چاودار از خانواده غلات بوده، همانند خواص گندم و خواص جو از ارزش غذایی بسیار و خواص درمانی متعددی برای انسان برخوردار است. دانه‌های چاودار دارای خاصیت انرژی‌زا، رونده، مسکن و خواب‌آور هستند و در طب سنتی از خواص دانه چاودار برای درمان بسیاری بیماریها نظیر آسم کودکان، دیابت نوع 2، گر گرفتگی، رفع کرمهای روده و اختلالات روده بزرگ استفاده میشود. تهیه نان چاودار در برخی کشورها از جمله ایران در گذشته وجود داشته و هنوز هم در کارگاه‌های نانوایی از مخلوط آن با آرد گندم، نان چاودار با نام روگن تولید می‌شود.

گیاه شناسی چاودار

چاودار گیاهی از تیره غلات (گندمیان) است. چاودار از نظر شکل مابینگندم و یولافاست و رنگ کدر خاک‌آلود دارد. این گیاه مقاومترینغله به سرماست و با شرایط آب و هوایی نامساعد و خاک‌های فقیر غیرحاصلخیز و شنی سازگاری بسیاری نشان می‌دهد. دانه چاودار فاقد پوسته می‌باشد و ترکیب عناصر معدنی آن هم مانند سایر غلات است، البته با این تفاوت که چربی کمتری دارد. به طور کلی چاودار در دنیا از نظر اهمیت، جزو غلات درجه دو محسوب می‌شود.

خواص دانه چاودار

برخی از مهمترین فواید مصرف و خواص دانه چاودار عبارتند از:

دانه چاودار دارای فیبر فراوان است و مصرف آن برای کاهش وزن و لاغری بسیار مفید می باشد. دانه‌های چاودار سرشار از فیبر است و فیبر آن حاوی مقادیر زیادی پلی‌ساکاریدهای غیر سلولزی می باشد که ظرفیت زیادی برای اتصال به آب دارد و خیلی سریع احساس پرشدگی و سیری در مصرف کننده ایجاد می کند. از این رو نان چاودار را برای کسی که برای کاهش وزن تلاش میکند، به یک کمک اساسی تبدیل می نماید.

از مهمترین خواص دانه چاودار پیشگیری از تشکیل سنگ‌های صفراوی به ویژه در خانمها است. در حقیقت چاودار سرشار از فیبرهای غیرمحلول است و در نتیجه باعث سرعت بخشیدن به حرکت غذا در روده، کاهش ترشح اسیدهای صفراوی و افزایش حساسیت به انسولین و کاهش تری‌گلیسریدها می شود، که همگی از عوامل بروز سنگهای صفراوی هستند.

از دیگر خواص دانه چاودار نظیر خواص جو دوسر، کاهش خطر بروز دیابت نوع 2 است. چاودار و سایر غلات کامل سرشار از منیزیم هستند. منیزیم ماده‌ای معدنی است که برای 300 آنزیم، عامل کمکی محسوب می شود و در نتیجه بر روی آنزیم هایی که مسئول ترشح انسولین هستند، اثرگزار است. همچنین جالب است بدانید شاخص گلیسمی گندم سیاه بین 30 تا 35 است که پایین تر از گندم و غلات دیگر می باشد.

مصرف نان چاودار به دلیل فیبر فراوان به سلامت دستگاه گوارش کمک کرده، باعث کاهش آسیب به سلولهای روده و جلوگیری از ایجاد سرطان روده بزرگ می شود.

نان تهیه شده از دانه‌های چاودار تاثیر بسیار زیادی در پیشگیری از بروز بیماری آسم در کودکان دارد. تحقیقات محققان نشان داده، آنتی اکسیدانهای موجود در غلاتی مانند چاودار نقش بسزایی در پیشگیری از برونشیت و آسم کودکان دارند.

در طب سنتی از خواص دانه چاودار برای رفع کرمهای روده استفاده می شود. به این منظور مقداری از دانه‌های چاودار را جوشانده و همانند چای میل کنید.

از خواص دانه چاودار برای پوست، پاکسازی عمیق پوست و زدودن لکه‌های سیاه از آن است. ماسک تهیه شده از دانه‌های آسیاب شده چاودار می‌تواند جریان خون و لنف داخل پوست را سرعت بخشیده و از چرب شدن بیش از حد پوست جلوگیری کند.

چاودار فاقد گلوتن بوده، از همین رو برای افرادی که نسبت به گلوتن موجود در گندم حساسیت دارند مفید است.

نان چاودار باعث تحریک رشد باکتری های خوب روده ها شده و به هضم غذا کمک می کند.

ارزش غذایی نان چاودار

دانه چاودار منبع مهم مس، فسفر، روی، کلسیم و همچنین ویتامین‌های گروه ب و غیره است. علاوه بر انواع ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها، این غله منبع بسیار خوبی از فیبرهای محلول و نامحلول است.

جدول ارزش غذایی دانه چاودار

مضرات نان چاودار (موارد احتیاطی و منع مصرف)

جدا کردن پوسته یا سبوس از دانه چاودار مشکل است و از همین رو نان چاودار غالبا همراه سبوس تهیه می شود، لذا زیاده‌روی در مصرف آن می تواند با عث کاهش جذب برخی عناصر ضروری مورد نیاز بدن نظیر آهن و روی گردد. همچنین به دلیل میزان بالای اسید فایتیک موجود در آن، مصرف روزانه نان چاودار توصیه نمی‌شود.

منبع: سایت ستاره