روان پریشی(جنون) یا سایکوز
روان پریشی (سایکوزیس) یک اصطلاح ادراکی است؛ بدین معنی که فرد دارای تجارب حسی از چیزهایی که وجود ندارد و یا اعتقادات بدون پایه در واقعیت است. در طول بیماری جنون یا روان پریشی، فرد ممکن است توهم و یا بدگمانی را تجربه کند. همچنین ممکن است چیزهایی را که وجود ندارند ببیند یا بشنود.این مسئله می‌تواند برای فرد به طرز عجیبی ترسناک باشد و گاهی اوقات علائم آن می‌تواند موجب حمله کلامی فرد و یا آسیب به خود یا دیگران شود.
روانپریشی به صورت کلاسیک با اختلالات طیفی اسکیزوفرنی همراه است و اگرچه نشانه‌های دیگری ندارد اما یکی از معیارهای تعیین کننده اسکیزوفرنی، وجود روان پریشی است.
به طور کلی، روان پریشی به معنای از دست دادن ارتباط با واقعیت است؛ این حالت بیشتر از اینکه به خودی خود یک وضعیت پزشکی باشد، نشانه‌ای از بیماری‌های روانی متعدد است.1
انواع مختلف روان پریشی
برخی از انواع روان پریشی بر اثر شرایط و موقعیت‌های ویژه‌ای به‌وقوع می‌پیوندند، مانند:اختلال روان پریشی کوتاه‌مدت
این اختلال که گاهی‌اوقات با نام روانپریشی واکنشی نیز از آن یاد می‌شود، در مواقعی رخ می‌دهد که فرد تحت فشارهای روحی شدید مانند فقدان عزیزان است. بنابر میزان استرسی که فرد تجربه می‌کند، این مشکل می‌تواند در طی چند روز تا هفته درمان بشود.
اختلال روانی ناشی از مصرف الکل یا مواد
سوء مصرف موادی نظیر کوکائین و متاآمفتامین‌ها باعث بروز اختلالات روانی می‌شود. اثرات مواد توهم‌زایی مانند LSD موقتی هستند. علاوه‌بر مواد مخدر ممنوع، برخی داروهای مجوزدار مانند استروئیدها نیز می‌توانند باعث ایجاد توهم بشوند. افرادی که به مصرف این دست از داروها و الکل اعتیاد دارند، با قطع ناگهانی مواد ممکن است دچار اختلالات روان پریشی شوند.روان پریشی ارگانیک
جراحت در سر یا بیماری‌های عفونی نیز می‌توانند موجبات اختلالات روانپریشی را فراهم کنند.دلایل مختلفی برای بروز اختلالات نام‌برده وجود دارد: مصرف مواد، جراحت، بیماری‌های عفونی و…، اما گاهی اوقات نیز برخی اختلالات به‌طور خودجوش در فرد ایجاد می‌شوند و نشانه‌هایی از روان پریشی را ایجاد می‌کنند:
اختلال دوقطبی
افراد دچار این اختلال تعادل رفتاری ندارند. خلق‌وخوی این افراد از حالت کسل و خموده به حالت به‌شدت فعال و پرانرژی در نوسان است. در حالتی که به‌شدت پرانرژی هستند، نشانه‌هایی از روان پریشی را نشان می‌دهند. در این حالت احساس می‌کنند که به‌شدت توانمند هستند و ویژگی‌های خارق‌العاده‌ای دارند. در حالات افت روحیه نیز احساس ترس، افسردگی و غم به سراغ‌شان می‌آید. مثلا فکر می‌کنند که کسی قصد آزارشان را دارد.اختلال وهم و هذیان‌گویی
افراد دچار این مشکل به چیزهایی اعتقاد دارند که اساسا وجود خارجی ندارند. عقاید آنها براساس نوعی وهم شکل می‌گیرد.اسکیزوفرنی و اضطراب روان پریشی نیز ازجمله سایر اختلالات این‌چنینی هستند که باعث وقوع نشانه‌های روان پریشی در فرد می‌شوند.2
دلایل جنون
جنون به دلایل متعددی وجود می‌آید که از آنها می‌توان به ژنتیک، صدمات مغزی، مصرف داروها، الکل و مواد مخدر اشاره کرد. از دیگر دلایل تاثیر گذار در ابتلا به جنون می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:استرس
اضطراب‌ها و استرس‌های بسیار شدید و مداوم می‌توانند زمینه ساز بروز جنون و یا حادتر شدن آنها شوند.مشکلات خانوداگی
مشکلات بسیار شدید خانوادگی علت اصلی نیستند اما می‌توانند باعث بروز جنون در فرد مستعد باشند.تروما در کودکی
آسیب‌ها و محرومیت‌های جدی در دوران کودکی همچون تجاوز یا اختلالات شدید می‌توانند جنون را برای فرد به همراه داشته باشند.3تشخیص روان پریشی چگونه است؟
این اختلال با ارزیابی روانی، تشخیص داده می‌شود. به عبارت دیگر، پزشک معالج از بیمار پرسش‌هایی می‌کند و احساسات و تجارب آن فرد را درباره‌ی پرسش‌ها ارزیابی می‌کند. آزمایش‌های پزشکی و استفاده از اشعه‌ی ایکس نیز در بررسی ریشه‌ای اختلال و کسب اطمینان از وجود یا نبود مشکلات دیگر در تشخیص راه‌گشا است.تشخیص مشکل در کودکان و نوجوانان
اختلالات روان پریشی در بزرگسالان نمود متفاوتی نسبت‌به کودکان و نوجوانان دارد. مثلا کودکان معمولا، دوستان خیالی دارند که با آنها گفت‌وگو می‌کنند. البته این موضوع دوستان خیالی در بیشتر کودکان دیده می‌شود و تنها در حالتی جای نگرانی و مراجعه به پزشک دارد که معاشرت کودک با دوست خیالی از حالت بازی‌های متداول کودکانه فراتر برود.2درمان جنون
برخی از این اختلالات به سختی درمان می‌شوند ولی علائم آنها تا حد زیادی قابل کنترل هستند. در اکثر موارد بستری شدن در بیمارستان‌های اعصاب و روان لازم است. درمان و کنترل علائم روان پریشانه معمولا به صورت ترکیبی از دارو درمانی و درمان شناختی رفتاری است. روش‌های درمانی عبارتند از:1.دارو درمانی
دارو یکی از روش‌های اصلی در کنترل علائم بیمار مبتلا به جنون است. این داروها با تاثیر بر سیستم عصبی مرکزی، علائمی همچون توهم و هذیان را رفع کرده و به فرد کمک می‌کنند که بهتر فکر کند. از داروهای آنتی سایکوتیک می‌توان به هالوپریدول، فلوفنازین، کلرپرومازین، تیوتیکسن، ریسپریدون و... اشاره کرد. برتوجه داشته باشید که مصرف مرتب این داروها بسیار مهم است چرا که با قطع دارو یا سهل انگاری در مصرف آن، علائم بیماری برمی‌گردد و مشکل حادتر می‌شود.
2. درمان شناختی رفتاری
این درمان به افراد کمک می‌کند که از چگونگی تفکر خود بینش پیدا کرده و راهکارهای جدیدی برای حل چالش‌ها و مشکلات خود بیابند. در این روش عادات فکری و نگرش‌های غلط، شناسایی و اصلاح می‌شوند. برای نتیجه بخش بودن این درمان باید مدتی صبر کنید و به طور منظم در جلسات روانشناسی شرکت نمایید.3. درمان‌های خانوادگی
در این روش هدف این نیست که عوامل تاثیرگذار خانوادگی شناسایی شود؛ هدف این است که افراد خانواده در مورد جنون و ویژگی‌ها آن اطلاعات کافی به دست آورند و چگونگی برخورد با او را یاد بگیرند. چراکه یکی از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در شدت و یا کاهش علائم بیماری حمایت اعضای خانواده است.3راه‌های کمک به خود
با انجام برخی کارها می‌توانید به خود کمک کنید تا بیماری تحت کنترل‌تان قرار بگیرد و عملکردتان افزایش یابد. این کارها عبارتند از:1. علائم اولیه حاد شدن بیماری را بشناسید و نسبت به آنها آگاه باشید.
2. از موقعیت‌ها و مکان‌هایی که باعث عود بیماری می‌شوند خودداری کنید. از این موارد می‌توان به شرایط استرس‌زا، مصرف الکل و کافئین و خشم و عصبانیت اشاره کرد.
3. تکنیک‌های آرام سازی را یاد بگیرید و به طور مرتب آنها را انجام دهید.
4. اگر دچار توهم و یا صدا شدید به خود یادآوری کنید که این‌ها واقعی نیستند و نمی‌توانند هیج آسیبی به شما برسانند.
5. با وقت گذراندن همراه خانواده، گوش دادن به موسیقی یا سایر فعالیت‌های لذت بخش خود را مشغول نگه دارید.
6. ورزش و برنامه غذایی مشخص داشته باشید و از بدن خود مراقبت کنید.
7. در مصرف داروهای خود دقت کافی داشته باشید و به هیچ وجه در استفاده از آنها سهل انگاری نکنید. مشاوره فردی می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند.3
پینوشتها
1.www.iranschizophrenia.ir
2.www.chetor.com
3.www.honarehzendegi.com
