.jpg "چالش های مدیریتی بانوان در خانواده")
درآمد
نیاز انسان به زندگی اجتماعی و تشکیل خانواده وجه تمایز او با جانداران دیگر و یک نیاز فطری است[1] که در خانه و خانواده، مادر نقش اساسی و کلیدی دارد که به هیچ وجه نمی توان از اهمیت و کارکرد آن چشم پوشی کرد؛ هرچند حضور پدر نیز از اهمیت قابل ملاحظه ای برخودار است و رهبری کلان خانواده بر عهده پدر می باشد ولی ناگفته پیداست که با توجه به ضرورت اشتغال پدر در محیط بیرون از خانواده، نقش مادر از اهمیت بیشتری برخودار می باشد و تاثیر تربیتی مادر در شکل گیری و مدیریت خانواده به مراتب بیشتر می باشد، چرا که هم حضور مادر در محیط خانه بیشتر است و همچنین روحیات و احساسات مادری است که فرزندان را تربیت و رشد می دهد و همچنین محیط عمومی خانوده را تلطیف می نماید.بنابراین نقش پر اهمیت مادر در خانواده قابل انکار نمی باشد ولی در این بین، در برخی موارد نحوه حضور مادر در خانواده با چالش هایی همراه می باشد که این نقش پر اهمیت را به حاشیه می راند که در ادامه به برخی از این چالش ها اشاره می شود و راهکارهایی مقتضی ارائه می شود.
اشتغال
جایگاه محوری نهاد خانواده در نظام اجتماعی اقتضا می کند که نسبت به امور خانواده حساس باشند و آسیب های بالفعل یا بالقوه آن را رصد کنند[2] تا زمینه اتخاذ رویکردهای عالمانه فراهم شود که یکی از این چالش های اساسی، چگونگی اشتغال بانوان می باشد. امروزه با توجه به وضعیت معیشت و اقتصاد، در برخی موارد این ضرورت وجود دارد که علاوه بر شوهر، زن نیز به فعالیت اقتصادی و اشتغال بپردازد و اشتغال بانوان به معنای حضور کمتر ایشان در خانه و فرصت کمتر زن برای تربیت کودکان و همچنین حضور همراه با خستگی ناشی از اشتغال در خانواده می باشد و بدین ترتیب فراغت کمتری برای اهتمام به وظایف مادری دارد که باید به این مسئله توجه ویژه داشته باشند.در برخی از موارد اشتغال مادر به میزانی می باشد که به شدت وظایف مادری او را تحت تاثیر قرار می دهد که در این شرایط، به احتمال زیاد خانواده و فرزندان دچار چالش ها و بحران های اساسی می شوند که در این موارد پدر و مادر باید این موضوع را چاره اندیشی نمایند. هرچند حضور پدر در خانه و خانواده نمی تواند نقش مادر را به صورت کامل پوشش دهد ولی در موارد اشتغال مادر، حضور پدر می تواند تا حدودی آسیب های موجود را بکاهد.
لازم به ذکر است که همانطور که اشتغال فراوان مادر خانواده را دچار آسیب می سازد، اشتغال زیاد پدر خانواده نیز می تواند آسیب زا باشد که باید به این مهم توجه داشت. در پایان باید این نکته را متذکر شد که مجموعه تعامل ها، روابط و تجربیاتی که اعضای خانواده با یکدیگر دارند، فضای روانی حاکم برخانه را رقم می زند[3] و باید توجه داشت که اشتغال پدر یا مادر نباید به صورتی باشد که جو حاکم بر خانواده به سمت چالش و بحران حرکت کند.
دانش پایین
همانطور که کاشت و برداشت یک محصول نیاز به دانش و تجربه کافی می باشد و در غیر اینصورت، محصول نهایی کیفیت لازم را برخودار نخواهد بود و دچار مشکل و آسیب خواهد شد، تربیت کودکان و فرزندان نیز نیاز به دانش و مهارت کافی می باشد؛ تربیت مقوله ای بسیار مهم و اساسی می باشد و در عین حال، بسیار ساده انگارانه از کنار آن عبور می کنیم؛ والدین نه پیش از تولد فرزند، دانش و آگاهی خود را ارتقا می دهند و نه بعد از آن، درصدد کسب اطلاعات، مشاوره و آگاه شدن از کم و کیف تربیت بر می آیند.امروزه با توجه به پیچیده شدن مظاهر زندگی، تربیت فرزندان و مدیریت خانواده نیز پیچیدگی خود را پیدا کرده است و به همین جهت، کسب اطلاعات بیشتر در مورد فرآیندها و نکات تربیتی از اهمیت ویژه برخودار است چرا که به نظر صاحب نظران، توسعه ی خانواده امروز شاهد تحولات عمیق می باشد[4] و حتی نسل به نسل این شکاف ها و اختلاف دیدگاه ها مشاهده می شود که باید با استفاده از رویکردهای مقتضی، این شکاف ها و خلاء ها را مرتفع نمود.
نکته مهمی که باید متذکر شد این است که آگاهی های لازم برای تربیت این گونه نیست که صرفا از طریق تحصیلات آکادمیک و دانشگاهی فراهم شود، بلکه راهکارهای مفیدتر و کارآمدتری در این موضوع وجود دارد؛ مطالعه شخصی پدر و مادر، بهترین راه برای کسب آگاهی می باشد؛ با مطالعه کتب مفید و کاربردی در اوقات فراغت، می توانند بخش زیادی از آگاهی های لازم را کسب کنند؛ تجربه نیز تاثیر قابل ملاحظه ای در کسب آگاهی های لازم دارد که این تجربه ها می تواند به وسیله بزرگترها منتقل شود؛ علاوه بر همه این رویکردها و روش ها، در برخی موارد که والدین در مدیریت فرزندان دچار بحران و چالش می شوند، لازم است که این چالش ها را با افراد خبره در میان بگذارند و بدون مشورت، اقدام ننمایند، بنابراین مشاوره نیز یکی از بهترین راهکارها در مواقع بحرانی می باشد که مراد از مشاوره، صرفا به معنای حضور در مراکز درمانی نمی باشد، بلکه صحبت و مشورت با ریش سفیدان، افراد با تجربه و .. نیز از اقسام مفید و کارآمد مشاوره می باشد که همه این رویکردها و روش ها به افراد کمک می کند که آگاهی های لازم جهت تعامل با فرزندان و دیگر اعضای خانواده بیاموزند.
بنابراین باید این نکته را بیان کرد که خانواده نهادی اساسی و زیربنایی برای جامعه محسوب می شود و اولین نهادی است که وظیفه آموزش و تربیت را در هر جامعه ای بر عهده می گیرد[5] و این آموزش و تربیت زمانی به خوبی صورت می گیرد که والدین، آموزش ها و آگاهی های لازم را در این باره داشته باشند.
امروزه با توجه به پیچیده شدن مظاهر زندگی، تربیت فرزندان و مدیریت خانواده نیز پیچیدگی خود را پیدا کرده است و به همین جهت، کسب اطلاعات بیشتر و افزایش آگاهی ها در مورد فرآیندها و نکات تربیتی از اهمیت ویژه برخودار است.
پی نوشت ها:
[1] سازمان ملی جوانان و سازمان ملی جوانان، خانواده موفق (تهران: سازمان ملی جوانان، معاونت مطالعات و تحقیقات، ۱۳۸۷)، ص9.
[2] حسین بستان، جامعه‌شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه (قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، ۱۳۹۰)، ص145.
[3] علی‌اصغر احمدی، روان‌شناسی روابط درون خانواده، ویراست 2. ( تهران: : مهدی رضایی‌آشتیانی، ۱۳۸۷)، ص18و19.
[4] محمدتقی شیخی، جامعه‌شناسی زنان و خانواده (تهران: شرکت سهامی انتشار، ۱۳۸۰)، ص21.
[5] زهره موسی‌زاده، خانواده‌پژوهی از منظر جامعه‌شناسی، روان‌شناسی و تعلیم و تربیت با رویکرد معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق(ع) (تهران: دانشگاه امام صادق( ع)، ۱۳۹۳)، ص47.
