مراحل تبدیل شدن به مشاور خانواده

مشاور خانواده باید دارای صلاحیت‎های مختلفی باشد و به درجاتی دست یابد، تا هم بتواند در مسیر حرفه‎ای به دیگران کمک نماید و هم کسب درآمد کند. او نه تنها باید تحصیلات مرتبط با اصول مشاوره و روان‌شناسی را پشت سر بگذارد، بلکه می‌بایست دوره‌های مختلف مشاوره خانواده را هم تجربه کرده باشد و علاوه بر آن، صلاحیت‌های رفتاری و عقلی خود را نیز ثابت کند. او باید قدرت تجزیه و تحلیل موضوعات مرتبط با خانواده را از خود نشان بدهد و ثابت کند که می‎تواند فردی مناسب جهت مشاوره و راهنمایی به دیگر افراد باشد.

در اکثر کشورهای جهان، تبدیل شدن به یک مشاور خانواده و امور ازدواج، مراحلی عمدتا یکسان دارد. شخص ابتدا باید مدرک کارشناسی خود را در یکی از رشته‌های مرتبط با روان‌شناسی، مشاوره و علوم اجتماعی کسب کند. سپس در حوزه مشاوره، تحصیلات کارشناسی ارشد خود را به پایان برساند.

بعد از آن، باید جهت کسب تجربه در دوره کارآموزی کلینیک‌های مرتبط با مشاوره حضور پیدا کند و از نزدیک روند کاری را مشاهده نماید؛ رشته‌های مرتبط با مشاوره خانواده کاملا مشخص هستند. حداقل تجربه دو سال کار در کلینیک‌های مرتبط، برای تبدیل شدن به یک مشاوره خانواده نیاز است و فرد باید این مرحله را هم در نظر بگیرد. (1)

در کنار این تجربیات و تحصیلات، فرد باید به مطالعات حوزه‌های مختلف روان‌شناسی، ازدواج، انسان‌شناسی و اجتماعی بپردازد تا درک خود نسبت به موضوعات مختلف را بالا ببرد. صد البته نکته بسیار مهمی که نباید فراموش شود، این است که فرد باید از لحاظ عقلی در سلامت کامل باشد.

طبیعی است کسی که سلامت عقلی ندارد، نمی‎تواند به دیگران مشاوره بدهد. در بسیاری از کشورهای دنیا مشاوران خانواده پیش از اینکه مجوز نهایی را دریافت کنند، باید مراحلی را پشت سر بگذارند که احراز سلامت عقلی، یکی از آن‌ها به شمار می‎رود.

نقش مشاور خانواده در رشد اجتماعی

یک مشاور خانواده باید قادر باشد آنچنان مشکلات مربوط به خانواده‌ها را حل کند که آن‌ها هم از لحاظ ذهنی و هم از لحاظ احساسی، بهبود یابند و در مسیر درست زندگی قرار بگیرند.

یک مشاور نقش بسیار حساس و غیرقابل انکاری دارد، چرا که هرگونه خطا و مشاوره‌ی اشتباه از سوی او، ممکن است به بدتر شدن اوضاع زندگی یک فرد و خانواده‎اش منجر شود. مشاور خانواده یک فرد حرفه‎ای و البته مورد اعتماد است، که بی‌ثباتی‌ها را شناسایی می‌کند و راه حل درمان و برطرف کردن آن مشکل را ارائه می‎دهد.

در راه تبدیل شدن به مشاور، تحصیلات در کنار تجربه اندوزی در کلینک‎های مشاوره بسیار اهمیت دارد. نکته بسیار مهم این است که، هنوز برخی از مشاوران با مدرک تحصیلی کارشناسی اقدام به راهنمایی و مشاوره افراد می‎کنند. این در حالی است که استانداردهای بین‌المللی می‎گوید که فرد باید حائز مدرک کارشناسی ارشد باشد و چه بهتر که مدرک دکترای حرفه‎ای خود را در این زمینه اخذ کند.

نکته‌ا‌‌ی که در سطور پیشین به آن اشاره شد، اهمیت غیرقابل اغماض حضور در کلینیک‌های مشاوره، جهت کسب تجربه است. یک فرد حتی با داشتن عالی‌ترین سطوح تحصیلی بدون اینکه تجارب کلینیکی و کارآموزی داشته باشد، هرگز نمی‌تواند کار خود را به عنوان یک مشاور خانواده آغاز کند.

بسیاری از مشاوران خانواده و امور ازدواج، علاوه بر اینکه این مراحل را پشت سر می‌گذارند، به منظور پیشرفت بیشتر در کار خود، اقدام به حضور در دوره‌های بین‎المللی می‌کنند، که این دوره‌ها کیفیت کار آن‌ها را بالاتر می‌برد و باعث تاثیرگذاری مثبت بر روی روند کاری می‌شود. (2)

پس با چهار رکن اساسی تبدیل شدن به یک مشاور خانواده آشنا شدیم:

1-تکمیل تحصیلات مرتبط با رشته مشاوره خانواده

2-پشت سر گذاشتن دوره‎های کارآموزی و کلینیکی

3-مطالعات کتاب‌های به‌روز دنیا در رابطه با روان‌شناسی، مشاوره و امور اجتماعی

4-حضور در دوره‌های بین‌المللی بازآموزی مشاوره

کاهش جمعیت مشاوران خانواده در جهان

هم اکنون بسیاری از کشورهای جهان با کمبود نیروی مشاور خانواده روبرو شده‎اند. مشاور خانواده با نقش مثبت و تاثیرگذاری که ایفا می‌کند، باعث می‌شود تا نبض جامعه منظم‌تر بتپد. جوامع پیشرفته به نقش این مشاوران، اهمیت بسیار زیادی می‌دهند. با وجود اهمیت آن‌ها، همانطور که پیش از این اشاره شد، برخی از کشورها با کمبود نیرو در این زمینه روبرو هستند.

از سوی دیگر یک بحران هم برای برخی از فارغ‎التحصیلان رشته مشاوره خانواده وجود دارد و آن هم این است، که بعد از پشت سر گذاشتن تمام مراحل مربوط به این رشته، عموما فرصتی برای کار پیدا نمی‌کنند. اما خبر بسیار خوب برای تمامی مشاوران خانواده این است، که تا سال 2026 فرصت شغلی برای آن‌ها، با افزایش 3 درصدی مواجه می‌شود. اگراین آمار صحت داشته باشد، آنگاه جمعیت زیادی از مشاوران خانواده بحران بیکاری را پشت سر می‌گذارند و از سویی، انگیزه برای تحصیل در این رشته در بسیاری از افراد دیگر به وجود می‌آید. (3)

البته هر چقدر تحصیلات فرد بالاتر باشد و تجربه بالایی هم به دست بیاورد، شانس او برای استخدام در کلینیک‎های مختلف بالاتر می‌رود. ضمن اینکه مطالعه منابع ارزشمند خارجی در این میان بسیار تاثیرگذار است. مطالعات خارج از کتب دانشگاهی، اهمیت بسیار زیادی دارند. برخی فکر می‌کنند که مطالعه خارج از درس در این زمینه، یک کار دل به خواهی است، اما نیاز شدید دنیای امروز به مشاوران خانواده، نشان می‌دهد که مطالعه کتاب‎های به‌روز دنیا، یک نیاز اساسی و غیرقابل انکار است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت.

البته در این میان، مطالعه منابع خارجی بهتر است. این منابع اطلاعات ارزشمندی را در زمینه‌های مختلف مشاوره‌ای ارائه می‌دهند. این اطلاعات از سوی افراد بسیار کاربلد و حرفه‌‌ای تدوین شده‌اند و دسترسی به این منابع، دریایی بی‌کران از اطلاعات جدید را در اختیار فرد قرار می‌دهد.

قانونی برای آغاز راه

می‌خواهید یک مشاور موفق باشید؟ فعالیت زیادی از خود نشان بدهید. ابتدا از پذیرش چند ارباب رجوع بپرهیزید. کار مشاوره را فقط با یک فرد آغاز کنید؛ یک زن، یک مرد یا یک کودک. تمرکز خود را بر روی اصلاح او بگذارید و کمک کنید مشکل خانوادگی‌اش حل شود. (4)

هرگز سعی نکنید در همان آغاز به کار خود به عنوان مشاور، مراجعان متعددی داشته باشید. داشتن مراجعان متعدد نشانه موفقیت کار نیست، آنچه که موفقیت شما را رقم می‌زند، این است که فرد بتواند از پس مشکلات خود برآید و در زندگی شخصی موفق باشد. حتی اگر بتوانید یک نفر را به خوبی راهنمایی کنید، کار خود را درست انجام داده‎اید. یک مشاور خانواده وقتی به حد حرفه‌ای می‌رسد که بتواند کلیه اعضای یک خانواده را به مسیر درست هدایت کند. (5)

نتیجه گیری

به هر حال تبدیل شدن به یک مشاور خانواده کاری زمان‌بر و پرزحمت است و فقط کسانی از عهده آن برمی‌آیند، که واقعا به این رشته علاقه داشته باشند. مشاور خانواده فردی با حوصله، منطقی و باسواد است و افرادی با درک و روحیه پایین، نمی‎توانند به این مرحله دست پیدا کنند.

پی نوشتها