اختلالات خواب، شرایطی هستند که بر توانایی خوب خوابیدن به‌طور منظم تأثیر می‌گذارند، این اختلالات چه در اثر یک مشکل سلامتی ایجاد شوند، چه به‌خاطر استرس بیش‌ازحد باشد، روزبه‌روز شایع‌تر می‌شوند.طبیعی است که فر برخی از شبها در هنگام خواب با مشکل روبرو شود، اما طبیعی نیست که مرتباً شبها از خواب بیدار شود و یا در طول روز احساس خواب آلودگی کنید.
اختلالات خواب ، زیاد یا کم خوابیدن، پریدن از خواب، نرفتن به مرحله خواب عمیق و سخت به خواب رفتن است. با توجه به نوع اختلال خواب، افراد ممکن است به‌سختی به‌خواب بروند و در طول روز به‌شدت احساس خستگی کنند. کمبود خواب می‌تواند روی انرژی، خلق‌وخو، تمرکز و سلامت کلی تأثیر منفی بگذارد.
یکی دیگر از دلایل و علتهای اختلال در خواب استرس و اضطراب می باشد. معمولا استرس و اضطراب تاثیر منفی و بدی روی روند خواب می گذارند و خوابیدن را با مشکل مواجه می کنند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تاثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند.
علت اختلال در خواب
یکی از مهم ترین دلایل اختلال در خواب ،افسردگی و استرس است که اگر این افسردگی و استرس کنترل و درمان نشود، می‌تواند عامل مهمی برای کابوس های شبانه، حرف زدن و راه رفتن در خواب، شب ادراری کودکان ناشی از ترس و … باشد. این مشکل ممکن است هم در بزرگسالان اتفاق بیفتد و هم در کودکان و علائم و عوارض آن گروه های سنی مختلف را درگیر می‌کند. در ادامه دلایل مهم و اصلی اختلال در خواب را اشاره می کنیم:
آلرژی و مشکلات تنفسی
یکی از دلایل اختلال خواب، آلرژی و مشکلات تنفسی می باشد. انواع مختلف از آلرژی ها، سرماخوردگی و عفونت های دستگاه تنفسی فوقانی می‌توانند نفس کشیدن را در هنگام شب دشوار کنند. بنابراین، ناتوانی در تنفس به هر شکلی که باشد ( از طریق بینی ) هم می‌تواند باعث مشکلات خواب و از دست رفتن کیفیت آن شود.
تکرر ادرار شبانه
یکی دیگر از دلایل اختلال خواب به خصوص در کودکان، تکرر ادرار می باشد.این مشکل می تواند به به دلایل مختلفی مثل مصرف بیش از حد مایعات، عدم تعادل هورمونی، ترس و استرس و حتی فوبیا از تاریکی و … اتفاق بیفتد.اگر فرد در تکرر ادرار خود با خونریزی روبرو شد حتما باید به پزشک مراجعه کند.
درد مزمن و التهاب مفاصل
اگر فرد در نقطه ای از بدنش درد و التهاب داشته باشد، مثلا دندان درد ویا آرتروز داشته باشید همین درد باعث می شود که نتواند راحت بخوابد. این یک نشانه جدی است؛ از شایع ترین درد های مزمن شبانه، آرتروز، سندروم خستگی مزمن، فیبرومیالژیا (سندروم درد اسکلتی – عضلانی مزمن)، التهاب روده، سر درد و کمر درد است که می‌تواند باعث اختلال و بی نظمی در خواب شبانه شود.
استرس و اضطراب
یکی دیگر از دلایل و علتهای اختلال در خواب استرس و اضطراب می باشد. معمولا استرس و اضطراب تاثیر منفی و بدی روی روند خواب می گذارند و خوابیدن را با مشکل مواجه می کنند. کابوس دیدن، حرف زدن و یا راه رفتن در خواب از جمله تاثیرات منفی استرس بر پروسه خواب هستند. 1
علائم اختلالات خواب
علائم می‌توانند بسته به شدت و نوع اختلال خواب، متفاوت باشند. همچنین اگر اختلالات خواب درنتیجه‌ی یک بیماری دیگر به‌وجود آمده باشند، ممکن است علائم مختلف و متنوعی از خود بروز دهند. بااین‌حال علائم کلی اختلالات خواب عبارت‌اند از:اِشکال در به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن
احساس خستگی در طول روز
نیاز شدید به چرت زدن در طول روز
تحریک‌پذیری یا اضطراب
نداشتن تمرکز
افسردگی
انواع اختلالات خواب چه هستند؟
انواع بسیار مختلفی از اختلالات خواب وجود دارند که برخی از آنها ممکن است به‌دلیلِ مشکلات سلامتی زمینه‌ای ایجاد شوند.
بیخوابی
بیخوابی عبارت است از ناتوانی در به‌خواب رفتن یا در خواب ماندن. بیخوابی می‌تواند به‌خاطر پرواززدگی (jet leg)، استرس و اضطراب و هورمون‌ها یا مشکلات گوارشی ایجاد شود؛ همچنین ممکن است نشانه‌ای از یک بیماری دیگر باشد. بیخوابی برای سلامت کلی و کیفیت زندگی شما بسیار مضر است و می‌تواند باعث بروز مشکلات زیر شود:افسردگی
اِشکال در تمرکز
تحریک‌پذیری
افزایش وزن
ایجاد اختلال در عملکرد شما در مدرسه یا محل کار.
متأسفانه بیخوابی در ایالات‌متحده، بسیار شایع است. تقریبا ۵۰ درصد از بزرگسالان آمریکایی در برهه‌ای از زندگی‌شان دچار بیخوابی می‌شوند. این اختلال بیشتر از همه در میان سالمندان و زنان دیده می‌شود.
سه نوع بیخوابی وجود دارد:
مزمن: هنگامی‌که بیخوابی به‌طور منظم برای حداقل یک ماه ادامه دارد.
متناوب: هنگامی‌که بیخوابی به‌صورت دوره‌ای اتفاق می‌افتد.
گذرا: هنگامی‌که بیخوابی در هر بار فقط برای چند روز طول می‌کشد.
آپنه‌ی خواب
آپنه‌ی خواب بروز وقفه‌های تنفسی در طول خواب است. این یک وضعیت پزشکی جدی است که باعث می‌شود، بدن اکسیژن کمتری دریافت کند و همچنین می‌تواند شما را در طول شب از خواب بیدار کند.
پاراسومنیاها
پاراسومنیاها، گروهی از اختلالات خواب هستند که باعث حرکات و رفتارهای غیرطبیعی در هنگام خواب می‌شوند. آنها عبارت‌اند از:راه رفتن در خواب
حرف زدن در خواب
ناله کردن در خواب
کابوس‌های شبانه
شب‌ادراری
دندان قروچه یا فشردن فک‌ها روی هم.
سندروم پای بی‌قرار
سندروم پای بی‌قرار (RLS) یعنی نیاز شدید به تکان دادن پاها. این نیاز گاهی‌اوقات با حس مورمور شدن و سوزش در پاها همراه است. درحالی‌که این علائم می‌توانند در طول روز اتفاق بیفتند، اما در شب بسیار شایع‌تر هستند. RLS اغلب با مشکلات سلامتی خاص ازجمله ADHD و بیماری پارکینسون مرتبط است، اما علت دقیق آن مشخص نیست.
نارکولپسی
نارکولپسی حملات خوابی است که در طول روز اتفاق می‌افتند. این بدان معناست که شما ناگهان احساس خستگی می‌کنید و بدون اطلاع به‌خواب می‌روید. این اختلال اغلب می‌تواند به فلج خواب نیز منجر شود؛ وضعیتی که باعث می‌شود شما قادر نباشید بلافاصله بعد از بیدار شدن از خواب، بدن‌تان را حرکت دهید. هرچند نارکولپسی ممکن است به‌خودی‌خود رخ دهد، اما معمولا به اختلالات عصبی خاصی مانند اسکلروز چندگانه یا ام اس (MS) مربوط است. 2
تشخیص اختلالات خواب
روانشناس یا روانپزشک شما ابتدا یک معاینه ی فیزیکی انجام داده و اطلاعات لازم در مورد علائم و سوابق پزشکی شما را جمع آوری می کند. پزشک، تست های متنوعی، از جمله موارد زیر را درخواست خواهد کرد:پلی‌سومنوگرافی یا آزمایش چندگانه ی خواب: یک مطالعه ی خواب که سطح اکسیژن، حرکات بدن و امواج مغزی را در جهت بررسی این که چگونه خواب را مختل می کنند، ارزیابی می کند.
الکتروانسفالوگرام یا نوار مغزی: تستی که فعالیت الکتریکی مغز شما را ارزیابی کرده و هرگونه مشکلات بالقوه ی وابسته به فعالیت ثبت شده را شناسایی می کند.
آزمایش خون ژنتیک: یک آزمایش خون که به طور معمول برای تشخیص نارکولپسی و دیگر بیماری های زمینه ای که ممکن است سبب اختلالات خواب شده باشند، استفاده می شود.
این تست ها می توانند در تعین درمان مناسب برای اختلالات خواب، حیاتی باشند.
اختلالات خواب چگونه درمان می شوند؟
درمان اختلالات خواب می تواند بسته به نوع و علت زمینه ای آن ها متنوع باشد. با این وجود، درمان عموما شامل ترکیبی از درمان های پزشکی و تغییرات سبک زندگی است.
درمان های پزشکی
درمان های دارویی و پزشکی برای اختلالات خواب ممکن است شامل یکی از موارد زیر باشد:قرص های خواب
مکمل های ملاتونین
دارو های آلرژی یا سرماخوردگی
دارو های بیماری های زمینه ای ایجاد کننده ی اختلالات خواب
دستگاه تنفسی یا جراحی (معمولا برای آپنه ی خواب)
محافظ دندان (معمولا برای دندان قروچه)
تغییرات سبک زندگی
اصلاح سبک زندگی، مخصوصا در صورت همراه شدن با درمان های پزشکی، می تواند کیفیت خواب شما را تا حد زیادی بهبود دهد. شما ممکن است بخواهید انجام موارد زیر را در نظر بگیرید:وارد کردن مقادیر بیشتری از سبزیجات و ماهی به رژیم غذایی خود و کاهش مصرف شکر
کاهش اضطراب و تشویش از طریق ورزش
ایجاد یک برنامه ی خواب منظم و پایبند ماندن به آن
نوشیدن کمتر آب قبل از خواب
محدود کردن مصرف کافئین، مخصوصا در اواخر بعداز ظهر یا غروب
کاهش مصرف تنباکو
خوردن وعده های کربوهیدراتی کوچک تر قبل از خواب
به خواب رفتن و بیدار شدن در یک زمان مشخص در هر روز نیز می تواند کیفیت خواب شما را به طور چشم گیری افزایش دهد. گرچه ممکن است وسوسه شوید که در تعطیلات بیشتر بخوابید، باید بدانید که خواب بیشتر در تعطیلات، به خواب رفتن و بیدار شدن در طول هفته را مشکل تر می کند. 3
پی نوشت:
1.www.arakmu.ac.ir
2.www.chetor.com
3.www.darmankade.com
