آشنایی با طوفان فکری چرخشی و کاربرد های آن

طوفان فکری چرخشی چیست

همانطور که قبلا اشاره کردیم طوفان فکری “STORMING BRAIN “یکی از شناخته شده ترین شیوه های برگزاری جلسات هم فکری و مشاوره بوده و کاربرد جهانی دارد. این روش دارای مزایا و ویژگیهایی منحصربه فرد است. درواقع بسیاری از تکنیک های دیگر منشعب از این روش است یکی از این روش ها طوفان فکری چرخشی می باشد که در این مقاله، مفصل در مورد آن صحبت می‌کنیم و انواع مختلف آن را شرح می‌دهیم تا بتوانید در زمان لزوم، نوع متناسب با موقعیت مخصوص خودتان را انتخاب کنید.

طوفان فکری چرخشی شباهت زیادی به روش یادداشت‌نویسی کرافورد دارد. فرق بزرگ روش چرخشی که از مزایای آن هم هست، این است که اعضای گروه می‌توانند با الهام گرفتن از ایده‌های بقیه، راه‌حل‌های جدیدی ارائه بدهند و در عین حال، فکرشان تحت تاثیر افراد پرحرف و قاطع گروه محدود نشود. از دیگر مزایای روش چرخشی این است که باعث می‌شود همه‌ی افراد گروه شانس برابری برای عرضه‌ی ایده‌هایشان داشته باشند. اگر در گروهتان کسانی داشته باشید که اعتمادبه‌نفس شان پایین بوده یا خجالتی باشند، با کمک روش چرخشی می‌توانید مشارکت کردن در جلسه‌ را برای آنها راحت‌تر کنید.

قطعا هیچ‌کس جلسه‌ی طوفان فکری را به قصد غافل شدن از ایده‌های خوب شروع نمی‌کند. اما وقتی برخورد قاطعانه‌ی یک نفر باعث ‌شود بحث از اول تا آخر فقط در یک خط فکری پیش برود، خیلی راحت می‌شود در دام غفلت افتاد و ایده‌های خوب را از دست داد.

یکی از معایب این روش این است که معلوم می‌شود چه کسی کدام ایده را نوشته. از آنجایی که کاغذها به ترتیب دست به دست می‌شوند، ممکن است بعضی‌ها ایده‌هایشان را سانسور کنند؛ صرفا به این دلیل که می‌دانند نفر بعدی قرار است نوشته آنها را بخواند. یک عیب دیگر هم این است که هر شخص فقط از ایده‌های یک نفر الهام می‌گیرد، نه از گروه به طور کل.

انواع دیگر طوفان فکری چرخشی

می‌توانید به جای نوشتن ایده‌ها روی کاغذ، طوفان فکری را به شکل شفاهی انجام بدهید. از اعضای تیم دعوت کنید دور یک میز بنشینند و مسئله را برایشان شرح دهید. بعد یکی یکی از افراد بخواهید تا هرکدام یک ایده پیشنهاد بدهند. تمام ایده‌ها را روی کاغذ بنویسید تا بعدا بتوان در موردشان بحث کرد.

نوع شفاهی معمولا سریع‌تر از نوع نوشتاری طوفان چرخشی پیش می‌رود. با این حال، ممکن است بعضی‌ها دوست نداشته باشند جلوی کل اعضای تیم ایده‌‌ی‌شان را بگویند. برای اینکه این اتفاق نیفتد، به همه اطمینان بدهید که تک تک ایده‌ها ارزش بحث کردن دارند و به همه‌ی پیشنهادها وقت اختصاص داده خواهد شد. روش چرخشی را می‌توان در گروه‌های بزرگ‌تر هم استفاده کرد. اول افراد را به گروه‌های کوچکتر تقسیم کنید و سپس از اعضای هر گروه بخواهید تا به کمک هم به یک ایده‌ی قوی و عالی برسند و آن را روی کاغذ بنویسند. سپس هر گروه کاغذش را به گروه بعدی می‌دهد. گروه جدید هم باید با الهام گرفتن از ایده‌ی گروه قبلی، به یک ایده‌ی جدید برسد.1

نحوه‌ی استفاده از روش طوفان فکری چرخشی

مرحله‌ی اول

اعضای گروه را دور یک میز جمع کنید. به هر نفر یک ورق کاغذ بدهید تا هرکس بتواند ایده‌های خودش را جداگانه بنویسد.

مرحله‌ی دوم

نقش تسهیل‌کننده را بر عهده بگیرید و مسئله یا مشکل مد نظرتان را برای اعضای گروه توضیح بدهید. اهداف طوفان فکری را دقیق و مشخص بیان کنید. سؤالات اعضا را جواب بدهید، اما نگذارید بحث و گفت‌وگو شکل بگیرد. هدف از این مرحله این است که هیچ‌کس تحت تأثیر دیگری قرار نگیرد و همه بتوانند خلاقیت خود را بدون محدودیت برای فکر کردن به کار بگیرند.

مرحله‌ی سوم

از اعضای تیم بخواهید تا هرکدام در سکوت دنبال ایده و راه‌حل بگردند. هرکس باید فقط یک ایده را روی کاغذ بنویسد.
مرحله‌ی چهارم: وقتی همه ایده‌‌شان‌ را روی کاغذ آوردند، از افراد بخواهید تا هرکدام کاغذشان را به نفر کناری‌شان بدهند. حالا هر کس ایده‌ نفر قبلی را در دست دارد.

مرحله‌ی پنجم

در این مرحله هرکس باید از ایده‌ نفر کناری‌اش استفاده کند و با الهام گرفتن از آن، ایده‌ جدیدی خلق کند. بعد از اینکه همه ایده‌ جدیدشان را نوشتند، از آنها بخواهید که دوباره کاغذشان را به نفر بعد خودشان بدهند.

مرحله‌ی ششم

دور چرخاندن کاغذها و نوشتن ایده‌های جدید را همین‌طور ادامه بدهید تا به جایی برسید که به‌اندازه‌ی کافی ایده جمع شده باشد. همه‌ی کاغذها را جمع کنید. حالا می‌توانید ایده‌ها را مرتب کرده، تکراری‌ها را حذف کنید و در مورد هرکدام که لازم بود به بحث و گفت‌وگو بپردازید.2

مزایا و معایب

طوفان فکری چرخشی شباهت زیادی به روش یادداشت‌نویسی کرافورد دارد. فرق بزرگ روش چرخشی که از مزایای آن هم هست، این است که اعضای گروه می‌توانند با الهام گرفتن از ایده‌های بقیه، راه‌حل‌های جدیدی ارائه بدهند و در عین حال، فکرشان تحت تأثیر افراد پرحرف و قاطع گروه محدود نشود. از دیگر مزایای روش چرخشی این است که باعث می‌شود همه‌ی افراد گروه شانس برابری برای عرضه‌ی ایده‌هایشان داشته باشند. اگر در گروه‌تان کسانی داشته باشید که اعتمادبه‌نفس‌شان پایین بوده یا خجالتی باشند، با کمک روش چرخشی می‌توانید مشارکت کردن در جلسه‌ را برای آنها راحت‌تر کنید.

یکی از معایب این روش این است که معلوم می‌شود چه کسی کدام ایده را نوشته. از آنجایی که کاغذها به ترتیب دست به دست می‌شوند، ممکن است بعضی‌ها ایده‌هایشان را سانسور کنند؛ صرفا به این دلیل که می‌دانند نفر بعدی قرار است نوشته‌ی آنها را بخواند. یک عیب دیگر هم این است که هر شخص فقط از ایده‌های یک نفر الهام می‌گیرد، نه از گروه به طور کل.

نکته

برای اینکه معلوم نشود کدام ایده مال چه کسی بوده، می‌توانید کمی در روش چرخشی تغییر ایجاد کنید. به‌جای دست به دست کردن کاغذها، می‌توانید بعد از هر دور ایده نوشتن، همه‌ی کاغذها را جمع کنید، آنها را بُر بزنید و بعد دوباره بین افراد پخش کنید.3

چکیده

طوفان فکری یا بارش فکری یا اندیشه‌ باران یک تکنیک خلاقیت فردی یا گروهی است که در طی آن، با جمع‌آوری فهرستی از ایده‌ها که خودبه‌خود توسط اعضا تولید می‌شود، برای رسیدن به یک جمع‌بندی در مورد یک مسئله تلاش می‌شود. طوفان فکری چرخشی یکی از انشعابات روش طوفان فکری می باشد که روش برگزاری آن متفاوت با روش طوفان فکری است، این روش به اعضای تیم اجازه می‌دهد تا بدون تاثیرگرفتن از یک شخص خاص، مستقلانه ایده‌های اصیل خودشان را ارائه بدهند.1

پی نوشت:
1.www.razservat.ir
2.www.chetor.com
3.www.banki.ir