18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010 |
.jpg "18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010") 1) 18دي ماه سال1295هجري شمسي:
احمد گلچين معاني استاد دانشگاه، شاعر و كتابشناس گرانقدر ايراني درتهران متولد شد. گلچين معاني ابتدا به استخدام وزارت دادگستري درآمد اما بعد از15سال ازامور قضايي كناره گرفت و دركتابخانههاي ملي و مَلِك و سپس كتابخانه مجلس به كارمشغول شد. استاد گلچين معاني به سبب اشراف كامل به دنياي كتاب، همواره ازمنابع و مآخذ معتبراستفاده ميكرد و بيش از 60000بيت شعر، مقاله و رساله را درقالب 26كتاب منتشركرده است. ازآثاراستاد« تذكره كاروان هند و مقالاتي چند درباره سبك شاعران عصرصفوي» را ميتوان نام برد. |
|
2) 18دي سال1333هجري شمسي: احمد اشتري متخلّص به يكتا هنرمند شاعر و نقاش بدرود حيات گفت. او ازاهالي كاشان بود و دركنارمشاغل دولتي به هنرهايي همچون نقاشي ميپرداخت و دراين هنرازشاگردان پرتلاش و جدّي استاد كمال الملك بشمارميرفت. اشتري درانتشارو تأسيس مجله ارمغان نقشي بسيارمؤثرداشت و صميمانه همكاري ميكرد. ازاين رو وي را ازپايه گذاران مجله ارمغان دانستهاند. |
.jpg "18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010") 3) قتل "ميرزا محمدتقي خان اميركبير" در كاشان به دستور "ناصرالدين شاه قاجار" (1230ش) ميرزا تقي خان اميركبير در حدود سال 1187 ش در روستاي هزاوه در اراك به دنيا آمد. وي پس از طي مراحل پيشرفت و ترقّي علمي و سياسي به صدر اعظمي حكومت ناصرالدين شاه قاجار برگزيده شد و در طول چهار سال صدراعظمي خويش خدمات شايسته و فراواني به ملت و حكومت نمود. اصلاح امور مالي، سر و سامان دادن به وضع ارتش، تلاش در رواج خودكفايي ملي، گسترش فعاليتهاي علمي و تأسيس مؤسسات آموزشي (مانند دارالفنون تهران) مبارزه با عقايد و انحرافات مذهبي، بياعتنايي به خواستهها و تهديدات قدرتهاي خارجي و قطع ايادي و جاسوسان استعماري، از جمله فعاليتها و تلاشهاي پيگير او در اين ايام بود. در اين حال، درباريان به ويژه مادر ناصرالدين شاه كه منافع خود را در خطر ميديدند شاه را تحريك كرده كه اميركبير را از صدر اعظمي خلع نمايد. سرانجام با جوّسازي و شايعهپراكني دولتهاي استعماري و ايادي داخلي آنان عليه اميركبير، ناصرالدين شاه وي را از صدارت خلع كرده و فقط عنوان فرمانده كل قشون را براي او باقي گذاشت. چند روز بعد او را به حكومت كاشان منصوب كرد و اميركبير را به طرف كاشان حركت دادند كه در حقيقت او را تبعيد نمودند. آنگاه تمام عناصر مخالف داخلي و خارجي كه در زمان صدارت اميركبير در كمين نشسته بودند، از ترس تغيير نظر شاه و عفو اميركبير، دست به دست هم دادند و حكم قتل او را از شاه گرفتند. سرانجام اين صدراعظم لايق و با كفايت، در روز جمعه 18 دي ماه 1230 ش برابر با 18 ربيع الاول 1268 ق در 43 سالگي به قتل رسيد و بدنش را در كربلا به خاك سپردند. |
.jpg "18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010") 4) مرگ "مظفرالدين شاه قاجار" و جانشيني فرزندش "محمدعلي ميرزا" (1285ش) مظفرالدين شاه، پنجمين پادشاه سلسله قاجاريه بود كه پس از چهل سال وليعهدي در 44 سالگي به سلطنت رسيد. دوران حكومت او برابر با آغاز قيام مشروطه به رهبري روحانيت در اثر ظلم و فساد دربار و فقر و فساد در جامعه بود كه در نهايت به پيروزي اين نهضت منجر شد و شاه قاجار، فرمان مشروطيت را صادر كرد. از آن پس مقدمات تشكيل مجلس شوراي ملي و تدوين قانون اساسي انجام گرفت. ولي اجل به شاه مهلت نداد و وي ده روز پس از امضاي قانون اساسي مشروطه، در 18 دي 1285 ش برابر با 24 ذيقعده 1324ق در 54 سالگي درگذشت. مظفرالدين شاه در حالي كه مردم ايران نيازهاي اوليه خود را به سختي تهيه ميكردند، چندين بار به سفرهاي دراز مدت اروپايي رفت و قرضها و وامهاي زيادي گرفت تا هزينه خوشگذرانيهاي خود را تامين نمايد. از اين رو، كشور بيش از پيش مقروض خارجيان گرديد و حقوق مردم بيشتر از قبل پايمال شد. وي در دوران پادشاهي خود، امتيازات زيادي به بيگانگان اعطا كرد و در مقابل مبلغ ناچيزي، منابع زيرزميني ايران را براي مدت شصت سال به فرانسويان داد. پس از مظفرالدين شاه، فرزند بزرگش، محمدعلي ميرزا، كه نواده دختري اميركبير بود به پادشاهي رسيد و دور تازهاي از استبداد و ديكتاتوري آغاز گشت. |
.jpg "18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010") 5) رحلت آيتاللَّه "سيدمحمد طباطبايي" از رهبران مذهبي نهضت مشروطيت ايران (1299ش) آيتاللَّه سيد محمد بن صادق طباطبايي در سال 1220ش (1258 ق) در كربلا به دنيا آمد. تحصيلات مقدماتي و مبادي علوم را نزد پدر فرا خواند و سپس در تهران از محضر فيلسوف بزرگ زمان، ميرزا ابوالحسن جلوه استفاده كرد. از آن پس راهي عتبات گرديد تابه مقام اجتهاد نائل آمد و جزو خواص يارانِ ميرزاي شيرازي شده، در امور سياسي، طرف مشورت او قرار گرفت. سيد محمد پس از واقعه تحريم تنباكو، از طرف ميرزاي شيرازي به تهران رفت و به ارشاد و هدايت مردم مشغول شد. پس از چندي، وي دعوت آيتاللَّه عبداللَّه بهبهاني را براي مبارزه با دولت پذيرفت و در اعتراض به اعمال دولت، به همراه مردم در حرم حضرت عبدالعظيم تحصُّن كرد. فعاليت آيتاللَّه طباطبايي به مرور وسعت يافت تا جايي كه به يكي از رهبران اصلي مشروطيت در ايران تبديل شد. با روي كار آمدن محمدعلي شاه و به توپ بستن مجلس، مدتي به مشهد رفت و پس از فتح تهران به تهران مراجعت كرد. سيد محمد طباطبايي با ورود نيروهاي روس و انگليس به ايران، در جريان جنگ جهاني اول به تركيه رفت و پس از شش ماه به ايران بازگشت. از آن پس در امور سياسي دخالت نكرد تا اين كه در 18 دي ماه 1299 ش برابر با 28 ربيع الثاني 1339 ق در 79 سالگي وفات يافت و در حرم عبدالعظيم به خاك سپرده شد. طباطبايي، انديشهاي آزاد و تفكري اصلاح طلبانه داشت و آشنايي وي با سيد جمال الدين اسدآبادي، تأثيري شگرف در شكلگيري تفكرات او داشت. |
|
6) اشغال هويزه توسط مزدوران بعثي عراق (1359 ش) پس ازمحاصره هويزه توسط دشمن بعث، تعدادي از بسيجيان به فرماندهي سيد محمد حسين علمالهدي به دفاع برخاسته و به نبردي سخت پرداختند. اما اين مقاومت به شهادت اين پاسداران جان بركف منتهي شد. در پي اين حادثه، نيروهاي دشمن در 18 دي 1359 ش وارد هويزه شده و آن را اشغال كردند. پس از آن، فرمانده نيروهاي عراقي دستور داد تعدادي از مردم بيگناه را دست بسته در يك گودال قرار داده و به شهادت برسانند. سپس عراقيها تمام شهر را با ديناميت و بلدوزر نابود كرده و هويزه را به تلي خاك تبديل نمودند. |
|
7) عمليات كوچك ايذايي در منطقه البَكر و اَلاُميه توسط سپاه (1366ش) |
|
8) 22محرم الحرام سال354هجري قمري: « ابوعلي حسن بن هيثم» معروف به ابن هيثم پدرعلم فيزيك هندسي و ازبزرگترين دانشمندان و مخترعان جهان اسلام چشم به جهان گشود. او درعلوم طب، فيزيك، رياضي، هندسه، منطق و نجوم استادي بلند مرتبه بود و درهريك ازاين علوم تأليفات ارزنده اي بجاي گذاشته است. ازجمله تحقيقات جالب او تحقيق درباب نورو انكسارآن وزاويه تابش و بازتابش نوراست. ازمهمترين كتابهاي ابن هيثم مي توان« مَرايا »را نام برد كه كِپلر ستاره شناس آلماني ازآن استفاده فراوان كرده است. همچنين« تدوين منظم اصول عددي و هندسي اقليدسي و وضع اصطلاحات و واژه هاي جديد درعلوم رياضي» ازاقدامات مهم ابن هيثم بشمارمي رود. |
|
9) 22محرم الحرام سال792هجري قمري: « ملّا سعيد تفتازاني» عالم و اديب خراساني دارفاني راوداع گفت. او درعلوم مختلفي چون فقه، اصول، كلام، منطق و ادب استاد بود و كتب چندي نظير«شَرحُ التَّعريف درصرف، اَلاِرشاد درنحو و مُختصَرُالمعاني» ازخود بجاي گذاشته است. |
|
10) رحلت "شيخ طوسي" عالم شهير شيعه و مؤسّس حوزهي علميهي نجف اشرف (460 ق) شيخ ابوجعفر محمد بن الحسن طوسي معروف به شيخُ الطّائفه از ستارگان درخشان جهان اسلام در سال 385 قمري در خراسان به دنيا آمد. در سال 408 قمري يعني 23 سالگي به بغداد كه مركز بزرگ علوم و فرهنگ اسلاميِ آن زمان بود مهاجرت نمود و تا پايان عمر در عراق ماند. وي مدت پنج سال ازمحضر درس شيخ مفيد مستفيض شد و 23 سال هم از خدمت سيدمرتضي شاگرد ارزشمند شيخ مفيد بهرهمند گشت. شيخ طوسي پس از استادش سيد مرتضي، رياست علمي و فتوايى شيعه را بر عهده گرفت و به علت يك سلسله آشوبهاي به وجود آمده از سوي مخالفان، خانه و كتابخانهاش به تاراج رفت. شيخ كه خانه، كتابها و دستنوشتههاي خود را در بغداد از دست داده بود، به نجف اشرف مهاجرت كرد. او حوزهي علمي جديدي را در آنجا به وجود آورد و پايههاي استوار اين مركز بزرگ را بنا گذاشت به طوري كه پس از گذشت هزار سال از آن تاريخ، هنوز اصالت علمي خود را حفظ كرده و ديگر مراكز اسلامي را تغذيهي فرهنگي ميكند. شيخ طوسي فقه را با نگارش كتاب "المَبسوُط" وارد مرحلهاي جديد نمود، ولي دو اثر بسيار مهم ايشان با نام "تَهذيب" و "اِستِبصار" در كنار كتاب "كافي از كليني" و "من لايَحضُرُه الفَقيه از شيخ صدوق" كتب چهارگانهي حديث شيعه را تشكيل ميدهند. شمار آثار شيخ طوسي به بيش از 50 جلد ميرسد كه التِبْيان في تفسير القرآن در 10 جلد، تَلْخيصُ الشّافي، كتابُ الابْواب و... از آن جملهاند. گذشته از آثار گرانبها و ارزشمند علمي، دانشوران بزرگي در حوزهي درسي شيخ طوسي پرورش يافتند كه شمار آنان را افزون از سيصد دانشمند مجتهد نوشتهاند. شيخ طوسي سرانجام در محرم سال 460 قمري در 76 سالگي رخ در نقاب خاك كشيد و در نجف اشرف به خاك سپرده شد. |
|
11) وفات "ملاسعد تفتازاني" فقيه و دانشمند نامي مسلمان (792 ق) مسعود بن عمر بن عبداللَّه خراساني هروي ملقب به سعدالدين، و معروف به ملاسعد تفتازاني در دههي دوم قرن هشتم هجري در خراسان به دنيا آمد. وي در فقه، اصول، تفسير، كلام، منطق و تمامي فنون ادبي و اكثر علوم متداول استاد كل بود و بر علوم زمان احاطه داشت. اِرشاد الحادي، اربعين، تَهذيب، المنطق و الكلام و شرح نهجالبلاغه و نيز مختصر و مُطَوَّل از آثار اوست. برخي از كتب تفتازاني، هنوز هم در حوزههاي علمي، تدريس ميشوند و مورد استفاده قرار ميگيرند. |
|
12) آغاز جنگ چالدران بين پادشاهي ايران و امپراتوري عثماني (920 ق) پس از روي كار آمدن سلطان سليم اول به پادشاهي عثماني در 918 ق، وي اقدام به قتل عام بيش از چهل هزار تن از شيعيان نمود. در سال 920 ق جنگ سختي در چالدران روي داد كه به شكست شاه اسماعيل صفوي انجاميد و تبريز به دست عثماني افتاد. هرچند بر اثر مقاومت مردمي شاه عثماني مجبور به تخليهي آذربايجان شد ولي اثر اين شكست تا آخر عمرِ شاهِ صفوي، او را ميآزُرد. |
.jpg "18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010") 13) درگذشت "گاليلو گاليله" منجم و رياضيدان شهير ايتاليايي (1642م) گاليلو گاليله رياضي دان و فيزيك دان ايتاليايى در 18 فوريه سال 1564م در شهر پيزا در ايتاليا به دنيا آمد و در فلورانس به تحصيل پرداخت. وي علوم پزشكي و رياضيات را آموخت و سپس در نجوم مشغول گرديد و در اين علم شهرت يافت. يكي از اولين دوربينها را او اختراع كرد و به وسيله آن معلوم ساخت كه كره ماه داراي كوههاي متعدد است. او همچنين عنوان كرد كه كهكشان از ستارگان بيشماري تشكيل شده است. گاليله در ادامه كار، موفق به مشاهده چهار قمر مشتري شد و لكههاي خورشيد را به چشم ديد. وي توانست عقايد ذيمقراطيسي كه زمين را مركز عالم عنوان ميدارد رد كرده و با استدلالات رياضي ثابت نمايد خورشيد مركز منظومه شمسي است. گاليله در سال 1601م كليه عقايد نجومي خود را در كتابي تحت عنوان پيك آسمان منتشر ساخت كه تحسين دانشمندان را برانگيخت. وي در اين كتاب اثبات نمود برخلاف نظريه غالب كه زمين را مركز عالم ميداند و همه اجرام آسماني به دور زمين ميچرخند، عنوان كرد زمين به همراه ديگر كرات به دور خورشيد ميگردند. انتشار اين عقايد، خشم كليساي قرون وسطايى ايتاليا را برانگيخت. گاليله نميتوانست مخالفين خود را به وسيله تجربه و مشاهده محكوم كند، زيرا آنان هيچگونه استدلال غيرمذهبي را نميپذيرفتند. از اين رو، كليسا عقايد او در باب حركت زمين به گرد خورشيد را كفر شمرد و مجبورش كرد تا به زانو در آيد و از آن عقيده استغفار كند. گاليله سرانجام در 8 ژانويه 1642م در 78 سالگي درگذشت. |
|
14) تولد "ژوزف لالانْدْ" منجم و رياضيدان فرانسوي (1732م) ژوزف ژرام لالاند منجم و رياضيدان فرانسوي در هشتم ژانويه 1732م در شهر بورگ فرانسه به دنيا آمد. وي پس از پايان تحصيلات خود به تدريس مشغول شد و در ضمن آن، به تحقيقات نجومي پرداخت. لالاند درباره فرضيه مربوط به سيارات و حركات آنها و به ويژه درباره عطارد و نيز ستارگان دنبالهدار، مطالعات فراواني انجام داد و به كشفيات مهمي نائل آمد. او همچنين نظريات متعددي ارائه داد كه مورد استفاده ستارهشناسان قرار گرفت. لالاند موضع و مكان سياره نپتون را بدون آنكه بداند سيارهاي از منظومه شمسي است كشف نمود. وي در سال 1762م به استادي نجوم و در 1795م به مديريت رصدخانه پاريس رسيد و به خدمات علمي خود ادامه داد. لالاند كليه اوقات فراغت خود را صرف تهيه فهرستي از 4700 ستاره آسماني شناخته شده آن زمان نمود و آن را در سال 1801م به چاپ رسانيد. ضمن آنكه پيش از آن، كتابي با نام رساله نجوم درباره ستارگان دنبالهدار نگاشته بود. ژوزف لالاند سرانجام در 25 ژانويه 1807م در هفتاد و پنج سالگي درگذشت. |
.jpg "18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010") 15) صدور اعلاميه 14 مادهاي "وودرو ويلسون" رئيس جمهور امريكا (1918م) پس از جنگ جهاني اول، امريكا عليرغم كسب منافع و غنائم بيشمار، كوشيد نفوذ معنوي و اخلاقي خود را در جهان گسترش دهد و در چشم ملل خسته از جنگ به صورت منادي صلح و آزادي جلوهگر شود. به اين منظور و با توجه به اينكه كشورهاي زرخيز افريقا و آسيا را حريفان اروپايى قبلاً تسخير كرده بودند و سهمي براي امريكا باقي نمانده بود، آن كشور اعلام داشت صلح آتيه نبايد متكي به قدرت و تسلط استعماري باشد، بلكه يك سيستم بينالمللي بايد به وجود آيد تا آزادي و حرمت و حقوق كليه دولتها براساس آن محترم شناخته شود و كليد اين سيستم نيز در دست امريكا قرار داده شود. بر همين اساس، وودرو ويلسون، بيست و هشتمين رئيس جمهور امريكا اعلاميه چهارده مادهاي مشهور خود را در هشتم ژانويه 1918م صادر كرد. اين مواد چهارده گانه عبارت بودند از: علني بودن قراردادها و مذاكرات سياسي؛ آزادي درياها مگر در برخي موارد؛ حذف موانع گمركي؛ تقليل تجهيزات جنگي؛ حل بيطرفانه اختلافات مستعمراتي، همچنين تخليه سرزمين روسيه، بلژيك و اراضي فرانسه؛ اصلاح مرزهاي ايتاليا؛ استقلال اقوام اتريش - مجارستان؛ تخليه اراضي صربستان، روماني و مونته نگرو، استقلال سرزمينهاي غيرتركي امپراتوري عثماني؛ تأسيس مجدد دولت لهستان و ايجاد مجمع اتفاق ملل به منظور تضمين استقلال دولتهاي كوچك و بزرگ. هدف نهايى امريكا از پيشنهاد اين مواد آن بود كه از اين راه، قدرتي معنوي، همچون اقتدار سياسي و اقتصادي كه كسب كرده بود براي خود دست و پا كند. هرچند اين طرح و تلاشهاي بعدي ويلسون مقدمهاي براي تشكيل جامعه ملل گرديد، با اين حال نفوذ روز افزون امريكا را در اركان قدرت جهان فراهم كرد. |
|
16) آغاز سلطنت "عبدالعزيز ابن سعود" در جزيرة العرب به كمك انگلستان (1932م) عبدالعزيز بن سعود يكي از رؤساي قبايل حجاز بود كه در اواخر قرن نوزدهم و اوايل قرن بيستم به مقابله با دولت عثماني پرداخت و به فتوحاتي نايل آمد. در سال 1903م، كه تركان عثماني از ناحيه احساءِ حجاز بيرون رانده شدند اساس حكومت سعودي بنيان نهاده شد. در جريان جنگ جهاني اول، سعوديها با بريتانيا از در دوستي در آمدند. در نتيجه پس از پايان جنگ جهاني، به واسطه شكست دولت عثماني، سلطه عثماني بر عربستان به طور كلي پايان يافت. در جنگي كه ميان عبدالعزيز بن سعود و حسين بن علي، شريف و حاكم مكه در گرفت، ابن سعود به پيروزيهايى دست يافت و بدين ترتيب، حجاز نيز جزئي از قلمرو وي شد. سرانجام انگلستان، اين منطقه را در سال 1926 بر طبق معاهده جده، مستقل شناخت و عبدالعزيز بن سعود خود را سلطان حجاز خواند و سپس در سال 1927م، عنوان خود را به سلطان حجاز و نجد تبديل كرد. پس از چندي در هشتم ژانويه سال 1932، عبدالعزيز به عنوان سلطان عربستان بر تخت پادشاهي نشست. همزمان با آن، كشور عربستان تأسيس شد و به جهت نام سعود، عربستان سعودي ناميده شد. (ر.ك: 23 سپتامبر) |
.jpg "18 دی 1388 / 22 محرم الحرام 1431 / 8 ژانویه 2010") 17) آغاز جمهوري پنجم فرانسه به رياست ژنرال "شارل دوگل" (1959م) در سالهاي بعد از جنگ جهاني دوم، فرانسه گرفتار بحرانهاي سياسي گوناگوني بود. هيچ حزبي اكثريت مطلق پارلماني را نداشت تا بتواند دولتي با ثبات را تشكيل دهد. كابينههاي ائتلافي نيز چنان متزلزل بودند كه قدرت گذراندن لوايح را در پارلمان فرانسه نداشتند. در ادامه اين جريانها، زماني كه دولت وقت فرانسه سقوط كرد، ژنرال شارل دوگل، كه در زمان جنگ، رياست دولت آزاد فرانسه را در لندن برعهده داشت طي انتخاباتي كه در نوامبر 1958م صورت گرفت به رياست جمهوري آن كشور برگزيده شد. دوگل در زماني به قدرت رسيد كه اختلافات داخلي، فرانسه را به نابودي تهديد ميكرد. وي طرح قانون اساسي جديدي تهيه كرد كه به موجب آن، رئيس جمهور، قدرتي برابر قوه مقننه داشت. اين طرح مورد تاييد ملت فرانسه قرار گرفت و به اين ترتيب از هشتم ژانويه 1959، جمهوري پنجم فرانسه به رهبري دوگل آغاز به كار كرد. |
|
18) مرگ "چوئن لاي"، سياستمدار و اولين نخستوزير كمونيست چين (1976م) |
