی از انتظاراتی که هر کس از همسر خود دارد، این است که او را درک کند، با وی تفاهم داشته باشد، نسبت به مشکلات او همدلی و همکاری داشته باشد و در حلّ آن بکوشد. این انتظار در زندگی مشترک خانوادگی امری طبیعی است؛ اما باید توجّه داشت که این مسأله دو جانبه است؛ یعنی همان طور که مرد از همسر خود توقّع دارد که او را درک کند، او نیز باید همسرش را درک کند. بدین گونه درک همسر وظیفه ای است که هر یک از زن و شوهر باید در طول زندگی مشترک زناشویی به آن توجّه داشته باشند.

نقش درک همسر در زندگی

اساس زندگی خانوادگی که بر همدلی و همکاری زن و مرد بنا شده، بدون تفاهم با همسر، میسّر نیست.

ریشه بسیاری از اختلافات خانوادگی در عدم درک همسر نهفته است. همسرانی که با یکدیگر تفاهم ندارند. به مشکلات و گرفتاریهای همسر خود توجّهی ندارند؛ در نتیجه نه تنها برای حل آن نمی کوشند، بلکه با توقّعات ناروا و بیجای خود، مشکل تازه ای بر مشکلات همسر می افزایند.

درک موقعیت و مشکلات همسر موجب می شود که انسان به نیکیهای همسر توجّه بیشتری کرده، قدردان زحمات او باشد. بر عکس، کسی که همسر خود را درک نمی کند، تمام تلاشهای او را نادیده می گیرد و عیبها و کاستیهای همسر در نظرش بسیار جلوه می کند و نه تنها قدردان و مشوّق همسرش نیست، بلکه با زخم زبانهای خود، نشاط زندگی را از او سلب می کند. چنین شخصی هم همسر خویش را ناامید و دلسرد می کند و هم اعمال خود را تباه می سازد. امام صادق علیه السلام می فرماید:
«ایمَا امْرَأَةٍ قالَتْ لِزَوْجِها ما رَأَیتُ قَطُّ مِنْ وَجْهِک خَیراً فَقَدْ حَبِطَ عَمَلُها»[1] هر زنی که به شوهرش بگوید هرگز از تو خیری ندیده ام، براستی که اعمالش شده است.

عواملِ مؤثر در درک همسر

درک همسر نیازمند عوامل متعددی است که به بیان دو عامل آن بسنده می کنیم.

1- رها شدن از خودبینی

اولین شرط درک همسر، رها شدن از خودبینی و خودخواهی جاهلانه است. انسان بطور معمول به علّت حسّ خود خواهی که دارد، خود را از عیبها و خطاها منزه می داند و همین صفت منفی، سرچشمه بسیاری از لغزشهای او می شود. شخص خود پسند هیچ گاه عیبهای خود را نمی بیند، در نتیجه به فکر اصلاح خود نمی افتد و تیرگیها و زشتیها بتدریج سراسر وجودش را فرا می گیرد. امیر مؤمنان علی علیه السلام فرمود:
«مَنْ رَضِی عَنْ نَفْسِهِ ظَهَرَتْ عَلَیهِ الْمَعایبُ»[2]
هر کس از خود راضی باشد، عیبها بر او چیره می شود.

شخص خودپسند، به علّت بی توجّهی به عیبهای خود، همواره تقصیر را به گردن دیگران می اندازد و خود را از خطاها برکنار می داند، به همین جهت دیگران از او ناراضی هستند؛ همان حضرت می فرماید:
«إِیاک انْ تَرْضی عَنْ نَفْسِک فَیکثُرَ السَّاخِطُ عَلَیک»[3]
از خودپسندی بپرهیز که ناراضیانت فزون خواهند شد.

شخص خودبین فقط به فکر خواسته ها و منافع خویش است و همسر را نیز به منظور ارضای تمایلات و برآوردن خواسته ها و نیازهای خود می خواهد و از این نکته غفلت دارد که همسر او هم نیازها، مشکلات و خواسته هایی دارد که باید تأمین شود.

بنابراین، خودبینی مانع اساسی درک همسر است و تا این مانع بزرگ از بین نرود، انسان قادر به تفاهم با همسر خویش نخواهد بود. پس ضروری است که انسان خود را به جای همسر قرار دهد تا بیابد که همسرش از نظر روحی و اخلاقی و مشکلات فردی و خانوادگی و اجتماعی در چه وضعیتی قرار دارد. بدین گونه، زمینه درک همسر فراهم می شود.

2- شناخت روحیات و مشکلات همسر

لازمه آشنایی با روحیات دیگران این است که انسان بخوبی از حالات روحی خود، آگاهی داشته باشد تا بتواند درکی صحیح از روحیات دیگران پیدا کند. کسی که شناخت درستی از خود نداشته باشد، از شناخت دیگران نیز عاجز خواهد بود. امیر مؤمنان علیه السلام می فرماید:
«کیفَ یعْرِفُ غَیرَهُ مَنْ یجْهَلُ نَفْسَهُ»[4]
آن کس که خود را نمی شناسد، چگونه دیگری را بشناسد؟

همچنین فرمود:
«مَنْ جَهِلَ نَفْسَهُ کانَ بِغَیرِ نَفْسِهِ اجْهَلُ»[5]
کسی که خود را نشناسد، نسبت به دیگری جاهلتر است.

گذشته از مشترکات روحی افراد که تکیه گاهی برای شناخت آنهاست، هر کس دارای روحیات و اخلاق خاصّی است که با شناخت آن، می توان تصویر دقیقتری از شخصیت او ترسیم کرد؛ از این رو، شناخت روحیات همسر، راهگشای درک اوست.

مرحله دیگر، شناخت مشکلات و گرفتاریهای همسر است. هر انسانی در زندگی درگیر مشکلات متعدّدی است که فشارهای روحی بر او وارد می کند و درک او بدون شناخت آنها، میسّر نیست. هر کدام از زن و مرد برای خود مشکلاتی دارند که دیگری باید آن را درک کند. زن باید بداند که همسرش برای تأمین مخارج زندگی با سختیها و گرفتاریهای فراوان رو به روست و ممکن است بعضی مواقع به علّت فشار زیاد زندگی، کنترل رفتار خود را از دست داده، با او بداخلاقی کند؛ مرد نیز باید مشکلات زن را در اداره امور داخلی منزل در نظر بگیرد و زحمات و کوششهای او را کوچک نشمارد، چرا که انجام وظایف خانه، گرچه به نظر ساده می آید، امّا محتاج حوصله فراوان، کوشش بسیار و تلاشی پیگیر است و چه بسا از توان معمولی مرد خارج باشد. توجّه جدّی و دلسوزانه به مشکلات همسر، موجب همدلی و تفاهم بیشتر و درک بهتر یکدیگر خواهد شد.

پی نوشت ها:
[1] - وسائل الشیعه، ج 14، ص 115
[2] - شرح غررالحکم، ج 5، ص 374
[3] - همان، ج 2، ص 290
[4] - شرح غررالحکم، ج 2، ص 565
[5] - همان، ج 5، ص 334

منبع: حوزه نت