مراکز مشاوره خانواده از جمله سازمان‌هایی هستند که در طی سال‌های متمادی به یکی از مهم‌ترین بخش‌های جامعه، چه در کشور‌های پیشرفته و چه در سایر کشور‌ها بدل گشته اند. این موسسات توانایی بهبود وضعیت خانواده‌ها را داشته و به آن‌ها کمک می‌کنند تا در شرایط بهتری قرار گیرند. به همین سبب نیز همه ساله عده زیادی از خانواده‌ها برای انواع مشکلات خود به آن‌ها مراجعه می کنند.

در سال‌های اخیر نیز این مراکز در کشور خودمان با پیشرفت هایی زیادی کرده و بسیاری از خانواده‌ها با مراجعه به این چنین مراکزی، سعی در رشد شرایط خانواده خود داشته اند. از طرفی این مراکز نیز با بهره‌مندی از مشاورانی متخصص، نهایت تلاش خود را در این زمینه بکار می‌برند.

اما شاید برای شما نیز سوال شده باشد، روند رشد و توسعه این مراکز در ایران و دیگر کشور‌ها چگونه است؟ آیا ما در کشور خودمان به خوبی در حال پیشرفت در این زمینه هستیم؟ و سوال‌های زیاد دیگری از این دست که کم نیز نیستند. ما در این مقاله سعی داریم روند رشد و توسعه مراکز مشاوره خانواده را در سایر کشور‌ها بررسی کنیم و در نهایت بگوییم که کشور ما در چه وضعیتی قرار دارد.

آشنایی با مراکز مشاوره خانواده و مشاوران خانواده

بهتر است قبل از صحبت راجع به روند توسعه و پیشرفت این مراکز، ابتدا با آن‌ها بطور کامل آشنا شویم. یکی از اولین تئوری‌های ارائه شده در رابطه با Family Therapy اعتقاد دارد که در هنگام بروز یک مشکل، درگیر کردن و یا به صورت دقیق‌تر، صحبت کردن و توضیح دادن مشکل به تمام اعضای خانواده تاثیر مثبتی در روند حل مشکل ایفا کرده و سبب افزایش سرعت حل مشکل می‌شود. (1)

اولین مراکز مشاوره خانواده

با توجه به اهمیت این موضوع بهتر است نگاهی به تاریخچه مشاوره خانواده بیندازیم، تا بیشتر از قبل میزان اهمیت این مراکز را درک کنیم.

حرفه و شغل مشاور خانواده دارای سابقه طولانی در تاریخ است، بطوری که برای اولین بار در قرن نوزده و در کشورهای ایتالیا و آمریکا مشاهده شده است. مردمان این کشور‌ها به عنوان اولین کسانی بودند که به مشاور خانواده مراجعه کرده و از آن‌ها برای حل اختلافات و مشکلات خود بهره می‌بردند.

می‌توان گفت ظهور رشته‌ای با نام Family therapy به اوایل دهه 1960 و در قالب کتب و مقالات ژورنالی نظیر omnibus برمی‌گردد و بطور دقیق در سال 1966 با افتتاح مجله‌ای با نام Family Process به اوج خود رسید.

این پیشرفت در کنار برگزاری کنفرانس‌های حرفه‌ای توسط سایر افراد خبره در این زمینه، با تشکیل برخی از موسسات خانوادگی، که در آن‌ها تکنیک‌های درمانی همراه با تئوری های در حال تحول، در عمل بالینی مورد استفاده قرار گرفت، دنبال شد. (2)

یکی از شخصیت‌های معروف در پیشرفت مشاوره خانواده، موری بوون (Murray Bowen)، روانپزشک و نظریه پرداز، زندگی خود را وقف «علل انسانی» (Human Cause) کرد و نظریه جدید قابل توجه از رفتار انسان به نام تئوری سیستم‌های خانوادگی یا نظریه بوون را ارائه داد. این نظریه سبب تحول عظیم و پیشرفت بینظیر علم روانپزشکی شد. (3)

مراکز مشاوره خانواده در سایر کشورها

دهه 90 در آمریکا یکی از دهه‌هایی درخشان در زمینه پیشرفت‌های چشمگیر در علم روان شناسی در آمریکا است. در ابتدای این دهه، غالب این کشور تنها برای چیزهایی که فایده داشتند و برای آن‌ها سودی به ارمغان می‌آوردند، ارزش قائل می‌شدند. به همین سبب در ابتدای راه، مشاوران و روانشاسان مسیری سخت را در پیش داشتند، چراکه از آن‌ها انتظار این را داشتند که علم فقط در حد نظریه و تئوری نبوده و به بهبود شرایط کمک کند. در همین سال‌ها دانشمندانی نظیر «هال‌ای» انتظارات را برآورده کردند. (4)

در اواسط قرن 18 میلادی «فرضیه تکامل داروین» تاثیر زیادی بر مطالعات و فرضیات دانشمندان گذاشته بود. «رانسیس گالتون» تحت تاثیر همین نظریه و با انجام مطالعاتی در زمینه‌های مختلف از جمله تفاوت‌های فردی، توانست تحقیقات موثری در روش تکوینی انجام دهد.

از دیگر فعالیت‌های گالتون می‌توان به بیان روش جدید برای تجزیه و تحلیل ارقام، با عنوان روش همبستگی و بیان مفهوم آزمون برای تعیین میزان توانایی فرد در یک خصلت خاص اشاره کرد. پس از رانسیس گالتون، در بین سال‌های 1857 تا 1945 دانشمندانی نظیر «کارل پیرسون» و «اسپیرمن»، سبب پیشرفت روش‌های آماری شده و باعث شدند انگلستان به عنوان رهبر در این عرصه معرفی شود.

می‌توان گفت آغاز روانشناسی تجربی در آلمان با بازگشایی آزمایشگاه «ولهم وونت» در سال 1879 و در شهر لاپیزیک (Leipzig) گره خورده است. این دانشمند مشهور آلمانی با بنیان‌گذاری روانشناسی علمی به شهرتی تاریخی در این علم رسید. ولهم وونت با ترکیب دو علم فیزیولوژی و فلسفه، علم جدید با نام «روانشناسی فیزیولوژیک» را به جهانیان معرفی کرد.

شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید یکی از زمینه هایی که وونت بیشتر در آن به آزمایش و تحقیق می‌پردخت، «آگاهی و هشیاری» بود. با توجه به فعالیت‌های این دانشمند و نظریه پرداز، می‌توان گفت او بانی و پدر روانشناسی جدید است.

دهه 1920 را می‌توان دهه افت توجه به علم روانشناسی آزمایشگاهی درآلمان دانست. در همین حال روانشناسی علوم فرهنگی از جمله رشته‌هایی است که با استقبال مخاطبان همراه شد، به همین سبب در دانشگاه‌های این کشور نیز، میزان حمایت از علم روانشناسی با کاهش ملموسی روبرو شد.

از ابتدای دهه 1930 رشته روانشناسی با یک نادیده گرفتن بی سابق روبرو شد و در همان سال‌ها، با درگذشت آخرین روانشناس و نظریه پرداز این رشته با نام ‌«کارل اشتومیف»، روانشناسی علمی به شدت افت کرد.

فرانسه

در گذشته یکی از علاقه مندی‌های روانشناسان کشور فرانسه، مطالعه در رابطه با رفتار غیرعادی انسان‌ها بود. یکی از دانشمندانی که در این رشته تحقیق می کرد پینل(pinel) نام داشت. وی در سال 1792 با تحقیق بر روی بیماران روانی در یکی از بیمارستان‌های پاریس، این نظریه را داد که کسانی که از بیماری‌های روانی رنج می‌برند، به مانند کسانی هستند که بیماری جسمی دارند و به مانند آن‌ها نیز قابل درمان هستند. در همین رابطه پینل در سال 1801 کتابی نوشت و به بیان قابل درمان بودن این بیماری‌ها اشاره کرد. (5)

نتیجه گیری

در این مقاله سعی کردیم هر بیشتر و بهتر شما را با مقوله مشاوره خانواده و مراکز مشاوره آشنا کنیم و با بازگو کردن روند پیشرفت سایر کشور‌ها در این زمینه، راه را برای پیشرفت این مراکز باز کرده باشیم. از طرفی آشنایی هر چه بیشتر شما خواننده گرامی با این مراکز، نحوه و گستره فعالیت آن‌ها ضمن کمک به شما، به مشاوران نیز برای بهبود وضعیت کمک شایانی می‌کند. همچنین قصد داشتیم سوالاتی که در ابتدای این مقاله از شما پرسیدیم را بصورت کامل و جامع پاسخ داده باشیم.

از طرفی با مطالعه نحوه پیشرفت این مراکز و مشاوران آن‌ها در سایر کشور‌های پیشرفته نظیر آمریکا و کشور‌های اروپایی، بهتر از قبل می‌توانیم سرعت پیشرفت و بهبود وضعیت مراکز موجود در کشور خود را بررسی کنیم و با میزان سختی راهی که در پیش روی داریم، بهتر از قبل آشنا می‌شویم و با کمک به این مراکز، به پیشرفت کشور نیز کمک خواهیم کرد.

پی نوشتها