کارکردهای فلسفه تعلیم و تربیت
طبقه بندی ارزشها به ارزشهای تربیتی، دینی، اخلاقی، سیاسی و نظایر آن بر همین اساس صورت می پذیرد. بدیهی است نوع و کیفیت ارزش گذاری در این ساحتها از یک مورد تا مورد دیگر متفاوت است.
يکشنبه، 27 بهمن 1398
تخمین زمان مطالعه:
موارد بیشتر برای شما
به رغم تعاریف و برداشتهای گوناگون و گاه متفاوتی که برای ارزش ارائه شده است، در بیشتر موارد عنصر «مطلوبیت» بیش از دیگر عناصر کانون توجه و یادآوری کارشناسان قرار گرفته است؛ به گونه ای که بدون دخالت این عنصر، تعریف روشنی برای ارزش نمی توان ارائه داد. مباحث مفهوم شناختی ارزش و ارزش گذاری نشان می دهد که این واژگان در اغلب ساحتها، از جمله در ساحت های اخلاقی، تربیتی، دینی، حقوقی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی کاربرد بسزایی دارند. طبقه بندی ارزش ها به ارزش های تربیتی، دینی، اخلاقی، سیاسی و نظایر آن بر همین اساس صورت می پذیرد. بدیهی است نوع و کیفیت ارزش گذاری در این ساحتها از یک مورد تا مورد دیگر متفاوت است.
اگر فلسفه به طور مطلق از وجود و چیستی یک امر، یک شیء یا یک پدیده بحث می کند، فلسفه مضاف به طور ویژه، افزون بر بیان وجود و چیستی موضوع مربوط، از چرایی و چگونگی آن نیز سخن می گوید. بدین ترتیب، فلسفه تعلیم و تربیت، به منزله نمونه ای از فلسفههای مضاف، به سه پرسش اساسی پاسخ می دهد که پاسخ به هر پرسش، خود، دربرگیرنده رکنی از ارکان فلسفه تعلیم و تربیت است و متناسب با آن، بخشی از کارکردهای اساسی این فلسفه را روشن می سازد:
ا. پرسش از چیستی تعلیم و تربیت بیان کننده مجموعه ای از مبانی و اصول تعلیم و تربیت است؛ مبانی و اصولی که ماهیت و چیستی تعلیم و تربیت را روشن می سازد و باورها و ارزش های ناشی از آن را در این حوزه تبیین می کند؛
۲. پرسش از چرایی تعلیم و تربیت مستلزم پاسخی مناسب به «انگیزش»، «حکمت» و اهداف تعلیم و تربیت است.
پرسش از «انگیزش» به نیت، اراده و اشتیاق معلم و فراگیر و مربی و متربی نظر دارد؛ اموری که ناظر به جنبه های درونی، روانشناختی و شخصیتی افرادند. این امور از حساسیت فراوانی برخوردارند و از فردی تا فرد دیگر می توانند متفاوت باشند.
پرسش از «حکمت» به بیان مصالح، فواید و مزایای مترتب بر تعلیم و تربیت نظر دارد؛ حقایقی که خود را در بیرون و درون به نمایش می گذارند؛ یعنی مظهریت بیرونی دارند و در واقع و جهان خارج می توان به آنها اشاره کرد، و افزون بر آن، درون و روان را نیز ممکن است متحول سازند.
پرسش از «اهداف» به مقصد و منظوری نظر دارد که ناظر به واقعیت تحقق یافته و یا در شرف تحقق عینی و خارجی است که با عاملیت و پویایی فرآیند خاص تعلیم و تربیت به منصه ظهور می رسد؛
۳. پرسش از چگونگی تعلیم و تربیت به روش شناسی و افزارمندی تعلیم و تربیت نظر دارد. در فلسفه تعلیم و تربیت افزون بر پرداختن به اصول، مبانی، انگیزش، اهداف و حکمت، لازم است روش ها و ابزارهای لازم برای تحقق آن انگیزه ها، حکمتها و اهداف بر اساس آن اصول و مبانی روشن باشد. این روش ها و ابزارها حتما باید با ساختار و محتوای مجموعه عناصر پنج گانه پیش گفته در سازگاری و تناسب باشد؛ چه، در غیر این صورت، فلسفه تعلیم و تربیت چنان که باید و شاید تفسیر نمی شود. بنابراین روش شناسی نیز از ارکان فلسفه تعلیم و تربیت به شمار می رود.
برای روشن تر شدن مفاهیم سه گانه انگیزش، حکمت و هدف، به مثال «مسافرت به مشهد مقدس» توجه کنید: نظر مسافر در سفر مزبور بر زیارت امام علی بن موسی الرضا . به انگیزه های خاص روحی و روانی، تربیتی، اعتقادی و حتی چه بسا اقتصادی و مادی مترتب است. مصالح، فواید و مزایایی که زائر از این سفر زیارتی در نظر دارد به دست آورد، چنانچه عقلایی و منطقی و توجیه کننده هزینه ها و زحمات سفر است حکمت سفر را نشان می دهد؛ و سرانجام رسیدن به شهر و زیارت حرم مطهر و پای بوسی آن مقام و بارگاه عظیم هدفی است که از این مسافرت حاصل و محقق شده است. انگیزش به امور نفسانی و روان شناختی، اهداف به امور عینی و واقعی، و حکمت به هر دو دسته از امور نظر دارد.
ارکان سه گانه چیستی، چرایی و چگونگی تعلیم و تربیت کاملا در ارتباط با همدیگر عملیات حرفه ای تعلیم و تربیت را تعریف، تبیین، هدایت و مدیریت می کند. در این میان، عناصر و عوامل انگیزشی، متناسب با هر سه قلمرو «چیستی»، «چرایی» و چگونگی تعلیم و تربیت، حضور فراگیر و جدی دارند. اساسا انگیزه، روح جریان تعلیم و تربیت است، آن چنان که نیت را روح اعمال و به ویژه روح اعمال عبادی میدانند. کوتاه سخن اینکه به منظور یافتن پاسخ مقتضی و لازم برای پرسشهای سه گانه یادشده، باید به فلسفه تعلیم و تربیت مراجعه کرد.
منبع: درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت، سیداحمد رهنمایی،صص 47-45، انتشارات مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی رحمة الله علیه، قم، چاپ دوم، 1388
مقالات مرتبط
کاربرد اولی فلسفه در مجامع علمی
فهم و درک فلسفه تعلیم و تربیت
فلسفه تعلیم و تربیت؛ فلسفه دانش، فلسفه ارزش
رویکرد فلسفی تعلیم و تربیت (قسمت اول)
ارسال نظر
با تشکر، نظر شما پس از بررسی و تایید در سایت قرار خواهد گرفت.
متاسفانه در برقراری ارتباط خطایی رخ داده. لطفاً دوباره تلاش کنید.
تازه های مقالات
چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟
توصیه هایى اخلاقی از آیت الله سیدعبدالکریم کشمیرى (رحمه الله)
توصیه هاى اخلاقى ـ عرفانى امام خمینى به فرزندش سیداحمد خمینى
اوصاف و ویژگیهای منتظران امام زمان(عج) چگونه است؟
اهداف و آرمان هاى امام خمینی (رحمه الله) از منظر رهبر انقلاب
دوست کیست و نحوه ارتباط و معاشرت با او از منظر ائمه اطهار
چرا زنازادگان عاقبت بخیر نمی شوند؟
اهمیت نماز در سیره علمى و عملى امام خمینی (رحمه اللّه)
نحوه کاشت و نگهداری از گل قلب ارغوانی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
نحوه کاشت و نگهداری از گل فیلودندرون یا گوش گرگی: آبیاری، نور، خاک، تکثیر و...
بیشترین بازدید هفته
آیا استحمام در زمان آبله مرغان خطرناک است؟
نحوه خواندن نماز والدین
نماز استغاثه امام زمان (عج) را چگونه بخوانیم؟
زنگ اشغال برای برخی تماس گیرندگان
پیش شماره شهر های استان تهران
وجود خلط یا مخاط شفاف در مدفوع
لیست کاملی از خدایان و الهههای یونانی
گیاه بیلهر خواص و عوارضی دارد؟
سمبل پرندگان و معانی آنها
اقدامات مهم و اورژانسی پس از چنگ زدن گربه
موارد بیشتر برای شما
ایران از آبرویش دفاع کرد، کشورهای عربی که آبرویی برایشان نمانده!
وقتی ابتکار یک کارگر برای دریافت انگشتر جواب میدهد!
آزادی بیان به سبک فرانسه
بازتاب حمله موشکی ایران به صهیونیستها در پاکستان
منطق معیوب تنشزدایی آمریکایی
استعفای بالاترین مقام نظامی صهیونیستها
ابوعبیده: ما دیدیم که تاثیر عملیات ایران چقدر بود
آشنایی با ایرانشناس و ادیب برجسته
امضای قرارداد واگذاری سرخابیها با حضور وزرای ورزش و اقتصاد
پاسخ کوبنده نماینده کویت در سازمان ملل به نماینده اسرائیل
ایرانیان نشان دادند که میتوانند برای اسرائیل یک فاجعه بیافرینند!
لحظات دلهره آور از نجات راننده گرفتار در خودرو آتش گرفته
حضرت عبدالعظیم، شاه سلام علیک/حسین طاهری
بالا گرفت روز اُحد تا که کارزار/حسین طاهری
تو طبیب دل بیمار منی/محمدحسین پویانفر