فراموشی چیست؟
فراموشی (Forgetting) یا از یاد بردن یا به یاد نیاوردن حالتی است که داده‌ها یا اطلاعات ذخیره شده در حافظه بلند مدت فرد از بین می‌روند یا تغییر می‌یابند.فراموشی فرایندی ناگهانی یا تدریجی است که در آن خاطرات گذشته نمی‌توانند از ذخیره حافظه فرا خوانده شوند. فراموشی می‌تواند کوتاه مدت یا همیشگی باشد. فراموشی علل مختلفی دارد.
افزایش سن و داروها از مهمترین آنها هستند.1
انواع فراموشی
فراموشی یا یادزدودگی یکی از انواع اختلالات حافظه است که با توجه به ویژگی‌های اختلال فرد به چند نوع تقسیم می‌شود که مهمترین موارد آن را مرور می کنیم.1. فراموشی پیش گستر
فرد توانایی ثبت خاطرات جدید و نگهداری اطلاعات در حافظه کوتاه مدت را از دست می‌دهد. این نوع از یادزدودگی معمولا بر اثر ضربه به سر ایجاد می‌شود. فرد معمولا اطلاعات و خاطراتی که پیش از ضربه ثبت شده را بدون مشکلی به خاطر می‌آورد و فقط در یادآوری اطلاعات جدید دچار مشکل می‌شود.2. فراموشی پس گستر
فراموشی پس گستر نیز مانند نوع پیش گستر معمولا بر اثر ضربه ایجاد می‌شود و به نوعی می‌توان آن را نقطه مقابل فراموشی پیش گستر دانست. در این نوع از یادزدودگی فرد توانایی یادآوری خاطرات پیشین و اطلاعاتی که قبل از وقوع حادثه ثبت شده را ندارد. اطلاعات جدیدتر که به تازگی ثبت شده‌اند بیشتر در خطر از دست رفتن هستند و خاطرات قدیمی‌تر مثل دوران کودکی ثبات و ماندگاری بیشتری دارند.در بیماری مثل زوال عقل (دمانس) خاطرات فرد به تدریج از جدید به قدیمی‌تر از دست می‌روند. در مواردی نادر پیش می‌آید که دو نوع فراموشی پیش گستر و پس گستر همزمان ایجاد شوند.
3. فراموشی کلی گذرا
اختلالی موقتی و گذرا که در آن فرد برای مدت کوتاهی توانایی یادآوری اطلاعات پیشین و در موارد حاد ثبت اطلاعات جدید را ندارد. این نوع از فراموشی معمولا بر اثر مسدود شدن رگ‌های مغزی و بیشتر در افراد مسن و میانسال رخ می‌دهد.4. فراموشی حادثه‌ای
نوعی از یادزدودگی که بر اثر ضربه شدید به سر ایجاد می‌شود و ممکن است با افت هشیاری و کما همراه شود. این نوع از فراموشی معمولا موقتی بوده و طول دوره بهبودی آن بستگی به شدت ضربه وارده دارد. با وجود معمول بودن آسیب موقتی، گاهی نیز ممکن است حادثه پیش آمده باعث مشکلات دائمی در حافظه شود.5. سندروم ورنیکه کورساکوف
سندرم ورنیکه کورساکوف بر اثر سوء مصرف الکل مشکلاتی در حافظه از هر دو نوع پیش گستر و پس گستر ایجاد می‌کند. در افراد با کمبود ویتامین B1 این مشکل بیشتر بروز پیدا می‌کند. در اثر مصرف بیش از حد الکل در یک دوره مصرف ممکن است فراموشی پیش گستر موقتی ایجاد شود اما در اعتیاد به الکل هر دو نوع ذکر شده به صورت بلند مدت ایجاد می‌شود و ممکن است خود فرد به این ناتوانی در ثبت خاطرات آگاه نباشد.6. یادزدودگی تجزیه‌ای
زمانی که یک شخص با حادثه ای روبرو می‌شود که توان روانی مقابله با آن را ندارد ممکن است در واکنش به آن مشکلات حافظه بروز کند. به طور ناگهانی متوجه می‌شود که اطلاعات مهمی مثل هویت خود را به خاطر نمی‌آورد. اختلال یادزدودگی تجزیه ای معمولا بعد از مدت کوتاه حداکثر چند روزه یا به طور تدریجی و یا ناگهانی برطرف می‌شود.2علائم فراموشی
علائم رایج فراموشی عبارتند از:سردرگمی یا بد رفتاری
فراموشی جزیی یا کلی
اختلال در حافظه کوتاه مدت
حرکات و لرزش های هماهنگ در مشکلات عصبی
اختلال در توانایی یادگیری اطلاعات جدید در فراموشی انتروگراد
اختلال در توانایی به خاطر سپردن وقایع گذشته در فراموشی رتروگراد
فراموشی با زوال عقل متفاوت است.
زوال عقل، شامل از بین رفتن حافظه است، اما می تواند شامل مشکلات دیگری هم می باشد که فعالیت های روزانه و زندگی روزمره فرد را مختل می کنند.3
روش‌های تشخیص فراموشی
تشخیص به هنگام به شما کمک می‌کند تا از پیشروی بیمار و ابتلا به بیماری‌هایی چون زوال عقل جلوگیری کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه زوال عقل کلیک کنید. برای تشخیص این اختلال یک فرد متخصص می‌تواند از طریق ابزار مختلف و با استفاده از تجهیزات اختلال را تشخیص دهد:_ مصاحبه بالینی
_ سابقه پزشکی و خانوادگی
_ تست‌های شناختی
_ سی تی اسکن و MRI
_ آزمایش ترکیب خونی و بیماری.2
علت‌های از دست دادن حافظه
در اینجا به برخی از دلایل شایع از دست دادن حافظه اشاره می‌کنیم:داروها
تعدادی از داروهای تجویزی و یا غیر نسخه‌ای باعث فراموشی و از دست دادن حافظه شده و یا در بروز آن نقش دارند. داروهایی که احتمالاً در این امر دخیل هستند، عبارتند از: داروهای ضد افسردگی، آنتی هیستامین‌ها، داروهای ضد اضطراب، شل کننده‌های عضلانی، آرامبخش‌ها، قرص‌های خواب آور و داروهای ضد دردی که بیمار بعد از عمل جراحی یا برای بی‌هوشی در طی عمل جراحی دریافت می‌کند. انجام روش‌های درمان سرطان از قبیل شیمی درمانی، رادیو تراپی و یا جراحی پیوند مغز استخوان نیز ممکن است به از دست دادن حافظه منجر شود.وارد شدن ضربه به سر
وارد شدن ضربه شدید به سر در طی سقوط و یا حادثه رانندگی می‌تواند با صدمه به مغز موجب از دست رفتن حافظه کوتاه مدت و بلند مدت گردد. حافظه بیمار ممکن است به تدریج در طول زمان بهبود یابد.سکته مغزی
سکته مغزی زمانی رخ می‌دهد که به علت انسداد یک رگ خونی منتهی به مغز و یا نشت یک شریان مغزی، جریان خون به مغز متوقف شود. سکته مغزی اغلب باعث از دست رفتن حافظه کوتاه مدت می‌گردد. فردی که دچار سکته مغزی شده ممکن است خاطرات و حوادث دوران کودکی را به خاطر بیاورد، اما نمی‌تواند به یاد آورد که چه غذایی برای ناهار خورده است.کم‌خوابی
کمیت و کیفیت خواب برای قدرت حافظه از اهمیت زیادی برخوردار است. خواب بسیار کم و یا بیدار شدن مکرر در شب می‌تواند منجر به خستگی شده و قابلیت تثبیت و بازیابی اطلاعات در مغز را مختل سازد.با افزایش سن ممکن است دریابید که گاهی دچار مشکل حافظه شده و مثلاً نام یک فرد یا یک قرار ملاقات را فراموش می‌کنید، همچنین ممکن است بیشتر از قبل چیزهایی را جا بگذارید. شاید برای به خاطر سپردن کارهای روزمره و قرارهای ملاقات به تدریج نیاز شما به استفاده از لیست و تقویم بیشتر شود. از دست دادن حافظه در اثر روند طبیعی پیری، عملکرد شما در محل کار یا خانه را تحت تأثیر قرار نمی‌دهد.
زوال عقل
زوال عقل نامی برای کاهش پیشرونده حافظه و دیگر جنبه‌های تفکر است و به حدی شدید است که توانایی کار و فعالیت‌های روزانه را مختل می‌سازد. اگر چه علل بسیاری برای زوال عقل وجود دارد، از جمله بیماری‌های مربوط به عروق خونی، مصرف مواد مخدر و یا الکل و یا سایر صدمات مغزی، اما رایج‌ترین عامل زوال عقل، بیماری آلزایمر است. بیماری آلزایمر عارضه‌ای است که با تخریب پیشرونده سلول‌های مغز و ناهنجاری‌های دیگر مغز همراه است.افسردگی و استرس
افسردگی می‌تواند قدرت توجه و تفکر را کاهش دهد و متعاقباً حافظه را تحت تأثیر قرار دهد. استرس و اضطراب همچنین می‌تواند مانع تمرکز کردن شود. هنگامی که شما تحت استرس و فشار هستید و ذهن شما بیش از حد تحریک شده و یا پریشان است، توانایی شما برای خاطر آوردن چیزها کاهش می‌یابد.استرس ناشی از ضربه عاطفی و شکست عشقی نیز می‌تواند به از دست دادن حافظه منجر شود. برای درمان این مشکل نیاز به راهکارهای روانشناسی برای کنار آمدن و غلبه بر شکست عشقی می باشد که نیاز به روانکاوی دارد.
سوء تغذیه و کمبودهای تغذیه‌ای
تغذیه مناسبی که شامل پروتئین و چربی با کیفیت بالا باشد، برای عملکرد صحیح مغز اهمیت زیادی دارد. کمبودهای ویتامین B1 و B12 به طور خاص می‌تواند تأثیرات منفی بر حافظه داشته باشد.4بهترین درمان برای فراموش کاری چیست؟
بسته به نوع فراموشی و علت بروز آن ممکن است روش‌های درمان متفاوتی اتخاذ شود. در بسیاری از موارد نیز مشکل بدون نیاز به درمان خود به خود حل می‌شود. در ادامه 3 نکته درباره درمان این اختلال ذکر شده است._ در انواعی از یادزدودگی که علت پزشکی دارند مراقبت پزشکی مورد نیاز است.
_ در مواردی که بر اثر سوء مصرف الکل یا مواد اعتیاد آور رخ می‌دهند با سم زدایی و خروج ماده از بدن مشکل برطرف می‌شود.
_ در بعضی از بیماران روان درمانی نیز ضروری است و نمی‌توان به بهبود خود به خودی اکتفا کرد.
حمایت خانواده نیز در دوره درمان نقش بسیار مهمی دارد. اطرافیان با یادآوری و مرور خاطرات گذشته برای فرد می‌توانند در بازیابی حافظه کمک کنند. 2
پینوشتها
1.www.yjc.ir
2.www.honarehzendegi.com
3.www.pezeshket.com
4.www.drsakhabakhsh.ir
