وجود پروتئین زیاد در خون دارای اثرات منفی بر سلامتی است

وضعیتی که پروتئین بیش از حد در خون وجود دارد، به نام هایپر پروتئینمیا (hyperproteinemia) شناخته می‌شود. در اغلب موارد، این وضعیت ناشی از برخی بیماری‌های مهم دیگری است که بر شخص تأثیر می‌گذارد. به طور کلی، خون حاوی چندین نوع پروتئین است، اما مقادیر آنها محدود است. برای اندازه ‌گیری تمام پروتئین‌ها، معمولاً نمونه خون از ورید گرفته شده و آنالیز می‌شود. این آزمایش به عنوان پروتئین تام خون شناخته و نامیده می‌شود و زمانی که پزشک به احتمال بروز این بیماری مشکوک باشد، انجام می‌شود.

چه چیزی باعث افزایش سطح پروتئین در خون می‌شود؟

شرایط پزشکی زیر به طور معمول با هایپر پروتئینمیا مرتبط است.

آمیلوئیدوز (افزایش نشاسته)

ممکن است در مغز استخوان، یک پروتئین غیرطبیعی به نام آمیلوئید تولید شود و سپس این پروتئین می‌تواند در اندام‌ها تشکیل و انباشته شود که منجر به یک بیماری شناخته شده، به نام آمیلوئیدوز می‌شود. ارگان‌هایی مانند قلب، کلیه‌ها، طحال و کبد، سیستم عصبی و دستگاه گوارش به طور معمول تحت تأثیر این بیماری قرار دارند.

اچ آی وی یا ایدز

عامل بعدی که به عنوان مسئول افزایش بیش از حد پروتئین در خون، شناخته شده است، یک بیماری کشنده و غیر قابل علاج به نام HIV یا ایدز است. این بیماری تهدید کننده زندگی، سیستم ایمنی بدن را تا حد زیادی تضعیف می‌کند و در نتیجه، بدن توانایی خود را برای از بین بردن حتی خفیف‌ترین عوامل بیماری ‌زا، از دست می‌دهد.

گاموپاتی مونوکلونال با علایم نامشخص (MGUS)

این وضعیت معمولاً بی خطر است و در اکثر افراد به هیچ وجه عارضه‌ای ندارد. این وضعیت به پروتئین منوکلونال در خون اشاره دارد. بر اساس تحقیقات، درصد افرادی که دارای این پروتئین هستند، بسیار کم است. اگر چه که این عارضه هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما با گذشت زمان پیشرفت می‌کند و ممکن است باعث اختلالات دیگری در بدن شود.

میلوما چندگانه (تومور بدخیم سلول های مغز استخوان)

مغز استخوان حاوی نوعی از سلول‌های سفید خون است که به عنوان سلول‌های پلاسما شناخته می‌شوند. این سلول‌ها نقش مهمی برای ساخت آنتی بادی‌ها دارند که به ما کمک می‌کنند تا از انواع مختلف عفونت‌ها جلوگیری کنیم. گاهی با توجه به دلایل خاصی، گروهی از سلول‌های غیر طبیعی پلاسما، به صورت ناگهانی و فزاینده رشد می‌کنند. این امر به نوبه خود، منجر به افزایش غیر معمول تعداد بالایی از سلول‌های پلاسما می‌شود و در برخی شرایط تبدیل به یک نوع سرطان می‌شود. این بیماری به عنوان سرطان میلومای چندگانه شناخته می‌شود.

علایم هایپر پروتئینمیا

در حال حاضر علائمی که ممکن است رخ دهد شامل موارد زیر می‌باشد که به علت افزایش سطح پروتئین خون است. اگر آمیلوئیدوز باعث ایجاد این بیماری شود، علائم آن ممکن است شامل خستگی بی دلیل، کاهش وزن، اسهال، یبوست، مشکلات تنفسی مانند تنگی نفس یا بی‌حسی در انگشتان باشد. علاوه بر این، همچنین ممکن است برخی از نشانه‌های دیگر مانند احساس سیری سریع، حتی پس از خوردن مقدار کمی غذا، بزرگ شدن زبان، تورم در مچ پا یا پاها، بی‌نظمی ضربان قلب و ایجاد زخم در اطراف چشم، امکان دارد بروز یابد.

در برخی موارد، بیمار هیچ علائمی ندارد. در این مورد ممکن است که عامل ایجاد کننده این وضعیت، MGUS باشد. با این حال، بعضی از مردم ممکن است مشکلات عصبی را به صورت احساس سوزن سوزن شدن، تجربه کنند.

اگر میلوم چندگانه باعث ایجاد افزایش سطح پروتئین شده باشد، فرد مبتلا ممکن است در ابتدا علائم دیگری نداشته باشد؛ اما با پیشرفت بیماری، علائمی مانند تشنگی بیش از حد، حالت تهوع، از دست دادن اشتها و بی‌قراری ممکن است حادث شود. تمام این علائم ناشی از کلسیم بالا در خون است. نارسایی کلیه، خستگی ناشی از کم خونی و آسیب استخوان نیز ممکن است اتفاق افتد.

همان طور که می‌توان نتیجه گرفت، افزایش غیر طبیعی پروتئین در خون، تنها یک علامت ساده نیست و ممکن است نشانه‌ای از وجود مشکل دیگری در بدن باشد. بنا بر این، درمان آن اساساً همراه با یافتن علت و درمان آن است. به جز MGUS، شرایط دیگر عامل این عارضه، هیچ درمانی ندارند، اما توصیه‌های درمانی می‌توانند علائم را بهبود بخشند و MGUS ممکن است بسته به علت سایر نشانه‌ها، نیاز به درمان داشته باشد.

در مجموع باید گفت افزایش میزان پروتئین‌های خون به خودی‌خود بیماری محسوب نمی‌گردد، اما با این‌حال ممکن است نشان‌دهنده‌ی وجود بیماری زمینه‌ای در بدن‌تان باشد. پروتئین‌های خونی افزایش یافته در موارد نادری سبب بروز نشانه‌ها و علائمی می‌گردند. اما در اغلب موارد نشانه‌های خاصی را به دنبال نداشته و تنها هنگامی که خون فرد مورد آزمایش و ارزیابی قرار می‌گیرد، می‌توان به افزایش آن پی برد.

همان طور که اشاره شد علل شایعی که قابلیت افزایش میزان پروتئین خون را دارند عبارت‌اند از:

* بیماری‌های مغز استخوان
* میلوما
* آمیلوئیدوز
* عارضه‌ای تحت عنوان MGUS
* بیماری‌های التهابی مزمن
* ایدز/HIV
* دهیدراتاسیون (این مورد سبب افزایش کاذب غلظت پروتئین‌های پلاسما می‌گردد.)

لازم به ذکر است، رژیم غذایی غنی از پروتئین در شرایط فیزیولوژیک قاعدتاً غلظت پروتئین‌های خون را افزایش نمی‌دهد. همان طور که اشاره شد افزایش میزان پروتئین‌های خون به خودی خود بیماری محسوب نمی‌گردد و هنگام بررسی‌های آزمایشگاهی علت کشف می‌گردد. ممکن است در مغز استخوان، یک پروتئین غیرطبیعی به نام آمیلوئید تولید شود. به طور مثال، این عارضه در افرادی که مدت طولانی در معرض کم‌آبی قرار گرفته‌اند مشهود است. این بدان معناست که فرد از بیماری خاصی رنج نبرده و تنها پروتئین‌های پلاسمای وی به سبب کمبود آب تغلیظ شده‌اند.

پروتئین‌ها متعددی در گردش خون ممکن است هنگامی که بدن در حال مبارزه با عفونت‌ها و سایر عوامل بیگانه است افزایش یابند. به طور مثال افرادی که از بیماری‌های مغز استخوان همانند (multiple myeloma) رنج می‌برد، پیش از نمایش هرگونه نشانه‌ی دیگری با افزایش تولید پروتئین‌های پلاسما رو به رو می‌شوند.

نقش پروتئین‌ها

پروتئین‌ها مولکول‌های درشت و پیچیده‌ای هستند که وجود آنها برای عملکرد صحیح تمامی بافت‌ها و سلول‌های بدن الزامی می‌باشد. این مواد در بسیاری از مکان‌های بدن ساخته شده به جریان خون آزاد می‌شوند.

پروتئین‌ها انواع متنوعی را شامل می‌شوند. به طور مثال آلبومین، آنتی‌بادی‌ها و اغلب آنزیم‌ها. همچنین این بیومولکول‌ها عملکرد‌های گوناگونی نیز دارند که به برخی از آن‌ها اشاره می‌کنیم:

* مبارزه با عوامل بیگانه
* تنظیم عملکرد‌های بدن
* ساخت ماهیچه
* انتقال دارو‌ها و سایر مواد در سرتاسر بدن

منبع: راجب سینگا - بازل