سوره منافقون
تعداد آیات
11ترتیب نزول
104محل نزول
مدینه منورهمعانی نام سوره
منافق یعنی دورو. که دراین سوره آنان را با علائم و نشانه هایشان برای مسلمانان معرفی و رسوا میکند.ویژگیهای سوره
این سوره به علت افشاء منافقین و نشان دادن چهره واقعی آنان و جهت برحذر داشتن مسلمین از حظرات آنان یکی از سوره های مهم و سرشناس قرآن است.موضوعات مطرح شده
افشای منافقین – علائم و نشانه هیا منافقین – ترسیم چهره منافقین – توطئه منافقین – یادآوری عوامل غفلت از یاد خداوند – انفاق در راه پروردگار.فضیلت قرائت و خواص سوره منافقون
در فضیلت این سوره از رسول گرامی اسلام صلی الله علیه واله وسلم روایت شده است: هر کس این سوره را قرائت نماید از نفاق مبرا می شود. 1امام صادق علیه السلام نیز فرموده اند: برای هر مؤمنی لازم و شایسته است که اگر شیعه ما است سوره جمعه و اعلی را در شب جمعه بخواند و در نماز ظهر روز جمعه سوره جمعه و منافقون را قرائت نماید که اگر چنین کند مانند ان است که معادل عمل پیامبر خدا را انجام داده است و پاداش کارهای او و ثوابهای او فقط بهشت است. 2
آثار و برکات سوره
1) درمان دمل ها
از رسول خدا صلی الله علیه وآله وسلم نقل شده است: هر کس سوره منافقون را قرائت کند از شک و نفاق در دین دور خواهد بود و اگر برای دمل ها خوانده شود از بین می رود و اگر برای درمان دردهای باطنی و درون بدن خوانده شود آرام می گیرد. 32) برای درد چشم
از رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم روایت شده: اگر برای بیمار و علیل و درمندی خواند شود شفا یابد. و امام صادق علیه السلام فرمودند: این سوره را برای درد چشم بخواند دردش آرام گرفته و از بین می رود... 43) برای دفع شر دشمنان و اذیت و آزار آنها
آیه 4 سوره منافقون را بر روی یک مقدار خاکی که پاک است و خورشید بر آن نتابیده است(یعنی از باطن زمین برداشته شود) بخوانند و مخفیانه و بدون اینکه دشمن آن را ببیند به رویش بپاشند از شر دشمن در امان خواهد ماند.5شأن نزول و محتوای سوره منافقون
سوره منافقین از سوره های پر محتوا است که محور اصلی بحثهای آنرا مسائل حساس مربوط به (منافقان) تشکیل می دهد، ولی در ذیل سوره آیاتی به عنوان اندرز به مسلمانان در زمینه های مختلف نیز آمده است. روی هم رفته می توان محتوای آنرا در چهار بخش خلاصه کرد:۱. نشانه های منافقان که خود شامل چندین قسمت حساس است.
۲. برحذر داشتن مؤمنان از توطئه های منافقان، و لزوم مراقبت دائم در این زمینه.
۳. هشدار به مؤمنان که مواهب مادی دنیا آنها را از ذکر خداوند غافل نکند.
۴. توصیه به انفاق در راه خدا، و بهره گیری از اموال پیش از آنکه مرگ فرا رسد و آتش حسرت به جان انسان بیفتد. دلیل نامگذاری این سوره به (منافقین) نیز ناگفته پیدا است. قابل توجه اینکه طبق آنچه در تفسیر سوره جمعه آمده، یکی از آداب نماز جمعه این است که در رکعت اول سوره جمعه، و در رکعت دوم سوره منافقین خوانده شود، تا مسلمانان همه هفته در این مراسم بزرگ عبادی سیاسی توطئه های منافقان را مجددا به خاطر بیاورند و دائما مراقب تحریکها، تخریبها و نقشه های شوم آنها باشند.6
داستان سوره منافقون
اشاره به خطر مناقین و فتنه انگیزی ها و توطئه هایشان در صدر اسلام
از همان اوائل هجرت رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به مدینه، آثار دسیسه ها و توطئه های منافقین ظاهر شد، و بدین جهت می بینیم که سوره بقره - به طوری که گفته اند - شش ماه بعد از هجرت نازل شده و در آن به شرح اوصاف آنان پرداخته، و بعد از آن در سوره های دیگر به دسیسه ها و انواع کیدهایشان اشاره شده، نظیر کناره گیریشان از لشکر اسلام در جنگ احد، که عده آنان تقریبا ثلث لشکریان بود، و پیمان بستن با یهود، و تشویق آنان به لشکرکشی علیه مسلمین و ساختن مسجد ضرار و منتشر کردن داستان افک، و فتنه به پا کردنشان در داستان سقایت و داستان عقبه و امثال آن تا آنکه کارشان در افساد و وارونه کردن امور بر رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم به جایی رسید که خدای تعالی به مثل آیه زیر تهدیدشان نموده فرمود: (لئن لم ینته المنافقون و الذین فی قلوبهم مرض و المرجفون فی المدینه لنغرینک بهم ثم لا یجاورونک فیها الا قلی لا ملعونین این ما ثقفوا اخذوا و قتلوا تقتیلا).روایات هم از بسیاری به حد استفاضه رسیده که عبداللّه بن ابی سلول و همفکران منافقش، همانهایی بودند که امور را علیه رسول خدا صلی اللّه علیه و آله و سلم واژگونه می کردند، و همواره در انتظار بلایی برای مسلمانان بودند، و مؤمنین همه آنها را می شناختند، و عده شان یک سوم مسلمانان بود، و همانهایی بودند که در جنگ احد از یاری مسلمانان مضایقه کردند، و خود را کنار کشیده، در آخر به مدینه برگشتند، در حالی که می گفتند: (لو نعلم قتالا لا تبعناکم - اگر می دانستیم قتالی واقع می شود با شما می آمدیم).
پینوشت
(1) مجمع البیان، ج10، ص15
(2) ثواب الاعمال، ص118
(3) تفسیرالبرهان، ج5، ص371
(4) همان
(5) خواص القران و فوائده، ص134.
(6) تفسیر نمونه جلد ۲۴ صفحه ۱۴۴.
منبع: سایت رواق الحجاج
