جنون آنی چیست؟

در جنون آنی فرد به صورت ناگهانی کنترل و ارتباط خود را با واقعیت از دست می‌دهد و ممکن است به خود یا دیگران آسیب برساند. در واقع هیجان آن قدر در فرد شدت پیدا می‌کند که از حالت طبیعی خود خارج شده و در بسیاری موارد برخلاف هنجارها یا قوانین خود و جامعه عمل می‌کند. این تغییر رفتارهای ناگهانی بیشتر در دهه‌های دوم و سوم زندگی رخ می‌دهد. جنون آنی می‌تواند به درگیری‌های بدون دلیل منطقی، ناسزاگویی، قتل و... منجر شود. اگر علت جنون آنی ژنتیک باشد و یا در سنین پایین نشانه‌ها شروع شده باشند، درمان سخت‌تر و شدت نشانه‌ها بیشتر خواهد بود.

جنون انواع گوناگونی دارد و به علت‌های مختلفی رخ می‌دهد. فردی که مستعد باشد، گاه با کوچک‌ترین محرک دچار جنون می‌شود و در برخی دیگر از انواع جنون تنها فشار روانی عمیق و طولانی مدت در بروز این اختلال مؤثر است. از جمله انواع جنون می‌توان به جنون آتش افروزی اشاره کرد که در آن فرد علاقه مفرط به استفاده از آتش در موقعیت‌های خطرناک دارد. 1

علل بروز جنون آنی

جنون آنی می‌تواند ناشی از شرایط و عوامل گوناگونی باشد که ما در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها پرداخته‌ایم.

شخصیت تکانشگر

تکانشگری نوعی ویژگی شخصیتی است که ریشه‌های زیستی دارد. این ویژگی باعث می‌شود که افراد اغلب تصمیم‌های ناگهانی بگیرند و توان کمتری برای تأمل کردن و اندیشیدن داشته باشند. همین مسئله باعث می‌شود در شرایطی که تحت فشار قرار دارند به احتمال بیشتری دست به اقدامات ناگهانی و به دور از منطق دست بزنند که بعدها از آن پشیمان شده و احساس کنند که در آن لحظه‌ای که تصمیم گرفته‌اند هیچ گونه کنترلی روی خود نداشته‌اند.

مصرف الکل و مواد توهم‌زا

مصرف الکل با تأثیر بر ناحیه پیشانی مغز میزان بازداری رفتاری را کاهش می‌دهد. این امر باعث می‌شود که فرد کمتر بتواند جلوی رفتارهای مخرب خود را بگیرد و در زمان مستی کارهایی انجام دهد که در شرایط دیگر از آن خودداری می‌کند. مصرف بیش از حد الکل می‌تواند باعث شود که فرد ناگهان دست به اقداماتی غیر عقلانی بزند و کنترلی روی خود نداشته باشد. علاوه بر الکل، مصرف مواد روانگردان و توهم‌زا نظیر شیشه و حشیش نیز می‌تواند با ایجاد توهم‌های بینایی و شنوایی شرایطی غیر واقعی برای فرد ایجاد کند و او را وادار سازد تا به رفتارهای جنون‌آمیز دست بزند.

اختلال روان پریشی حاد

اختلال روان پریشی حاد یا گذرا اختلالی کوتاه مدت است که ممکن است بین یک روز تا یک ماه به طول بیانجامد. اختلال روانپریشی حاد اغلب زمینه‌ای برای بروز بیماری‌های مزمنی نظیر اسکیزوفرنیا است. در این شرایط ممکن است شاهد باشید که فرد مبتلا برای مدت کوتاهی علائم جنون آنی نظیر هذیان، توهم، گفتار و رفتار آشفته را از خود نشان دهد و با گذشت زمان مجدداً به حالت عادی بازگردد.

اختلال دو قطبی

اختلالات دو قطبی به دلیل همراه بودن با نوسانات خلقی شدید و تکانشگری بالا باعث می‌شود که اقدامات غیر منتظره و ناگهانی در آن‌ها به مقدار زیادی اتفاق بیافتد. اغلب مردم به دلیل ناآشنایی با اختلال دو قطبی اقدامات مبتلایان به این بیماری را به عنوان جنون می‌شناسند. اختلال دو قطبی در حالت بسیار شدید می‌تواند با هذیان و توهم نیز همراه باشد که در این شرایط کنترل اوضاع با دشواری چندانی روبه‌رو خواهد بود و نیاز به دارو درمانی در اولویت قرار دارد.

مشکلات و آسیب‌های مغزی

رفتارهای مخرب و جنون‌آمیز می‌تواند در پی انواع آسیب‌های مغزی نیز اتفاق بیافتند. برای مثال بسیاری از تومورهای مغزی با ایجاد ضایعه در قشر مخ می‌توانند منجر به بروز علائم روانی خاص شوند. به همین دلیل در مراجعه به پزشک و روانشناس ابتلا بررسی‌های زیستی مد نظر قرار می‌گیرد تا در صورت بروز تومور یا هرگونه اختلال زیستی دیگر هرچه زودتر تشخیص و درمان آغاز گردد.2

علائم و نشانه‌ها جنون آنی

دو علامت اصلی برای تشخیص جنون آنی در فرد، بروز هذیان و توهم است. به علاوه دیگر نشانه‌هایی که در ادامه به آن‌ها اشاره کرده‌ایم در تشخیص این اختلال مؤثرند:

بروز هذیان؛ اعتقادات فردی که براساس واقعیت نیستند و با فرهنگ فرد منطبق نیست.

توهم؛ حالتی از تغییر هشیاری است که در آن فرد موضوعاتی را درک می‌کند که واقعیت خارجی ندارد ولی عمیقا به آن‌ها باور دارد.

فقدان احساس یا واکنش عاطفی نامتناسب

اختلال در عملکرد در محیط کاری یا موقعیت‌های اجتماعی

فقدان بینش و اختلال در قضاوت.1

تشخیص زودرس جنون آنی

تشخیص زودرس روان پریشی نتایج طولانی مدت را بهبود می بخشد. با این وجود همیشه این امر محقق نمی شود. اشکال خفیف تر روان پریشی که می تواند منجر به اسکیزوفرنی شود ، بطور متوسط 2 سال بدون درمان باقی می ماند و حتی روانپریشی کامل نیز می تواند چند سال طول بکشد تا مورد توجه متخصصان پزشکی قرار بگیرد.

برای افزایش احتمال تشخیص زودرس، راهنمایی های مربوط به سیستم های بهداشتی درمانی که توسط روانپزشکان تهیه شده اند توصیه می کنند که «احتمال بروز یک اختلال روانی باید با دقت در نظر گرفته شود» در جوانی که:

بیشتر اجتماعی می شوند

عملکرد بدتر برای یک دوره پایدار در مدرسه یا محل کار، یا مضطرب تر یا آشفته تر می شوید اما هنوز قادر به توضیح دلیل آن نیستید.

برای خود روانپزشکی هیچ آزمایش بیولوژیکی وجود ندارد و در صورت انجام آزمایشات آزمایشگاهی، سایر مشکلات پزشکی که ممکن است توضیحی جایگزین را ارائه دهند، رد می شود.3

درمان جنون آنی

اگر فردی یک یا چند بار با علائم جنون آنی روبه‌رو شود برای درمان مشکل حتماً باید به یکی از متخصصین سلامت روان مراجعه کند. درمان این بیماری متناسب با علت زیربنایی آن متفاوت خواهد بود. برای مثال در صورت تشخیص بیماری‌های روانپزشکی نظیر روان پریشی حاد مصرف داروهای آنتی سایکوتیک در اولویت درمان قرار می‌گیرد. در کنار دارو استفاده از خدمات روان درمانی که توسط روان شناسان بالینی ارائه می‌شود می‌تواند به پیشگیری از بروز مجدد دوره‌های جنون کمک کند.2

پیشگیری از جنون آنی

اختلالات روانی و جنون آنی مشکلاتی ریشه‌ای هستند و اغلب به دوران کودکی پر تنش افراد مبتلا باز می‌گردند؛ سبک فرزند پروری مناسب یکی از مهمترین اقدامات جهت پیشگیری از بروز رفتارهای ناگهانی است. رفتار صحیح والدین، محیط خانوادگی مناسب و به دور از تنش‌های مداوم بسیار تأثیر گذار است.

خانواده اولین محیط رشد و شکل گیری رفتار مناسب در کودک است. علاوه بر خانواده ناکامی در محیط‌هایی مانند مدرسه، دانشگاه، محل کار و... نیز ممکن است باعث بروز رفتارهای ناگهانی و جنون آنی در فرد شود. آموزش و ارتقای مهارت‌هایی چون مدیریت خشم و کنترل استرس به فرد این مکان را می‌دهد تا در برابر ناملایمات زندگی و بحران‌ها توانایی تصمیم گیری و برخورد درست را حفظ کند. در مواردی که سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های روانی وجود داشته‌باشد، مراجعه به مشاوره کنترل استرس برای فرد مستعد به جنون آنی الزامی است.1

پینوشتها
1.www.honarehzendegi.com
2.www.kanonmoshaveran.com
3.www.injamax.com