نکته مهم این است که تمیز میان کارکردهای مثبت و کژکارکردهای فضای مجازی دشوار است، در مقاله حاضر تلاش خواهد شد تا تأثیرات عمومی شدن استفاده از اینترنت را در میان دانشجویان کوی دانشگاه تهران بررسی نماییم. کوی دانشگاه تهران به دلیل حضور دانشجویان پسر از مناطق مختلف و از طرف دیگر به دلیل استعداد و هویت نخبگی ساکنان آن دارای ویژگی ممتازی است و نتایج حاصل از پژوهش «تأثیرات اینترنت بر دانشجویان کوی دانشگاه تهران» می تواند به الگوی تحلیلی قابل اعتنایی پیرامون تأثیرات اینترنت در عناصر هویتی سطوح مختلف از نخبگان دانشگاهی جامعه‌ایران مورد توجه قرار گیرد. ایده مقاله این است که فضای مجازی عمومی شده در کوی دانشگاه تهران منجر به متساهل شدن» دانشجویان نسبت به عناصر و شاخصه های محلی خود شده و از طرفی هم روحیه مقایسه گری» و نگاه تطبیقی نسبت به هویت ها و فرهنگ‌های فراملی را افزایش داده است. این مقاله براساس روش تحلیل مصاحبه تخصصی(دلفی) و با حجم ۵۰ نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد صورت گرفته است.
پیدایش شبکه‌های اینترنت و فضای مجازی به عنوان محصول آن، نماد پیشرفت علم و فن آوری به شمار می رود که کشورهای قدرتمند در تولید و گسترش آن در سطوح کلان نقش آفرین هستند و در عرصه های مختلف حیات انسانها تأثیر گذار می باشد. فضای مجازی پدیده ای نوظهور و پویا می باشد که قابلیت پذیرش و انجام بخش های عمده ای از نیازها، فعالیت ها و شئونات مختلف زندگی اجتماعی، سیاسی و امور حکومت داری را تحت الشعاع خود قرار می دهد. در واقع فضای مجازی پدیده ای است که به عنوان سایه فضای واقعی از طریق متمرکز ساختن و جابجایی اطلاعات توانایی این امر را دارد که فعالیت ها و ساختارهای واقعی را شبیه سازی کند و از طریق اثرگذاری بر فضای واقعی حیات انسانها ایفای نقش کند. مقاله حاضر در صدد است تابه این سؤال پاسخ دهد که بهره گیری از فضای مجازی چه تأثیراتی بر هویت ملی دارد؟ در این راستا فرضیه تحقیق را به این صورت بیان می کنیم که «به نظر می رسد فضای مجازی توأمان زمینه های تهدید و فرصت را برای هویت ملی به همراه دارد. امروزه با پیشرفت های روزافزون تکنولوژی های جدید ارتباطی در صحنه های جهانی ما شاهد بروز چالش‌های مختلفی در زندگی اجتماعی، سیاسی و حکومتی هستیم؛ از جمله این موارد می توان به چالش‌های هویت ملی در عرصه فضای مجازی، و مواردی چون: فرهنگ گریزی های بومی، ایجاد بحرانهای قومی در جوامعی که از تنوع فرهنگی برخوردارند، تهدیدهایی علیه اصالت زبان ملی یک کشور، تهدیداتی که ممکن است متوجه هویت دینی افراد گردد و به طور کلی تقابل های فرهنگی با ابزارهای نو اشاره کرد و هم چنین از سویی دیگر شاهد تسریع و تسهیل دسترسی به خدمات و نیازها در مقیاس های مختلف جهانی و ملی و محلی هستیم. مقاله حاضر با رویکردی توصیفی و تحلیلی و با روش کتابخانه‌ای و استفاده از یافته های اینترنتی سعی در مطالعه این مسأله دارد؛ و تأثیر جنبه های مختلف فضای مجازی بر هویت ملی را مورد واکاوی قرار میدهد.
در تمام جوامع انسانی همواره ساخت فرهنگی جنسیت، تکوین مجموعه ای از پندارها و انگاره های فردی و اجتماعی درباره رفتارهای مناسب زنانه و مردانه را سبب می شود که در شرایط زمانی و مکانی متفاوت، متغیر هستند. بنابراین این نوع هویت هم برخاسته و متأثر از شرایط اجتماعی و هم متأثر از نگاه فرد به خویشتن براساس ایده آل سازی ها و ابزارهایی است که جامعه یا خود فرد از من خویش بنا می کند. در پی گسترش فن آوری‌های نوین ارتباطی - اطلاعاتی و توسعه فضای مجازی، توجه به سهم آن در تغییر قواعد حاکم بر تعامل انسانها و نگرش آنان به جنسیت خود از اهمیت بسزایی برخوردار است. در این راستا سؤال اصلی پژوهش حاضر آن است که حضور در فضای مجازی چه تأثیری بر ساخت هویت جنسیتی کاربران دارد؟ بر این اساس با استفاده از روش پیمایش مقطعی و ابزار پرسشنامه ۲۶۰ نفر از زنان و مردان ۴۵-۱۵ ساله شهر کاشان، با روش نمونه گیری سهمیه ای مورد بررسی قرار گرفته اند.
یافته های پژوهش حاکی از آن است که هر چه میزان استفاده کاربران از اینترنت بیشتر بوده، به همان میزان، هویت جنسیتی آنان نیز افزایش یافته است. از طرف دیگر با توجه به نوع کاربری، تعلق به هویت جنسیتی در بین کاربران اینترنت متفاوت بوده است. به نحوی که کاربرانی که به دنبال اطلاعات و جستجوهای علمی بوده اند، میانگین بالاتری در هویت جنسیتی داشته اند، در حالی که حضور در محیط چت، بازی و سرگرمی، میانگین هویت جنسیتی آنان را پایین آورده است. این امر می تواند ناشی از ویژگی های تعامل در فضای مجازی (سرعت عمل، ناشناس ماندن و ...) باشد که فضایی یکسان و مشابهی را فارغ از الزامات ساختی جنسیتی در اختیار کاربران می نهد.
منبع: فضای مجازی و هویت، دکتر شقایق حیدری، انتشارات تمدن ایرانی، چاپ دوم، تهران، 1394
