وزن کم نوزادان هنگام تولد چیست؟

طبق نظر پزشکان متخصص اطفال و محققان، نوزادانی که با وزن کمتر از 2500 گرم (8 اونس) متولد می شوند، نوزاد کم وزن محسوب خواهند شد.

به عبارت بهتر، اگر نوزادی بین هفته های 37 تا 42 از دوران بارداری متولد شود، وزن او کمتر بوده و به عنوان یک نوزاد کم وزن در هنگام تولد در نظر گرفته می شود.

نوزادانی که با وزن کم در هنگام تولد به دنیا می آیند، نسبت به نوزادان طبیعی و سالم وزن کمتری داشته و سر آن ها بزرگ تر از بدنشان دیده می شود. در چنین شرایطی، معمولا وزن نوزاد بسیار کم بوده و در مقایسه با نوزادان دیگر، حدود 1000 گرم وزن کم تری خواهد داشت.

البته، اگر نوزادی در حدود هفته 27 از دوران بارداری یا زودتر از آن به دنیا بیاید، دوران بارداری مادر با عنوان حاملگی زودرس و نوزادان او هم جزو کودکان خیلی کم وزن شناخته می شود.

وزن نوزاد بسیار کم وزن در هنگام تولد کمتر از 1500 گرم بوده و شرایط نگهداری آن ها ممکن است نسبت به نوزادان طبیعی فرق کند، زیرا این نوزادان زودتر از موعد مقرر متولد شده و برخی قسمت های داخلی بدن آن ها هنوز تکامل نیافته است.

طبق آمار بیمارستان کودکان در دانشگاه استنفورد، حدود 8 درصد از نوزادان متولد شده در جهان دارای وزن کم در هنگام تولد هستند. جالب است بدانید که این تعداد روز به روز در حال افزایش است، اما آیا می دانید چرا نوزادی در هنگام تولد دارای وزن کم می باشد؟1

عوامل خطر وزن کم هنگام تولد

نوزادانی که زودرس متولد می شود، بسیار کوچک هستند. با این حال، عوامل دیگری نیز وجود دارند که می توانند در خطر ابتلا به وزن کم جنین هنگام تولد نقش داشته باشند.

عوامل خطر تولد کم کودکان هنگام تولد، عبارتند از:

سن مادر

در مادران کم سن و سال (کمتر از 15 سال) خطر تولد نوزاد با وزن کم، بسیار شایع می باشد.

چند قلوزایی

نوزادان چند قلو در معرض خطر وزن کم قرار دارند، زیرا اغلب آن ها نارس هستند.

سلامتی مادر

نوزادان مادرانی که در معرض مواد مخدر، الکل و سیگار قرار دارند، احتمالاً وزن کمی دارند.

مادران با وضع اقتصادی پایین نیز احتمالاً در معرض رژیم غذایی ضعیف تر، مراقبت های ناکافی و عوارض حاملگی قرار دارند. همه این عوامل می توانند منجر به وزن کم جنین هنگام تولد شوند.

برخی از نوزادان به دلیل سایر عوامل خطر وزن زیادی در رحم ندارند که عبارتند از:

مشکلات جفت

عفونت در رحم

اختلال مادرزادی جنین

وزن نادرست مادر در طی بارداری

قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا یا سرب

سابقه وزن کم وزن هنگام تولد در بارداری های قبلی

سیگار کشیدن، نوشیدن الکل یا استفاده از داروهای غیرمجاز

مادری که بیماری مزمن دارد، مانند فشار خون بالا یا بیماری کلیوی

استفاده مادر از داروهای خاص مانند داروهای صرع و لخته شدن خون.2

وزن کم نوزاد باعث چه مشکلاتی می‌شود؟

کودک مبتلا به کم‌وزنی ممکن است در معرض خطر بیشتر بیماری‌ها قرار گیرد. بدن کوچک کودک به‌اندازه کافی قوی نیست و ممکن است خوردن، افزایش وزن و مقاومت با عفونت برایش دشوارتر باشد. ازآنجاکه نوزادان با وزن کم هنگام تولد چربی کمتری دارند، ممکن است در دمای معمولی سردشان شود.

از آنجایی که بسیاری از این نوزادان نارس هستند، تشخیص اینکه مشکلات ایجادشده به دلیل نارس بودن است یا کوچک بودن، دشوار است. بعضی از مشکلات رایج نوزادان مبتلا به کمبود وزن بیان‌شده است:

سطح پایین اکسیژن در هنگام تولد

ناتوانی در حفظ دمای بدن

دشواری تغذیه و افزایش وزن

قند خون پایین (هیپوگلیسمی)

عفونت

مشکلات تنفسی، مانند سندرم دیسترس تنفسی نوزادان که یک بیماری تنفسی ناشی از نارس بودن ریه‌ها است.

مشکلات نورولوژیکی ، مانند خونریزی مغزی

مشکلات گوارشی، مانند آنتروکولیت نکروزان که بیماری مزمن روده شایع در نوزادان نارس است.

سندرم مرگ ناگهانی نوزاد

گلبول‌های قرمز خون بیش از حد که می‌تواند خون نوزاد را بیش از حد غلیظ کند.

در طولانی مدت، نوزاد متولد شده با وزن کم در معرض خطر بیشتری از اضافه وزن یا چاقی در بزرگ‌سالی و ابتلا به دیابت، فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی است.3

روش تشخیص نوزادان با وزن کم در هنگام تولد، در دوران بارداری

جالب است بدانید که پزشکان متخصص زنان و زایمان برای بررسی وزن جنین داخل رحم مادران باردار از روش های مختلفی استفاده می کنند، که عبارتند از:

• اندازه گیری جنین با روش فوندوس

بعد از هفته هشتم از دوران بارداری، پزشک متخصص زنان و زایمان ارتفاع قدامی رحم مادر را اندازه گیری کرده و با بررسی هر سانتی متر از ابعاد رحم، تعداد هفته های بارداری را مشخص می کند.

اگر این ارتفاع از تعداد مشخص هفته ها کم باشد، احتمال دارد کودک درون رحم مادر از حد معمولی کوچک تر بوده و با وزن کم در هنگام تولد به دنیا بیاید.

• سونوگرافی

این روش نوعی غربالگری اولیه برای تشخیص وزن کم نوزادان در هنگام تولد نیست! با این حال،ا نجام آن وزن کم نوزاد در هنگام تولد را تجزیه و تحلیل نموده و طبقه بندی می کند، زیرا در این روش، تصویری از ساختارهای داخلی جنین مانند سر، فک بالا و شکم او کاملا مشخص خواهد بود.

بنابراین هنگامی که مادری با استفاده از روش های ذکرشده، از رشد کم کودک درون خود آگاه شود، ممکن است بخواهد با تغییر سبک زندگی و عادات غذایی خود، روند رشد فرزندش را بالا برده و وزن کم او را تا موقع به دنیا آمدن جبران کند.

علاوه بر این موارد، استفاده مادران باردار از یک رژیم غذایی مغذی ممکن است برای اصلاح ناهنجاری ها موجود دیگر در بدن جنین هم بسیار مفید باشد.1

انواع کودک با وزن کم هنگام تولد

نوزاد با وزن کم در یکی از سه دسته زیر قرار می گیرد:

وزن کم هنگام تولد (LBW)

کودک LBW وزن کمتر از 2500 گرم دارد. این نوزادان معمولاً با مراقبت در خانه با خیال راحت نگهداری می شوند.

وزن خیلی کم هنگام تولد (VLBW)

یک نوزاد VLBW دارای وزن کمتر از 1500 گرم است.

وزن بسیار کم هنگام تولد (ELBW)

یک نوزاد ELBW دارای وزن کمتر از 1000 گرم است.2

درمان

کنترل ویژه بر وزن کم نوزاد توسط پزشک اطفال بر اساس:

سن بارداری نوزاد، سلامت کلی و سابقه پزشکی

تحمل کودک برای داروها، روش‌ها یا درمان‌های خاص

نظر یا تمایل

مراقبت از نوزادان مبتلا به وزن کم اغلب شامل موارد زیر است:

مراقبت در ان آی سی یو که آی سی یو کودکان است.

تخت کنترل دما

تغذیه‌های خاص. گاهی اوقات اگر کودک نمی‌تواند مکش کند لوله به داخل معده وصل می‌شود و یا از طریق خط وریدی (IV)

اگر عوارض خاصی وجود نداشته باشد، نوزادان مبتلا به کمبود وزن معمولاً در رشد فیزیکی پیشرفت می‌کنند. نوزادان ممکن است به بخش مراقبت‌های ویژه ارجاع شوند.

بسیاری از مراحل مثبت وجود دارد که مادران می‌توانند برای افزایش شانس رشد مناسب نوزاد خود انجام دهند:

شیردهی نوزاد از سینه یکی از بهترین کارهایی است که مادر می‌تواند برای کمک به رشد و سلامت کودک انجام دهد.

اطمینان حاصل کنید که همه معاینه‌های رشد و سلامت کودک به‌موقع انجام می‌شود.

با بزرگ‌تر شدن نوزاد توجه بیشتری به افزایش وزن او داشته باشید، زیرا افزایش سریع وزن در اوایل می‌تواند مشکلات و ناراحتی‌های مرتبط با وزن و سلامتی در بزرگ‌سالی ایجاد کند. یک رژیم غذایی مغذی می‌تواند به کودک کمک کند تا به‌طور پیوسته رشد کند، اما در استفاده از شیرخشک احتیاط کنید.3

چگونه می توان از تولد نوزادان با وزن کم در هنگام تولد جلوگیری کرد؟

به عنوان یک مادر باردار یادتان باشد که افزایش میزان تحرک جنین با پیشرفت دوران بارداری، به تغذیه مادر و سبک زندگی او در دوران حاملگی بستگی دارد.

همچنین، لازم است بدانید که مراقبت از نوزادان نارس که با زایمان زودرس متولد می شوند، بسیار سخت می باشد. بنابراین، هر مادر باردار برای پیشگیری از تولد نوزاد خود با وزن کم در هنگام تولد، باید مراحل مختلفی را انجام دهد که عبارتند از:

1. آغاز مراقبت زودهنگام از خود و جنین داخل رحم قبل از تولد

انجام مراقبت های خاص دوران بارداری یکی از بهترین راه های جلوگیری از تولد نوزادان کم وزن بوده و از زایمان زودهنگام پیشگیری می کند. در این دوره از زندگی، بیماری های خاصی مانند پره اکلامپسی و دیابت حاملگی که بر رشد جنین تأثیر می گذارد، به راحتی تشخیص داده می شود.

علاوه بر این موارد، در هنگام مراجعات مادر باردار به پزشک متخصص زنان و زایمان، افزایش بیش از حد وزن، فشار خون، رشد کودک و ضربان قلب جنین کنترل خواهد شد.

2. افزایش وزن سالم مادر و جنین داخل رحم با تغذیه مناسب در دوران بارداری

همانطور که می دانید استفاده زنان از یک رژیم غذایی سالم و مغذی، به خصوص در ابتدای دوران بارداری تاثیر ویژه ای در روند رشد جنین داخل رحم دارد.

بنابراین، همه زنان باید با شروع دوران حاملگی مصرف غذاهای غنی از اسید فولیک مانند دانه های کامل غذایی، میوه ها و سبزیجات را به میزان قابل توجهی افزایش دهند، تا بدین طریق بتوانند به افزایش وزن نوزاد خود و سلامتی او کمک کنند.

3. ایجاد تغییر در شیوه زندگی مادران باردار

کشیدن سیگار توسط زنان باردار باعث افزایش احتمال تولد نوزادان با وزن کم می شود. پس، هر زن بلافاصله بعد از آگاهی از بارداری خود، باید سیگار کشیدن و مصرف مواد مخدر را متوقف کند. البته، برخوردار بودن از خواب کافی و استرس کم نیز در این دوره به رشد جنین داخل رحم مادران باردار کمک زیادی خواهد نمود.

4. شرایط پزشکی مادران باردار باید توسط دکتر متخصص زنان و زایمان تحت کنترل نگه داشته شود

همانطور که قبلا هم گفته شد، مبتلا شدن مادران به فشار خون بالا یا دیابت حاملگی احتمال تولد نوزاد با وزن کم در هنگام تولد را به میزان قابل توجهی افزایش می دهد.

بنابراین، زنان باید سعی کنند تا در صورت ابتلا به این مشکلات و بیماری ها، عوارض موجود در بدن خود را تحت کنترل نگه داشته و خطر تولد نوزاد با وزن کم را به حداقل برسانند.

اگر به رغم تلاش های مادر در دوران بارداری، نوزاد او با وزن کم به دنیا آمد، والدین باید بعد از تولد نوزاد، مراقبت و تغذیه او را به خوبی انجام دهند، زیرا ایجاد تغییرات در روند نگهداری نوزاد می تواند میزان وزن او را تغییر دهد.

آنچه مادران می توانند برای کمک به نوزادان کم وزن خود در هنگام تولد انجام دهند:

نکته اول در مورد نگهداری از نوزادان با وزن کم این است که والدین باید نگرانی در مورد وزن کودک خود را فراموش کرده و به جای آن، برای جبران مشکل، بیشتر از قبل فعال باشند.

• تغذیه نوزادان کم وزن با شیر مادر

تغذیه مناسب و بلافاصله بعد از تولد با شیر مادر نه تنها وزن در نوزادان کم وزن را بهبود می بخشد، بلکه سیستم ایمنی بدن این نوزادان را نیز به میزان قابل توجهی تقویت می کند.

• معاینه شدن منظم نوزادان کم وزن توسط پزشک متخصص اطفال

زمانی که کودک کم وزن به طور منظم توسط پزشک متخصص اطفال معاینه شود، نقاط عطف رشد او مشخص خواهد شد.

• وزن نوزادان کم وزن باید به طور منظم توسط والدین آن ها کنترل شود

همان طور که می دانید وزن نوزاد کم وزن با رشد او، کم کم بالا خواهد رفت. بنابراین، چگونگی بالا رفتن وزن چنین نوزادانی باید با دقت توسط والدین او بررسی شود تا اگر وزن او به میزان زیادی افزایش می یابد، کنترل گردد، زیرا این حالت هم ممکن است خطرناک بوده و باعث ایجاد مشکلات وزنی و قدی در زندگی آینده این نوزادان شود.

• تلاش والدین برای افزایش وزن سالم نوزادان کم وزن خود

به عنوان مادر یک نوزاد کم وزن یادتان باشد که اضافه کردن قند یا غذاهای تصفیه شده برای به دست آوردن وزن نوزادان کار بسیار خطرناک و غیرمفیدی است.

هر مادر باید نوزاد خود را تا زمان شش ماهگی فقط با شیر خود تغذیه کند و تنها بعد از پایان شش ماهگی، استفاده از سایر مواد غذایی برای تغذیه چنین نوزادانی مجاز است.

• مادرانی که نوزاد کم وزنی به دنیا آورده اند، باید صبر بیشتری داشته باشند

به عنوان والدین یک نوزاد کم وزن یادتان باشد که افزایش وزن فرزند شما یک شبه اتفاق نخواهند افتاد، چون بالا رفتن وزن نوزادان دارای روند تدریجی می باشد و ممکن است ماه ها طول بکشد.

پس، کار رسیدگی به نوزاد ضعیف خود را با دقت انجام داده و امید خود را از دست ندهید. سعی کنید در چنین مواردی صبور بوده و تنها جنبه های مثبت کار را ببینید.

در نهایت، این نکته مهم را به یاد داشته باشید که با انجام اقدامات ساده در منزل، کنترل وزن نوزادان به آسانی امکان پذیر خواهد بود، زیرا اگر پیگیری اقدامات خانگی مادر برای بالا بردن وزن نوزاد او مناسب باشد، کودک باید در بیمارستان بستری شده و نیاز به درمان طولانی مدت خواهد داشت.

روش های معمول درمانی برای جبران کمبود وزن نوزادان

روش های معمولی که برای جبران وزن کم نوزادان در هنگام تولد انجام می شود، عبارتند از:

• استفاده از واحد مراقبت های ویژه نوزادان (NICU).

• تنظیم دمای محیطی که تخت نوزاد در آن قرار گرفته است.

• استفاده از تغذیه ویژه نوزادان نارس: اگر نوزاد نارس نتواند به صورت طبیعی از شیر مادر تغذیه کند، غذای نوزاد از طریق یک لوله مستقیم به معده اش فرستاده می شود. البته در برخی موارد هم ممکن است غذا از طریق ورید (IV) وارد بدن نوزاد شود.

مدیریت درست درمان ویژه نوزادان نارس به عوامل خاصی بستگی دارد، که عبارتند از:

• سن نوزاد متولد شده، وضعیت سلامتی کامل و تاریخچه پزشکی او

• میزان تحمل داروها، درمان ها و روش های خاص پزشکی توسط بدن نوزاد.1

پینوشتها
1.www.mamanam.com
2.www.pezeshket.com
3.www.drsheykholeslami.com