بیشتر مردم جهان به میزان کافی پروتئین مصرف نمی کنند. در مقابل، افرادی نیز فکر می کنند هرچه بیشتر پروتئین مصرف کنند، به بدن و سلامت خود لطف می کنند. اما باید به این نکته اشاره داشت که هر دو حالت بد هستند.

به نقل از "منز فیتنس"، هر فردی دارای سقفی برای مصرف پروتئین است. این سقف با توجه به قد و وزن متفاوت است، اما بیشتر مردم می توانند در بیشترین حالت ۳۰ تا ۴۲ گرم پروتئین در هر وعده مصرف کنند. میزان بیش از اندازه پروتئین سودی ندارد زیرا بدن توانایی استفاده از آن را برای ساخت و ترمیم عضله نداشته و از این رو، پروتئین اضافی در قالب چربی ذخیره می شود.

مصرف میزان مناسب پروتئین به عوامل بسیاری وابسته است که از آن جمله می توان به سطوح فعالیت، سن، توده عضلانی، و وضعیت فعلی سلامت اشاره کرد. با مشورت با یک متخصص می توانید میزان کافی مصرف پروتئین خود را مشخص کنید.

اگر یک رژیم غذایی کم پروتئین را دنبال می کنید، ممکن است با هیچ نشانه ای مواجه نشوید، و احتمالا وظایف روزانه خود را به خوبی انجام دهید. اما مصرف ناکافی پروتئین در بلند مدت می تواند به طیف گسترده ای از آثار منفی سلامت منجر شود.1

ورم

این مشکل همانطور که از نامش مشخص است خود را با ورم کردگی و پف کردن پوست نشان می دهد و یکی از علائم کلاسیک بیماری کواشیورکور است.

دانشمندان عقیده دارند که این بیماری به دلیل مقدار کم آلبومین سرم انسان اتفاق می افتد که یکی از فراوان ترین پروتئین ها در قسمت مایع خون یا پلاسمای خون است.

یکی از اصلی ترین عملکرد های آلبومین حفظ فشار انکوتیک است – نیرویی که مایعات را به گردش خون می کشاند. بدین وسیله، آلبومین از مقادیر بیش از حد مایع جلوگیری می کند تا در بافت ها یا سایر قسمت های بدن تجمع نکنند.

به خاطر کاهش سرم آلبومین در انسان، کمبود شدید پروتئین موجب کاهش فشار انکوتیک می شود. در نتیجه مایعات در بافت ها تجمع کرده و باعث التهاب می شوند.

بنا به دلایلی مایعات در قسمت شکم تجمع می کنند و یکی از نشانه های شایع بیماری ورم بیش از حد شکم است. به خاطر داشته باشید این نشانه به دلیل کمبود شدید پروتئین است و کمتر ممکن است در کشوری توسعه یافته دیده شود.2

فشار خون پایین و ضربان قلب پایین

هنگامی که با کمبود پروتئین مواجه هستید، پروتئین های خون بدن انسان و فشار خون افت می کنند. این شرایط می تواند بر عملکردهای دیگر در بدن تاثیرگذار باشد زیرا بافت های حیاتی به میزان کافی مواد مغذی دریافت نمی کنند. اگر درصد چربی بدن بیش از اندازه پایین باشد یا به میزان کافی پروتئین مصرف نکنید، امکان مواجهه با شرایطی به نام کندکاری قلب وجود دارد. در نتیجه کاهش ضربان قلب احتمال تنگی نفس، سبکی سر، و حتی غش وجود دارد.

سوء جذب غذایی

اگر به میزان کافی پروتئین مصرف نکنید، بدن می تواند با شرایطی دشوار برای دریافت و جذب مواد مغذی دیگر مانند نیاسین، آهن، روی، و کلسیم مواجه شود.1

کبد چرب

یکی دیگر از علائم شایع کواشیورکور، کبد چرب یا تجمع چربی در کبد است.

در صورت درمان نکردن این مشکل ممکن است به مرور تبدیل به بیماری کبد چرب، التهاب کبد، زخمی شدن کبد و در نهایت از دست دادن کبد شود.

کبد چرب یکی از مشکلات شایع در افراد چاق و همچنین کسانی است که مقدار زیادی نوشیدنی الکلی مصرف می کنند.

هنوز مشخص نیست چرا به خاطر کمبود پروتئین چنین اتفاقی برای کبد پیش می آید.

مشکلات پوست، مو و ناخن ها

کمبود پروتئین معمولا اثر خود را روی پوست، مو و ناخن ها می گذارد که تا حدود زیادی از پروتئین ساخته شده اند. برای مثال بیماری کواشیورکور در کودکان، با پوسته پوسته شدن یا ترک خوردن پوست و قرمزی خود را نشان می دهد.

نازک شدن موها، بی رنگ شدن مو، ریزش مو و شکننده شدن ناخن ها نیز از علائم شایع کمبود ویتامین است. این علائم در صورتی خود را نشان می دهند که دچار کمبود شدید پروتئین باشید.

از دست دادن حجم عضلانی

عضلات بزرگترین مخزن پروتئین بدن هستند. وقتی پروتئینی که از غذاها می گیرید کم باشد، بدن پروتئین مورد نیاز خود را از عضلات اسکلی می گیرد تا به بافت ها و عملکردهای مهم تر بدن اختصاص دهد. در نتیجه کمبود پروتئین به مرور زمان باعث از دست رفتن بافت عضلانی می شود.

حتی کمبود خفیف پروتئین نیز می تواند باعث از دست رفتن عضلات، مخصوصا در افراد کهنسال شود. با بالا رفتن سن باید مقدار مصرف پروتئین را نیز افزایش داد تا جلوی تحلیل رفتن عضلات گرفته شود.2

افسردگی

اسیدهای آمینه مانند تریپتوفان یا تیروزین را به عنوان مواد اولیه برای انتقال دهنده های عصبی مثل سروتونین و دوپامین که می تواند منجر به افسردگی و تغییرات در حالت روحی و اضطراب شود به خاطر داشته باشید. از مصرف پروتیین کافی در غذا و تنقلات برای بهبود روحیه مثبت و جلوگیری از پرخوری اطمینان حاصل کنید.

خستگی

کمبود پروتیین می تواند منجر به خستگی جسمی و ذهنی شود. همانطور که در بالا اشاره شد، پروتئین ناکافی می تواند منجر به انقباض عضلانی ، گرفتگی عضلات ماهیچه و خستگی شود. آمینو اسیدها از قبیل گلوتامین در کنار گلوکز در ماهیچه برای سوخت مورد استفاده قرار می گیرند.4

افزایش خطر شکننده شدن استخوان ها

عضلات تنها بافتی نیستند که به دلیل کمبود پروتئین آسیب می بینند، بلکه استخوان ها نیز در خطرند. مصرف نکردن پروتئین به اندازه کافی می تواند استخوان هایتان را ضعیف کند و خطر شکستگی را افزایش دهد.

یک تحقیق که روی خانم های یائسه انجام شد نشان داد مصرف پروتئین به اندازه کافی، می تواند خطر شکننده شدن استخوان را کاهش دهد. خوردن پروتئین به اندازه کافی در روز می تواند روند از دست دادن استخوان را مخصوصا در سنین بالا، تا حدود زیادی کاهش دهد.

توقف رشد در کودکان

پروتئین نه تنها به حفظ بافت عضلانی و استخوانی کمک می کند، بلکه برای رشد بدن نیز ضروری است. به همین دلیل کمبود آن مخصوصا برای کودکان که بدنشان دائما در حال رشد است بسیار زیان بار است. توقف رشد بدنی یکی از شایع ترین علائم کمبود پروتئین در کودکان است.2

تضعیف سیستم ایمنی

کمبود پروتئین می تواند سیستم ایمنی بدن را تحت تاثیر قرار دهد و بیمار شدن مدوام و روند طولانی‌تر بهبودی را موجب شود. سلول های ایمنی بدن از پروتئین ها ساخته شده اند، از این رو، یک رژیم غذایی نامتعادل اثری دومینویی را به همراه خواهد داشت.1

افزایش اشتها و کالری دریافتی

با اینکه از دست دادن اشتها یکی از علائم کمبود شدید پروتئین است، اما در موارد خفیف تر ممکن است برعکس آن اتفاق بیفتد و اشتهای فرد افزایش پیدا کند.

وقتی دریافت پروتئینتان کاهش پیدا می کند، بدن با افزایش اشتها تلاش می کند دوباره ذخایر پروتئینش را دوباره افزایش دهد.

بدن اشتها را افزایش می دهد تا شما به سمت غذایی پروتئینی بروید اما متاسفانه امروزه غذاهایی فراوان در دسترس هستند که کالری بالایی در خود جای داده اند و خوردنشان باعث افزایش کالری دریافتی فرد در طول روز می شود.

بسیاری از این غذاها تنها مقداری پروتئین در خود دارند. پروتئین موجود در این غذاها در مقایسه با کالری که به بدن منتقل می کنند بسیار ناچیز است.

در نتیجه نخوردن پروتئین به اندازه کافی می تواند منجر به افزایش وزن و چاقی شود. به همین دلیل است که افزایش پروتئین در برنامه غذایی می تواند کالری دریافتی را کاهش داده و در کم کردن وزن کمکتان کند.

اگر همیشه احساس گرسنگی می کنید و به سختی می توانید کالری دریافتی را کنترل کنید، بهتر است به تمام وعده هایی که می خورید مقداری پروتئین اضافه کنید.2

بی خوابی

اگر خواب نامناسبی دارید یا از بی خوابی رنج می برید، این مسأله احتمالا ناشی از کمبود پروتئین است. پروتئین های موجود در غذاهایی که مصرف می کنیم در تولید اسیدی به نام تریپتوفان نقش دارند. این اسید آمینه باعث خواب آلودگی می شود. به همین دلیل است که برای داشتن خوابی بهتر باید در نزدیکی زمان خواب از مواد غذایی حاوی پروتئین استفاده کنیم.

تضعیف مغز

برخورداری مناسب از پروتئین اهمیت زیادی در حفظ سلامتی مغز دارد. حافظه ی ضعیف و دشواری یادگیری چیزهای جدید از علائم کمبود پروتئین هستند. تحقیقی بیان می کند ما برای داشتن تمرکز به انتقال دهنده های عصبی ای مثل دوپامین، اپینفرین و سراتونین نیاز داریم.3

پی نوشت:
1.www.jadidtarin.com
2.www.hidoctor.ir
3.www.rooziato.com
4.www.namnak.com