یکی از سازوکارهای ذهن‌آگاهی که ارزش اندازه گیری را دارد، تعادل فکری است. فعلا ابزار خاصی برای اندازه گیری تعادل فکری وجود ندارد. از آنجا که فرض شده تعادل فکری مؤلفه محوری آموزش ذهن‌آگاهی است، یک سیستم اندازه گیری که بتواند توانایی کلی فرد را در تعادل فکری ارزشیابی کند، احتمالا چند سنجش و مزیت درمانی به دست خواهد داد. وقتی تعادل فکری در یک پرسشنامه ذهن‌آگاهی سنجیده شود، به طور معمول گویه های جامعی ظاهر میشوند که ناواکنش‌گری به موقعیت‌های روزمره را اندازه می‌گیرند. به طور معمول به نظر می‌رسد در اغلب ابزارها به مؤلفه خودآگاهی و پذیرش اولویت داده می‌شود.

مطابق رویکرد خودکارامدی بندورا Bandura ، MiCBT هم خودکنترلی و هم خودکارآمدی را ارتقا می‌دهد، نه اینکه فقط علامت شناسی را تخفیف دهد. به همین ترتیب اگر سنجه های حاصل شامل اندازه های سنجنده این کیفیت های روانشناختی باشند، داده‌های معنادارتری را نشان خواهند داد.

دیدگاه رایج در ادبیات خودکارامدی این است که مقیاس‌های عمومی به اندازه مقیاس هایی که برای اندازه گیری حوزه های خاصی طراحی شده‌اند، مفید نیستند. به همین دلیل مقیاس سنجش پیشرفتهای کوچک (SPA) ساخته شده است (کایون و میدر، ۲۰۱۱). ما مقیاس مقیاس خودکارامدی مبتنی بر ذهن‌آگاهی را نیز با این مقیاس به خاطر می سپاریم.

پرسشنامه مقیاس سنجش پیشرفت‌های کوچک یک پرسشنامه خودگزارشی است که برای اندازه گیری پیشرفت طی دوره درمان طراحی شده است. یکی از غرابتهای مقیاس سنجش پیشرفتهای کوچک استفاده از هر دو نوع نمره پیش آزمون- پس آزمون و پس آزمون - پیش آزمون است. نمره های پس آزمون- پیش آزمون، نمره‌های پیش از درمانی هستند که از درمانجو خواسته می‌شود خود را طی دوره درمان به صورت هفتگی ارزیابی کند. آن‌ها نمره های گذشته نگری هستند که بر پایه ادراک فعلی درمانجو از وضعیت خود قبل از شروع درمان قرار گرفته اند. این مزیت شایان توجهی بر پرسشنامه های ساده پیش آزمون- پس آزمون دارد، به ویژه در زمان اندازه گیری آثار درمانی آموزش ذهن‌آگاهی. این فرایند ظرفیت جبران مسئله ای را که ون دم و همکارانش در بالا توضیح دادند، دارد. شاید بتوان همین روش را برای مقیاس های ذهن‌آگاهی به کار گرفت (در طول جمع آوری داده‌های پیش آزمون- پس آزمون، از درمانجو پرسیده شود مهارت‌های ذهن‌آگاهی خود را قبل از شروع درمان چگونه ارزیابی می‌کند و این کار در مورد هر گویه مقیاس و هر دفعه سنجش تکرار شود).

پرسشنامه مقیاس سنجش پیشرفتهای کوچک شامل چهار مقیاس است: شدت علامت، قابلیت ادارة علامت، پیشرفت ادراکی و رضایت در مورد درمان، که هر یک شامل پنج گویه هستند که در یک مقیاس پنج درجه ای نمره گذاری می‌شوند. مقیاس شدت، شدت علائم پاسخ دهنده را می سنجد، در حالی که مقیاس قابلیت اداره، حس خودکارآمدی کسب شده طی درمان را می سنجد. آسیب عبارت است از مجموع نمره های شدت و (فقدان) قابلیت اداره در پنج حوزه زندگی؛ رفتاری، شناختی، احشایی، عاطفی و بین فردی. پرسشنامه مقیاس سنجش پیشرفتهای کوچک نمره های پیشرفت درصدی را از هفته ای به هفته بعد در این پنج حوزه به دست می‌دهد و به سرعت حدود دو تا سه دقیقه - نیز اجرا می‌شود .

جمع آوری داده‌ها: یک تحلیل غیر تشخیصی از MiCBT

داده‌های بالینی زیر ممکن است در نشان دادن مناسبت MiCBT در توانایی پرداختن به بحران و همانندی جالب توجه باشد. این داده‌ها از یک MiCBT گروهی هشت هفتهای رایج به دست آمده که کایون، سوویج و ون ایمپ (۲۰۰۴) آن را در یک بیمارستان روانپزشکی خصوصی در جنوب تاسمانیا اجرا کرده اند.

در مجموع پانزده شرکت کننده داشتیم که پنج نفر بستری و ده نفر بیمار سرپایی بودند: ۷۳ درصد آنان زن و ۳۷ درصد مرد بودند، دامنه سنی آن‌ها بین ۲۶ و ۶۷ سال بود و حدود ۸۰ درصد آن‌ها در موقعیت‌های بحرانی قرار داشتند. با توجه به ملاک DSM- V همگی آن‌ها دارای شرایط مزمن تشخیص داده شدند: سه نفر دچار اختلال خلق دوقطبی (که دو نفرشان تجارب سایکوتیک داشتند)، سه نفر دچار اختلال استرس پس از سانحه، دو نفر مبتلا به درد مزمن، یک نفر دچار مشکلات مرتبط با خشم، دو نفر دچار مشکلات مصرف شدید الکل، یک نفر دچار علائم اختلال وسواس - بی اختیاری ، دو نفر افسرده، یک نفر دچار اختلال پانیک به همراه آگورافوبیا و دوره افسردگی اساسی، پنج نفر دچار افسردگی مزمن (که دو نفرشان مشکل پرنوشی الکل داشتند)، دو نفر دچار اختلال اضطراب فراگیر و یک نفر دچار اختلال شخصیت مرزی (که به خودش آسیب رسانده بود).

اندازه گیری

از هر درمانجو خواسته شد به صورت هفتگی پرسشنامه های خودگزارشی را، قبل از شروع هر جلسه پر کند. سه ابزار اندازه گیری با استفاده از مقیاس لیکرت به کار گرفته شد: نسخه تجدیدنظرشده چک لیست علائم -۹۰ ( SCL - 90 - R ) (درو گیتیس، ۱۹۹۴)، مقیاس اضطراب، افسردگی و استرس ('DASs: لاویبند و لاویبند، ۱۹۹۵) و سنجش پیشرفتهای کوچک (SPA؛ کایون و مایدر، ۲۰۱۰).

چک لیست سلامت روان (90-SCL) نوعی پرسشنامه خودسنجی است که علامت شناسی را در ده مقیاس روانپزشکی ارزیابی می‌کند که عبارتند از: جسمانی سازی، وسواس- بی اختیاری، حساسیت بین فردی، افسردگی، اضطراب، خصومت، ترس مرضی، خیال پردازی پارانوئید، روان پریشی گرایی و گویه های اضافی مقیاس اضطراب، افسردگی و استرس نیز علامت شناسی را از دید درمانجو میسنجد و بر سه مقیاس بالینی تمرکز می‌کند (افسردگی، اضطراب و استرس). مقیاس پرسشنامه مقیاس سنجش پیشرفت‌های کوچک نوعی پرسشنامه خودسنجی است که نمره های گسترده ای در چهار مقیاس اصلی زیر به دست می‌دهد: شدت علائم، قابلیت ادارة علائم (خودکارامدی)، پیشرفت ادراکی، و رضایت از درمان درمانجویان شدت و قابلیت اداره علائم خود را در پنج زیرمقیاس (رفتاری، شناختی، جسمی، عاطفی و بین فردی) درجه بندی می‌کنند.

نتایج

چک لیست سلامت روان آورده شده است که بیانگر اندازه های روانپزشکی کلی در مقاطع پیش از درمان و پس از درمان هستند. در مقیاس شاخص شدت کلی از مقطع پیش درمان به پس درمان، کاهش آماری معناداری مشاهده شد. اندازه شاخص پریشانی از علائم مثبت نیز حاکی از کاهش پریشانی از علائم در فاصله مقطع پیش درمان و پس درمان بود.

تفاوت در شدت علائم از پیش درمان به پس درمان در تمام اندازه های روانپزشکی نمایش داده شده است. این نتایج نشان می‌دهد که با وجود تفاوت تشخیصها در شرکت کنندگان، کاهش بالینی و آماری معناداری در اغلب مقیاس‌ها اتفاق افتاده است. معناداری بالینی به طور کلی زیاد بود که در جدول با حجم اثر ا نشان داده شده است. این نتایج به لحاظ آماری و بالینی معنادار بودند.

منبع: شناخت رفتار درمانگری یکپارچه شده باذهن آگاهی، برنو ای کایون، مترجمان: دکتر محمد خدایاری‌فرد، کوروش محمدی حاصل و مریم دیده‌دار، صص208-204، مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران، تهران، چاپ اول، 1393