درمان چاقي

دانستيم که چاقي مشکلات بسيار زيادي براي سلامت روحي و جسمي فرد ايجاد مي کند و لازم است براي تندرستي و داشتن اندامي ايده آل و افزايش طول عمر نسبت به درمان آن اقدام شود گرچه امروزه کاملا مشخص است که درمان منطقي و اصولي چاقي تنها با رژيم غذايي صحيح و فعاليت بدني مناسب امکان پذيراست اما روش هاي ديگري براي درمان چاقي شيوع پيدا کرده اند که عموماً غيرعلمي سودجويانه کم اثر و گاهي خطرناک هستند
قبل از آن که به بررسي اين روش ها و مشکلات و عوارض ناشي از آن ها بپردازيم لازم است تعريفي از لاغر شدن و کاهش وزن داشته باشيم

آيا کاهش وزن همان لاغر شدن است؟

گرچه در وهله اول به نظر مي رسد اين دو داراي معني يکساني باشند اما درواقع هميشه اين گونه نيست لاغر شدن عکس چاق شدن و به معني کاهش بافت چربي است و در اين حالت کاهش وزن تنها به دليل حذف بافت چربي است و در اين حالت کاهش وزن ناشي از دفع آب وحذف ساير بافت هاي بدن (تحليل عضلات و استخوان ها و...) است به طور مثال برخي از افرادي که زياد عرق مي کنند ويا با مصرف داروهاي مدر آب زيادي دفع مي کنند،باکاهش وزن مواجه اند اما اين کاهش وزن زودگذر است و با لاغرشدن تفاوت دارد چه اين کاهش وزن به دليل کاهش چربي بدن نيست و با مصرف دوباره آب، وزن بدن به سرعت به حالت اوليه برمي گردد.
لاغري سريع يک تصور اشتباه است در اين حالت کاهش وزن عمدتاً به دليل دفع آب و تحليل رفتن ساير بافت هاي بدن است نه حذف بافت چربي ها !

چرا نمي توان به سرعت بافت چربي بدن را کاهش داد؟

کاهش چربي بدن به عوامل بسياري از جمله ميزان اضافه وزن، سن، جنسيت و... بستگي دارد و در افراد مختلف متفاوت است.بدن انسان مي تواند ماهيانه حداکثر 3الي6کيلو گرم چربي از دست دهد.کساني که تمايل به لاغري سريع دارند بايد مراقب باشند؛چه کاهش وزن بيش از اين مقدار نه به دليل حذف چربي بدن بلکه ناشي از تحليل ساير بافت هاي بدن است که هم زودگذر و هم خطرناک مي باشد.

چرا تحليل رفتن ساير بافت هاي بدن خطرناک است ؟

به عنوان مثال تحليل استخوان ها به پوکي استخوان منجر مي شود تحليل بافت عضلاني بدن هم مي تواند به قلب آسيب برساند چه قلب انسان از عضله ساخته شده است از آنجايي که همه اعمال حياتي بدن در محيط آب انجام مي شود دفع آب نيز مضراست و مي تواند به اعمال حياتي بدن صدمه رسانده و حتي سبب شوک و مرگ شود بنابراين کساني که اضافه وزن دارند و يا چاق هستند لازم است وزن خود را به طور اصولي و صرفاً با حذف بافت چربي کاهش دهند.

شماري از روش هاي موقت و ناکارآمد درمان چاقي

همه روزه شاهد شيوه هاي جديدي هستيم که مدعي است در درمان چاقي موثراست!گاهي اوقات وعده ها آنقدر فريبنده اند که کمتر کسي مي تواند در برابر آن ها مقاومت کند شماري از اين روش هاي غير اصولي عبارت اند از :
1-سونا
2-گرما درماني
3-تشک و لباس هاي لاغري
4-بادي رپ
5-ماساژدرماني
6-گوشواره و دستبند مغناطيسي لاغري
7-ائروبيکس و تمرينات بدنسازي
8-کم خوري ،روزه داري و رژيم هاي سخت
9-رژيم هاي يکنواخت
10-رژيم هاي فانتزي و تک قطبي
11-رژيم هاي پروتئين چربي و رژيم هاي پرپروتئين
12-آب درماني
13-کمربند بدنسازي (لاغري )
14-داروهاي لاغري( طبي و تجاري )
15-روش هاي جراحي
حال اين سوال مطرح مي شود که آيا اين روش هاي لاغري واقعاً موثر و بي خطر و يا خطرناک اند ؟
براي يافتن پاسخ لازم است به شرح روش هاي موقت ناکارآمد درمان چاقي و بررسي عوارض و خطرات ناشي از آن ها بپردازيم

سونا

اين روش سبب تعريق و دفع آب بدن مي شود اما تاثير چنداني در حذف بافت چربي ندارد. در اين روش کاهش وزن موقتي است و وزن از دست رفته با مصرف آب و مايعات بازگشت دارد

گرما درماني

در اين روش با تابش اشعه مادون قرمز به بدن بافت زيرجلدي گرم شده و آب بدن تبخيرمي شود. دراين روش نيز کاهش وزن موقتي و برگشت پذيراست .

تشک و لباس هاي لاغري

استفاده از تشک و لباس هاي لاغري مانند دو روش فوق موجب تعريق و از دست رفتن آب بدن مي شود و به همين دليل با مصرف مجدد آب، وزن بدن باز مي گردد. البته در درمان چاقي موضعي استفاده از اين لباس ها مفيد است که در آينده توضيحات لازم درباره آن ارائه خواهد شد.

بادي رپ

در اين روش نوارهايي که حاوي ترکيبات درياي(بخصوص نوعي جلبک)هستند با آب خيس شده و به دور قسمت هاي مختلف بدن بسته مي شوند اين ترکيبات در تماس با آب ايجاد حرارت کرده و موجب تبخيرآب بدن در آن نواحي مي شود از سوي ديگر استفاده از بادي رپ موجب جمع و سفت شدن پوست مي شود در نتيجه سايز بدن در نواحي مورد نظر کاهش مي يابد .
واضح است که دراين جا لاغري اتفاق نمي افتد و حذف بافت چربي وجود ندارد و يا ناچيز است. به همين دليل کاهش سايز بدن موقتي است و پس از مدتي باز مي گردد.

ماساژدرماني

روش مناسبي براي راحتي و شل شدن عضلات و بدن به شمار مي رود.اما براي لاغرشدن موثر نيست چه چربي بدن دفع نمي شود دراين روش تنها چربي ها جا به جا شده و سايزبدن کاهش مي يابد که متاسفانه اين کاهش وزن نيز موقتي است و با قطع ماساژبدن به حالت اول خود بازگشت مي کند.کساني که مايل اند براي درمان چاقي موضعي از روش ماساژدرماني استفاده کنند بايد حتما رژيم غذايي مناسبي داشته باشند و ترجيحاً همراه با آن از محصولات لاغري موضعي استفاده کنند تا پس از خاتمه دوره ماساژمجدداً چاق شوند.

گوشواره و دستبند مغناطيسي لاغري

اين روش مشابه طب سوزني عمل مي کند و در صورت استفاده مداوم ممکن است اشتها را کاهش دهد. از آن جايي که استفاده ازگوشواره و دستبند مغناطيسي سبب بروز سردرد و سرگيجه مي شود نمي توان آن را براي مدت طولاني به کاربرد.طبيعي است که با قطع استفاده،اشتهاي فرد باز مي گردد.

تمرينات بدنسازي و ائروبيکس

اگرچه تمرينات بدنسازي و ائروبيکس مفيد هستند و سبب بهبود روحيه تقويت عضلات بدن تناسب اندام و کاهش سايز قسمت هاي خاص بدن مي شوند اما شخصاً آن ها را براي لاغرشدن و کاهش وزن توصيه نمي کنم چه اثر لاغر کننده آن محدود است وبا قطع تمرينات مجدداً وزن بدن افزايش يافته و چاقي باز مي گردد .گاهي حتي بيشتر از قبل اما چرا اين پديده روي مي دهد ؟توضيح آن ساده است چه بدن بتدريج خود را با ائروبيکس و بدنسازي تطبيق داده و نسبت به آن مقاوم مي شود تعدادي از مراجعين بنده کساني هستند که باقطع تمرينات بدنسازي و ائروبيکس چاق شده اند گرچه بدنسازي و ائروبيکس مفيد است اما براي کاهش وزن و لاغري پياده روي از همه ورزش ها بهتراست افرادي که زياد ورزش مي کنند به مرور ديگرلاغر نمي شوند و اصطلاحاً بدنشان به ورزش و ائروبيکس مقاوم مي شود. حال اگر تمرينات ائروبيکس قطع شودبدن مجدداً شروع به ذخيره چربي و افزايش وزن مي کند و حتي ممکن است شخص مورد نظر از روزي که ورزش را آغاز کرده چاق ترشود.

آب درماني

با وجودي که درمورد آب درماني تبليغات زيادي صورت گرفته و تاثيرمثبت آن در درمان بعضي بيماري ها به اثبات رسيده است اما استفاده از اين روش براي درمان چاقي توصيه نمي شود در آب درماني مواد خوراکي به طورکامل حذف شده وتنها از آب دم کرده هاي گياهي مانند گل گاو زبان،گل بابونه ،نعناع و چاي کم رنگ استفاده مي شود.
اگر چه پيروي از اين روش بخصوص در ابتدا،وزن را کاهش مي دهد اما اين کاهش وزن به دليل حذف بافت چربي نيست بلکه عضلات استخوان ها وساير بافت هاي بدن تحليل رفته و آب بدن نيز از دست مي رود .
بروزسنگ هاي صفراوي اختلال در کار دستگاه گوارش، بي نظمي ضربان قلب ،اختلالات کليوي ،حملات نقرسي و اختلالات عصبي رواني از عوارض آب درماني مي باشد. حتي مرگ نيز در افراد آسيب پذير گزارش شده است .
بعلاوه درنتيجه عدم دريافت غذا به مدت طولاني سوخت وساز بدن کاهش و تمايل به جذب و ذخيره غذا افزايش مي يابد بدين ترتيب با پايان آب درماني و بازگشت به تغذيه گذشته وزن بدن به سرعت زياد شده و در مدت کوتاهي به وزن اوليه مي رسد وحتي ممکن است ازابتداي کار نيز بيشتر شود.

کمربندهاي بدنسازي لاغري

اين کمربندها که درايران به نام کمربندهاي لاغري معروف شده اند در دودسته عمده قرار مي گيرند :
1-کمربندهاي ماساژور
نظير ماساژدرماني که بدن را ماساژداده و موقتاً چربي ها را جابه جا مي کند و با قطع استفاده به حالت اول بر مي گردد
2-کمربندهاي فاراديک
اين کمربندها ايجاد امواج الکترومغناطيس فاراديک مي کنند (مشابه دستگاه هاي فاراديک )و اين امواج باعث انقباض و انبساط عضلات مي شوند چنان چه اين نوع کمربندها براي مدت نسبتاً طولاني در ناحيه خاصي از بدن به کار روند مي توانند سبب تقويت عضلات آن ناحيه شوند.
درخارج از ايران اين کمربندها براي بدنسازي و تقويت عضلات توليد و استفاده مي شوند در ايران مصرف کنندگان تحت تاثير تبليغات موجود براي لاغر شدن از اين کمربندها استفاده مي کنند .مثلاً در ناحيه شکم گاهي پس از مدتي استفاده عضلات شکم تقويت شده مانند آن چه در دراز ونشست روي مي دهد و شکم را به داخل مي کشد و سايز شکم کاهش مي يابد در اين حالت مصرف کننده تصور مي کند مجدداً شکم به بيرون افتاده و فرد متوجه مي شود که لاغرنشده و چربي شکم از بين نرفته است بلکه تنها يک کاهش سايز موقت داشته است .
گاهي اوقات فروشندگان اين قبيل کمربندها به همراه آن ها رژيم غذايي نيز تجويز مي کنند تا بدين ترتيب مصرف کننده تصور کند کاهش وزن او به دليل استفاده از کمربند بوده است.

محصولات لاغري موضعي

محصولات بسياري تحت عنوان محصولات لاغري موضعي در بازار وجود دارند که بعضي از آن ها در صورت استفاده صحيح مي توانند موثرباشند لازم به ذکر است که اين محصولات بايد ازانواع با کيفيت باشند و از محل هاي معتبر خريداري شوند امکان تقلبي بودن آن ها وجودداردو به همراه رژيم غذايي مناسب مورد استفاده قرار گيرند .
کرم ها،ژل ها، صابون ها و لوسيون هاي لاغري در درمان چاقي هاي موضعي و سلوليتي مورد استفاده قرار مي گيرند و براي کاهش کلي وزن بدن مفيد نيستند ،

داروهاي لاغري

اين داروها دو دسته اند
الف داروهايي که توسط پزشک تجويز مي شوند:
اين داروها براي بيماران خاص تجويز شده و عوارض آن ها بررسي و شناخته شده است اين داروها معمولاً با روش هاي زير موجب لاغري مي شوند :
1-داروهايي که مانع جذب چربي در دستگاه گوارش مي شوند ؛
ازاين گروه مي توان به زنيکال اشاره کرد که هضم و جذب چربي در دستگاه گوارش را کاهش مي دهد از آن جايي که ويتامين هاي «کا»،« اي»،«د» و«آ» محلول در چربي هستند مصرف اين داروها موجب اختلال در جذب اين ويتامين ها وبروزعوارض ناشي از کمبود آن ها مي شود.
اسهال ،بي اختياري مدفوع ،دردهاي شکمي ،اختلال در الکتروليت هاي بدن از عوارض ديگر اين داروها هستند از سو ي ديگرمعمولاً با قطع مصرف دارو يبوست ايجاد مي شود.
2-داروهايي که اشتها را کاهش مي دهند
اين داروها با کاهش اشتها ميزان مصرف غذا را کاهش داده و موجب لاغري مي شوند البته اين داروها حداکثر تا زمان استفاده موثرهستند و باقطع مصرف آن ها مجدداً اشتها زياد مي شود.
3-داروهايي که متابوليسم(سوخت و ساز )بدن را افزايش مي دهند ؛
مصرف اين داروها موجب مي شود بدن گرماي بيشتري توليد کرده و کالري زيادتري بسوزاند مصرف اين داروها عوارض قلبي و عصبي داشته و ايجاد خستگي مي کند .
4-داروهايي که اشتها را کاهش و سوختن چربي ها را افزايش مي دهند؛
مهم ترين اين داروها آمفتامين ها و مشتقات آن ها هستند اين داروها نظير گروه قبلي عمل کرده و علاوه بر آن مرکز گرسنگي در مغز را نيز مهار مي کنند.
اين داروها دستگاه عصبي را بيش از حد تحريک کرده فشار خون را افزايش داده وشخص را عصبي و بيقرار مي سازند .بعلاوه بدن به اين داروها عادت کرده و به مرور دارو اثر خود را از دست مي دهد. به طوري که معمولاً بيش از 5الي10درصد از وزن بدن کاسته نمي شود
بعضي داروها مانند لازيکس اساساً تاثيري بر بافت چربي و لاغري ندارند بلکه آب بدن را به سرعت دفع کرده و تنها وزن را کاهش مي دهند هم چنين مصرف اين دارو بدون تجويز پزشک مي تواند موجب دفع زياد آب بدن، شوک و حتي مرگ شود.(متاسفانه افراد سودجو از تجويز اين دارو و داروهاي گياهي مدر براي فريب افراد چاق استفاده مي کنند).
نکته قابل توجه در مصرف اين داروها آن است که بايد به همراه رژيم غذايي مصرف شوند تا لاغري حاصله ماندگارتر باشد.چنان چه شخصي بخواهد فقط با مصرف دارو لاغر شود .با قطع آن مجدداً و معمولاً به سرعت چاق مي شود .
منبع:نشريه تغذيه و سلامتي ،شماره 75
/خ