1- اولین نشانه سن گردن گرفتن است. اگر بعد از ۶ ماهگی گردن گرفته شود احتمال عقب افتادگی وجود دارد.
2- راه رفتن کودک از ۸ ماهگی شروع به راه رفتن می کند و تا ۲ سالگی وقت دارد که راه رفتن را آغاز کند. در موارد استثنائی از ۷ ماهگی هم ممکن است که کودک راه بیفتد. اگر کودک در ۸ ماهگی راه بیفتد نمی توان گفت که تیز هوش است اما می توان گفت که مشکل هوشی ندارد.
3- توانایی تکلم: بعضی از کودکان در ۷ ماهگی اولین کلمه را می گویند که البته خیلی محدود است. منظور از کلمه یک کلمه معنی دار است که آن را به کسی یا چیزی اختصاص دهد. اولین کلمه ای که کودک بیان می کند کلمه ای است که بیشتر شنیده باشد و بیان آن آسان باشد. کودک تا ۲ سالگی وقت دارد که اولین کلمه را بیان کند. بعضی از خانواده ها دیرگو هستند و دیر شروع به صحبت کردن می کنند. اگر بچه ای تا ۲ سالگی صحبت نکند اما کلمات را بفهمد دیر گوست و تا ۲ 2.5 سالگی وقت دارد ولی اگر کلمات را نمی فهمد مشکل ذهنی دارد.
۴- حافظه: حافظه از ۲ تا ۶ سالگی مد نظر است. آیا کودک می تواند چیزی را حفظ کند؟
5- یادگیری نام اشیاء مختلف: در سن ۲ تا ۶ سالگی مطرح است. یکی از مسائل مهم در این سن نام بردن رنگ است. در ۶ سالگی اگر کودک نتواند رنگهای اصلی( قرمز، سفید، سیاه،سبز ) را بیان کند احتمال عقب افتادگی در او زیاد است.
6- مهارتهای خود یاری: در سن ۲ تا ۶ سالگی مطرح است. مانند غذا خودرن، لباس پوشیدن و.... کودکانی که مادران وسواسی دارند مهارتهای خودیاری را دیرتر آغاز می کنند. خرید های کوچک را انجام دادن و سفره پهن کردن از جمله مهارت های خود یاری است که در سن ۶ سالگی کودک می تواند انجام دهد. تنها تفاوتی که در این زمینه وجود دارد تفاوت بین والدین است. بعضی از والدین شرایط را بیشتر فراهم می کنند و بعضی کمتر.
۷- معدل: یکی از ملاک ها برای کودکانی که مدرسه می روند معدل است و اینکه این نمرات را چگونه بدست آورده است ( از طریق ارفاق، کمک های اطرافیان، با تلاش خود فرد). نمرات در دوره دبستان علی رغم اهمیتی که دارند تنها بیانگر این است که کودک عقب افتاده است یا نه، و نمی توانند بیانگر استعداد و هوش کودک باشند. در صورتی که دانش آموز برای یک درس وقت بگذارد ولی نمره پایین بگیرد در حالی که در سایر درسها نمره خوبی گرفته احتمالا در آن درس اختلال یادگیری دارد. اگر مشکل هوشی داشته باشد در همه درسها نمره پایین می گیرد.
هنگامی که نوزادی به دنیا می آید ، معجزه خلقت یعنی مغز در وجود او متجلی می شود. این موهبت الهی ،چاه بی تهی است که فرزندتان می تواند برای سیراب کردن عطش ابدی اش برای دانستن از آن آب بکشد. اندامی است که کودک از طریق آن می تواند هزاران راه ممکن برای رسیدن به رویاها ، تصورات و آرمان های خود کشف کند.
نابغه در فرهنگ وبستر چنین تعریف شده است : کسی که توانایی فطری ذهنی ، یا استعدادی منحصر به فرد داشته باشد، کسی که روحیه او الهام بخش ، یا زندگی بخش یک قوم باشد ، کسی که والاترین استعدادهای ذهنی به صورت موهبت به او اهداء شده باشد.
در فرهنگی آکسفورد نبوغ چنین تعریف شده است : روح حافظ شخص ، مکان یا سازمان ، استعدادی طبیعی ، عطیه خاص ذهنی ، استعداد ذهنی غریزی و خارق العاده که در خدمت تخیل ،خلاقیت یا اختراع قرار گیرد. هر انسانی در خود « استعدادی ذاتی » و « توانی منحصر به فرد » دارد.هر کودکی با مغزی به دنیا می آید که از نظر علمی توان بالقوه داشتن «والاترین استعدادهای ذهنی » و « موهبت‌های خاص ذهنی » و همچنین « استعدادهای غریزی ، خارق العاده ،تخیلی ،خلاقانه و مخترعانه » را دارد در توصیف معنوی‌تر « روح حافظ » مترادف با «فرشته نگهبان » ، مادر خوانده پریا ، راهنما، کمک غیبی یا الهام و... و نبوغ است .
کودک هر انسانی ، منحصر به فرد است و می تواند مانند یک نابغه بدرخشد. اگر با عشق از او حمایت کنید و باورش کنید،هرگز دچار احساس کمبود و حقارت که مانع موفقیت است ، نخواهد شد. در عوض خود دوستی و اعتماد به نفس در او تقویت خواهد شد که هر دو از لوازم آزاد کردن آن توان بالقوه بسیار مهم یعنی نبوغ درون است که هنوز دست نخورده است.
با تقویت خود دوستی و اعتماد به نفس در کودک زمینه‌های آزاد شدن توان بالقوه بسیار مهم یعنی نبوغ درون که هنوز دست نخورده است مهیا می شود. اگر شما فرزندتان را باور کنید ، او نیز خود را باور خواهد کرد. فرزند شما از همین حالا هم از تیز هوشی فطری برخوردارست .زیرا استعداد داشتن قدرت ذهنی خارق العاده بالقوه در مغز وجود دارد. کودک شما از توان بالایی برای اختراع کردن برخوردارست و موهبت داشتن ذهنی با تخیلات و خلاقیت‌های رنگی و قوی به او عطا شده است . اعتماد ، حمایت ، داده های ذهنی ، اعتقاد شما به فرزندتان امکان می دهد همه این ویژگیها را با موفقیت بروز دهد.
منبع: کودکان نابغه و باهوش، فاطمه تقدسی‌نیا، نوید حکمت،صص226-223 چاپ دوم، قم، 1396
