اگر والدین کتاب بخوانند، احتمالا فرزندانشان نیز اهل خواندن می شوند و اگر والدین اهل مطالعه نباشند، احتمالا فرزندانشان نیز اهل مطالعه نخواهند شد و به نظر این بچه‌ها خواندن فعالیتی است که صرفا به مدرسه مربوط می شود. پس بسیار ساده است، اگر مایلید فرزندتان در مدرسه موفق باشد و به مطالعه عشق بورزد، اگر می خواهید فرزندتان را کتابخوان بار بیاورید، خودتان نیز باید مطالعه کنید.
در واقع برای علاقه مند کردن فرزند خود به مطالعه، فرزندتان نیاز دارد که ببیند شما به طور مرتب برای خواندن کتاب وقت می گذارید اگر شما وقت بگذارید و مطالعه کنید به طور غیرمستقیم به فرزندتان می گویید که خواندن مهم است، اما اگر او را پند و اندرز دهید و برایش موعظه کنید هرگز نمی توانید این پیام را به او منتقل کنید.
اصولا بچه‌ها بیشتر با هدف سرگرمی، کتاب می خوانند و گاهی از این که می توان به منظور کسب اطلاعات نیز مطالعه کرد، بی خبرند. اگرچه از کتابهای چگونه کودکانمان را با کتاب خواندن مأنوس کنیم درسی خود در مدرسه اطلاعاتی به دست می آورند، اما اگر آنها را به حال خود بگذاریم مطالب علمی را انتخاب نمی کنند.
بزرگسالان اغلب به منظور کسب اطلاعات مطالعه می کنند نه به این دلیل که دوست دارند بلکه چون این مطالب بخش عمده ای از کار روزانه آنها را تشکیل میدهد، شما به عنوان والدین می توانید نقش مهمی در علاقه مند ساختن فرزندانتان به مطالعه داشته باشید و برای این امر مهم راههای مختلفی وجود دارد. به عنوان مثال اگر اطلاعاتی را که از مطالعه خود به دست می آورید با فرزندانتان در میان بگذارید، می توانید آنها را برای خواندن به قصد کسب اطلاعات آماده کنید.
با این کار شما به بچه‌ها می فهمانید که به آنچه می خوانید علاقه دارید و دوست دارید آنها نیز به آن علاقه مند شوند. حتی می توانید فرزندتان را تشویق کنید اطلاعاتی را که از خواندن به دست می آورد با شما در میان بگذارد. یکی از مهم ترین کارهایی که می توانید برای بچه‌ها انجام بدهید این است که با صدای بلند برایشان کتاب بخوانید. این کار را می توانید تا پیش دبستانی و حتی سالهای بعد ادامه دهید. هنگامی که با صدای بلند برای بچه‌ها کتاب می خوانید، در واقع به بچه‌ها می فهمانید که برای کتاب ارزش و اهمیت قائلید و کتاب خواندن بخش مهمی از تعاملات خانوادگی شما را تشکیل می دهد.
بررسی ها نشان داده اند که بین ساختار خانوادگی و موفقیت کودک در خواندن، روابط دوجانبه ای وجود دارد که یکی از مهم ترین آنها در حیطه روابط با بزرگسالان است. بچه‌هایی که به خانواده های گسترده تعلق دارند و به طور مرتب به دیدن اعضای بزرگ تر فامیل می روند و با بزرگسالان به گردش و مسافرت می روند نسبت به بچه‌هایی که دسترسی کمتری به افراد بزرگسال دارند، در کودک نابغه و باهوش خواندن پیشرفته ترند. اگر والدین علاقه مندند که بچه‌هایی بار آورند که عاشق خواندن و مطالعه باشند، ایجاد ارتباط بین آنها و بزرگسالان دیگر مانند پدربزرگ و مادربزرگ می تواند کمی بار را از دوش آنها بردارد. البته در این مورد بچه‌های بزرگ تر نیز می توانند موثر باشند. هنگامی که روابط بین بچه‌ها در خانواده نسبتا صلح آمیز است، بچه‌های کوچک تر از صرف وقت با خواهران و برادران بزرگتر خود سود می برند. طبق پژوهش های انجام شده صرف نظر از وضعیت اقتصادی اجتماعی بچه‌هایی که به خواندن علاقه مندند، چند خصوصیت مشترک دارند:
والدینشان از آنها انتظار تحصیلی بالایی دارند. والدین یا خواهر و برادر بزرگترشان در انجام تکالیف مدرسه به آنها کمک می کنند. والدین آنها با صدای بلند کتاب و دیگر مطالب را برایشان می خوانند. و آنها در خانه کتاب دارند. وقتی صحبت از مطالب خواندنی برای بچه‌ها می شود هرقدر بر اهمیت در دسترس بودن کتاب تاکید کنیم، باز هم کم است. سعی کنید کتاب ها را در دسترس بچه‌ها قرار دهید؛ چرا که بچه‌ها برای علاقه مند شدن به مطالعه باید بتوانند به کتاب دسترسی پیدا کنند، به آنها دست بزنند، آنها را ورق بزنند و بخوانند. اگر شما کتابهای جلد اعلاء را در قفسه های شیشه ای نگهداری کنید و آنها را از دور تحسین کنید، هیچ فایده ای به حال فرزندتان نخواهند داشت و به جای تشویق بچه‌ها به کتابخوانی، بچه‌ها را از این رفتار منصرف می کنید.
سعی کنید به هر جا که می روید همراه خود کتاب داشته باشید، چرا که اصولا بچه‌ها از انتظار کشیدن متنفرند. مثلا اگر مطب دندانپزشکی بیش از حد شلوغ باشد، حتی خوش خلق ترین بچه‌ها نیز رفتاری از خود نشان میدهند که والدین را به ستوه می آورد. تنها راه علاج این است که خود را با سرگرمی های گوناگون برای موقعیت‌های اضطراری مجهز کنید. پس هر جا که می روید اسباب بازی و کتاب را بخشی از اثاثیه خود قرار دهید و قبل از این که از خانه خارج شوید از فرزندتان بخواهید کتاب یا مجله مورد علاقه خود را بیاورد. از دیگر راههای مهم برای تشویق بچه‌ها به مطالعه این است که به عنوان پاداش به فرزندتان کتاب بدهید.
بچه‌ها به خاطر گرفتن نمره های خوب در مدرسه مستحق پاداش و تشویقند پس بد نیست چیزهایی را به آنها بدهیم که می خواهیم برایش ارزش قائل شوند. وقتی از مطالب خواندنی به عنوان پاداش استفاده می کنید، این مفهوم را نزد بچه‌ها تقویت می کنید که کتاب، مجله و حتی مجلات مصور کودکان، فی نفسه باارزشند. از دیگر راههای علاقه مند کردن بچه‌ها به کتابخوانی این است که در خانواده «داستانهای تجربه زبانی» خلق کنید.
منبع: کودکان نابغه و باهوش، فاطمه تقدسی‌نیا،صص191-188، نوید حکمت، چاپ دوم، قم، 1396
