تاسیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با هدف ساخت مسکن ارزان قیمت برای اقشار کم درآمد تاسیس شد. امام خمینی (ره) به منظور حل مشکل مسکن اقشار کم درآمد، دستور به تاسیس این بنیاد در 21 فروردین سال 1358 دادند. وظیفه اصلی این بنیاد از بین بردن زاغه نشینی، کپر نشینی و حلبی آبادی ها در سراسر کشور است.

این امر باید با توجه به سیاست و برنامه های دولت در زمینه آباد و عمرانی کشور توسط متولیان امر انجام شود. حوزه فعالیت این بنیاد تنها محدود به احداث خانه در شهرها نمی شود؛ عمران و آبادی روستاها نیز در حوزه فعالیت آن است. توجه به این امر سبب کاهش مهاجرت روستاییان به شهر شده و در نتیجه قدم مهمی در کاهش حاشیه نشینی اتفاق خواهد افتاد. بنیاد مسکن انقلاب اسلامی دارای 31 شعبه اصلی در سراسر کشور بوده و تعداد شعب فرعی آن به بیش از 278 عدد می رسد. (1)

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و آرمان های امام خمینی (ره)

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی تنها پس از گذشت تقریبا دو ماه از پیروزی انقلاب اسلامی به دستور امام خمینی تاسیس می شود. همین امر توجه ایشان به رفع مشکلات مردم در زمینه مسکن را نشان می دهد. ایشان با درک اهمیت این موضوع در قسمت هایی از وصیت نامه خویش از مردم و مسئولین می خواهد حرکتی همه جانبه برای تامین مسکن ارزان قیمت انجام شود.

امام خمینی با افتتاح حساب صد در بانک ملی، از همه مردم ایران درخواست نمود تا در ساخت مسکن ارزان قیمت شرکت داشته باشند. ایشان همچنین بنیاد مستضعفین را برای کمک به بنیاد مسکن انقلاب اسلامی مامور می نمایند. در این فرمان ایشان خواستار گروهی هستند متشکل از سه نفر: کارشناسان، مهندسین شهر و خانه سازی، یک نفر نماینده مجلس و یک روحانی. (2)

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی باید با توجه به برنامه و سیاست های دولت، اقدام به ساخت مسکن ارزان قیمت در زمین های مرغوب در سراسر کشور نماید. از نظر ایشان همچنان که در وصیت نامه خود به آن اشاره کرده‌اند، داشتن مسکن کمترین حق هر فرد در جامعه است.

ایشان در گوشه ایی از وصیت نامه خود می فرمایند: «من امیدوارم همه کسانى که زمین های وسیع در اختیار دارند به این امر مهم اسلامى- انسانى کمک کنند و زمین ها را در مناطق مرغوب قابل سکونت در اختیار این طرح بگذارند و نیز هر کسی که توانایی دارد، در تأمین انواع مصالح ساختمانی به این خدمت اسلامى کمک و نیروى کار و کارگری به طور وسیع به کار افتد، و دولت نیز تصمیمات لازم در تأمین آب و برق و آسفالت و وسایل ایاب و ذهاب و مدرسه و درمانگاه و دیگر نیازمندی‌های عمومى را فراهم سازد.» (2)

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و اسکان غیررسمی

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با هدف از میان برداشتن پدیده ایی به نام حلبی آباد، کپر نشینی و حاشیه نشینی فعالیت خود را آغاز کرد. حلبی آباد که شاید نام آن بیشتر در گذشته شنیده می شد، اکنون دوباره با شکل و شمایلی مدرن در حاشیه شهرهای بزرگ به چشم می خورد. برای حل این معضل کافی است توجهی ویژه به بیانات امام خمینی در زمینه تهیه مسکن ارزان قیمت برای قشر محروم جامعه شود.

در سال های ابتدایی انقلاب به‌واسطه حرکتی بسیجی و همه جانبه که امام خمینی به وجود آوردند، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی توانست با استفاده از زمین رایگان و مسکن ارزان قیمت تا حدود زیادی این مشکل را رفع کند. (2)

در حال حاضر می توان گفت یک پنجم از خانواده های ایرانی زندگی کپرنشینی را در حاشیه شهرها تجربه می‌کنند. این امر محدود به حاشیه شهرها نشده و در برخی از مناطق تهران مانند 15، 16 و 17 نیز به چشم می خورد. امروزه از کپر نشینی با عنوان اسکان غیررسمی یاد می شود. امام خمینی با تاسیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، در تلاش بود تا تمام ارکان دولت را برای تامین زمین رایگان و مسکن ارزان قیمت درگیر کند.

ایشان توانستند با پیگیری های خود در یک دوره، معضل حاشیه نشینی را به حداقل برسانند. در قسمتی از وصیت نامه ایشان از فشاری که از سوی بانک ها، سودجویان و غارتگران به مردم در زمینه تهیه مسکن تحمیل می شود، اظهار نارضایتی کرده و خواستار حل این معضل هستند. همچنین ایشان چنین ویژگی را مناسب یک نظام و ساختار اسلامی نمی‌دانند. (صحیفه امام، ج‏6، ص: 519) (2)

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و وظایف آن

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی با توجه به هدفی که برای آن در نظر گرفته شده است دارای وظایف خاصی است که از آن جمله می توان به تهیه زمین برای ساخت و سازها مسکن ارزان قیمت برای قشر محروم جامعه اشاره کرد. براساس این ماده، بنیاد مستضعفان و همچنین دولت وظیفه دارند زمین های مسکونی را به طور رایگان در اختیار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار دهند؛ این امر شامل هزینه های خرید و آماده سازی زمین نمی شود.

در این راستا کلیه افراد حقیقی و حقوقی می توانند در صورت تمایل زمین های ملکی خود را به عنوان «هبه» در اختیار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار دهند. از سویی دیگر این بنیاد موظف است تا مصالح ساختمانی مورد نیاز را در سه مرحله تولید، تهیه و توزیع نماید.

از دیگر وظایف بنیاد مسکن انقلاب اسلامی در راستای ساخت و ساز مسکن ارزان می توان به تحقیق و بررسی در زمینه اولویت بندی و تعیین نیازهای مسکن قشر محروم جامعه در جامعه شهری و روستایی اشاره کرد. در این زمینه، بنیاد باید به گونه ایی رفتار کند تا بین مردم و ارکان مختلف دولتی هماهنگی و مشارکتی موثر وجود داشته باشد. (3)

بنیاد مسکن انقلاب اسلامی و رفع محرومیت‌ها

از دیگر وظایف بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، توجه و تمرکز به زندگی روستانشینی است. در این راستا این بنیاد موظف به ساخت مسکن ارزان و در عین حال مرغوب برای ساکنین آن است. برای رسیدن به این هدف، دست اندرکاران و مسئولین موظف هستند از مدیریت محلی بهره ببرند. توجه به نوع کاربری زمین های زراعی، ایجاد طرح هادی در روستاها، استفاده بهینه از منابع طبیعی، حفظ زمین های کشاورزی و باغ ها، بهره وری از پتانسیل گردشگری روستا، دسترسی ساکنین به خدماتی از قبیل حمل و نقل و ارتباطات از جمله وظایف و چشم اندازهای این بنیاد است. (4)

نتیجه گیری

امام خمینی همزمان با تاسیس بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، در دستور تاریخی خود از همه اقشار مردم دعوت می کند تا با همکاری و مشارکت، به کمک قشر محروم جامعه پرداخته شود. ایشان در بیانات خود تاکید می‌کنند که نظام اسلامی، بیغوله نشینی را برنمی‌تابد و هیچ یک از افراد جامعه نباید از داشتن مسکن محروم باشند.

از وظایف دولت اسلامی این است که برای حل این معضل چاره اندیشی کند و مردم نیز باید در این امر همکاری داشته باشد. در همین راستا ایشان اولین گام را با افتتاح حساب 100 بانک ملی برداشته و همه کسانی را که توانایی مالی دارند، به مشارکت در این امر دعوت می کنند. ایشان در دستور تاریخی خود به وضوح بیان می‌کنند که به منظور احداث مسکن ارزان، نباید هزینه ایی برای خرید زمین از متقاضیان دریافت شود. (5)

پی نوشتها