دیابت

دیابت یک مشکل سلامتی است که به‌خاطر نشانه‌ها و علائمش می‌تواند باعث بی‌خوابی شود. اگر دیابت دارید، احتمالا دچار تکرر ادرار می‌شوید و باید دائما به دستشویی بروید. این مسأله می‌تواند شما را در شب بیدار کند و اجازه ندهد که به خواب‌تان ادامه دهید. یک راه برای جلوگیری از این مسأله، آن است که همیشه درست قبل از خواب به دستشویی بروید. اگر با وجود مقدار کمی ادرار در مثانه‌تان بخوابید، احتمالا در وسط شب مجبور می‌شوید برای دفع ادرار از خواب بیدار شوید. به‌علاوه شما باید ۲ تا ۳ ساعت قبل از رفتن به رختخواب از نوشیدن مایعات اجتناب نمایید.

درد مزمن

دسته‌ی دیگری از بیماری‌ها که با بیدار کردن شما در وسط شب باعث بی‌خوابی می‌شوند، بیماری‌هایی هستند که درد مزمن ایجاد می‌کنند. برخی از اینها عبارتند از آرتریت، فیبرومیالژیا و … . درد مزمن در وهله‌ی اول به‌خواب رفتن را برای شما دشوار می‌سازد و اغلب باعث می‌شود در طول عود درد در شب از خواب بیدار شوید. متأسفانه بسته به نوع دردی که از آن رنج می‌برید، معمولا هیچ راه آسانی برای جلوگیری از این عودها وجود ندارد. یک راه حل ممکن، آن است که درست قبل از خواب از یک داروی مسکن که برای‌تان تجویز شده است، استفاده نمایید تا با تسکین دردتان به شما اجازه دهد خواب راحت‌تری داشته باشید.

ریفلاکس اسید

ریفلاکس اسید، مشکل دیگری است که می‌تواند به‌علت درد شدید، شما را در وسط شب از خواب بیدار کند. زمان اوج بدن شما برای تولید اسید از ۱۰ شب تا ۲ صبح است. این بدان معناست که اگر بسیار نزدیک به زمان خواب‌تان غذا بخورید، غالبا در هنگام خواب دچار ریفلاکس اسید خواهید شد. اگر حس سوزش ناشی از ریفلاکس اسید، بسیار شدید باشد، می‌تواند شما را از خواب بیدار کرده و باعث بی‌خوابی شود. برای جلوگیری از این وضعیت، نزدیک زمان خواب‌تان از وعده‌های غذایی سنگین استفاده نکنید.1

اختلالات تیروئید

هم کم کاری و هم پرکاری تیروئید منجر به بروز مشکلات مزمن در خواب می‌شوند. غده‌ی تیروئید هورمون‌هایی تولید می‌کند که سوخت و ساز بدن را تنظیم می‌کنند و تأثیر گسترده‌ای بر سیستم‌های بدن دارند، از عملکرد مغز و اشتها و خلق و خو گرفته تا سطح انرژی و خواب.

بی خوابی یکی از نشانه‌های پرکاری تیروئید است. تیروئید پرکار می‌تواند خوابیدن را سخت کند. دیگر نشانه‌های پرکاری تیروئید عبارتنداز تپش قلب، لرزش دست، افزایش تعریق، ضعف عضلانی، اضطراب و زودرنجی.

کم کاری تیروئید هم می‌تواند باعث بروز مشکلاتی در خواب مثل بیدار شدن‌های مکرر شود. دیگر نشانه‌های کم کاری تیروئید عبارتند از: احساس خستگی، افسردگی، دشواری در تمرکز، خشکی پوست و احساس سرما.

یک تست خون ساده می‌تواند سطح تیروئید در بدن تان را مشخص کند، بنابراین اگر دچار مشکلاتی در خواب خود شده اید و دیگر نشانه‌های مربوط به تیروئید را هم دارید به پزشک مراجعه کنید.

سندروم پای بی قرار

سندروم پای بی قرار یکی از انواع اختلالات خواب است که عموما به درستی تشخیص داده نمی‌شود و باعث احساس ناخوشایند سوزش یا خارش، خزیدن یا کشش در پا‌ها می‌شود. افراد مبتلا به این سندروم احساس می‌کنند برای رفع این حس‌های ناخوشایند باید پاهایشان را حرکت بدهند. نشانه‌های این سندروم معمولا در هنگام شب تشدید می‌شود، در نتیجه این افراد نمی‌توانند بخوابند. تحقیقات نشان می‌دهد دو سوم افراد مبتلا به این سندروم در خواب خود دچار مشکل هستند. کمبود خواب مزمن ناشی از این سندروم باعث بروز خستگی می‌شود و فرد به سختی می‌تواند بهترین عملکردش را داشته باشد. حس‌های ناخوشایند ناشی از این سندروم در زمان نشستن یا دراز کشیدن بروز پیدا کرده و استراحت در هنگام روز یا شب را دشوار می‌کنند.

اگر این حس‌های ناخوشایند را در پا‌های خود دارید به پزشک مراجعه کنید.

اختلال وقفه‌ی تنفسی در خواب

خستگی مزمن یکی از نشانه‌های اختلال وقفه‌ی تنفسی در خواب است. حتی اگر فکر می‌کنید خواب خوبی دارید هم این اختلال می‌تواند شما را از یک استراحت واقعی محروم کند. نشانه‌های این اختلال عبارتند از: سردرد و خشکی دهان در هنگام صبح، دشواری در تمرکز و فراموشکاری، افسردگی، نوسانات خلقی و زودرنجی. تحقیقات نشان می‌دهد عمده‌ی کسانی که دچار بی خوابی هستند، دست کم نوع خفیفی از این اختلال را دارند. این افراد در هنگام خواب، گهگاه شکل سطحی یا منقطعی از تنفس را تجربه می‌کنند. این مسأله می‌تواند باعث سبک شدن خواب و بیداری‌های مختصر در فرد شود که در نتیجه‌ی آن شخص در طول روز احساس خستگی می‌کند. بسیاری از چنین افرادی از مشکل خود بی خبرند و همسر یا دیگر اعضای خانواده‌ی آن هامتوجه این مشکل در آن‌ها می‌شوند. خروپف‌های بلند، تنفس منقطع یا ایجاد صدا‌های خفه، نشانه‌های شایع این اختلال هستند.

روش‌های مؤثری برای درمان این اختلال وجود دارد، بنابراین اگر خروپف می‌کنید و دچار مشکلات مزمنی در خواب خود هستید، به پزشک مراجعه کنید.

تشویش

طبق تحقیقات، کسانی که دچار بی خوابی هستند احتمال وجود اختلالات اضطرابی در آن‌ها هفده برابر بیشتر است. وقتی بدن وارد حالت جنگ یا گریز (واکنش اولیه و غریزی بدن در برابر یک تهدید یا حمله برای نجات جان ما) می‌شود، سیستم عصبی بدن در حالت آماده باش قرار می‌گیرد، هورمون‌های اضطراب در بدن سرازیر می‌شوند، عضلات منقبض می‌شوند، ضربان قلب بالا می‌رود و خوابیدن سخت می‌شود. تشویش مزمن شامل نگرانی‌ها و ترس‌هایی می‌شود که دائمی هستند و در ذهن شخص بزرگ نمایی شده اند. تشویش دائمی می‌تواند در عملکرد طبیعی فرد اختلال ایجاد کند و مانع از داشتن یک خواب مناسب شود. در این حالت، افکار ناخوانده‌ای به ذهن فرد هجوم می‌آورند که اجازه‌ی خوابیدن را به او نمی‌دهند. در اغلب موارد این افراد زودتر از خواب بیدار می‌شوند و بعد از خواب شبانه هم احساس خستگی می‌کنند.

اختلالات اضطرابی شایع‌ترین نوع مشکلات روحی هستند. اگر نگرانی یا هجوم افکار رقابتی بیشتر از دو هفته است که بی خواب تان کرده، به پزشک مراجعه کنید.

آلرژی

تحقیقات نشان می‌دهد کسانی که دچار انواع شایع آلرژی هستند احتمال بی خوابی در آن‌ها دو برابر بیشتر است. نشانه‌های آلرژی یعنی گرفتگی بینی، سرفه، عطسه و خارش و آبریزش چشم ها، خوابیدن را سخت می‌کند که نتیجه‌ی آن خوابی نامناسب و منقطع است و فرد هنگام صبح همچنان احساس خستگی می‌کند. بعضی نشانه‌های خیشومی آلرژی خطر خروپف و بروز اختلال وقفه‌ی تنفسی در خواب را افزایش می‌دهد. عوامل یروز آلرژی در خود را بشناسید، اتاق خواب تان را تمیز نگه دارید و همیشه از ملافه‌های تمیز استفاده کنید تا عوامل آلرژی زا را در محیط خواب خود کم کنید.

اگر نشانه‌های آلرژی باعث بروز مشکلاتی در خواب شما شده اند به پزشک مراجعه کنید.2

افسردگی

بی خوابی ممکن است از عوارض بیماری‌های روانی مانند افسردگی باشد. جدال‌های روحی و روانی خوابیدن را دشوار می‌کنند. خودِ بی خوابی، تغییراتی در روان ایجاد می‌کند و تحولات هورمونی و فیزیولوژیکی می‌تواند هم‌زمان مشکلات روانی و بی خوابی به وجود آورد.

اختلالات خواب ممکن است بیانگر علامتی از افسردگی باشد. احتمال بی خوابی شدید در بیماران مبتلا به افسردگی‌ شدید، بسیار بیشتر است. مطالعات نشان داده است که بی خوابی حتی می‌تواند علائم افسردگی را بدتر کند.

باید بدانید که علائم افسردگی (مانند بی‌انرژی بودن، بی‌انگیزه و بی‌اشتیاق بودن، احساس اندوه یا ناامیدی) و بی خوابی می‌تواند به هم ربط داشته باشد و یک علامت، سایر علامت‌ها را تشدید کند. خوشبختانه هر دو قابل‌ درمان است و فرقی نمی‌کند کدام سبب دیگری شده است.

مشکلات عصبی

مشکلاتی که روی مغز اثر می‌گذارند، شامل اختلالات تخریب عصبی و رشد عصبی، می‌توانند با افزایش خطر بی‌خوابی مرتبط باشند.

اختلالات تخریب عصبی یا نورودژنراتیو (neurodegenerative) مانند زوال عقل و آلزایمر می‌توانند ساعت زیستی فرد و درک او از نشانه‌های روز را (که چرخه خواب و بیداری را تنظیم می‌کند) به هم بریزد. گیجی و سردرگمی شبانه نیز می‌تواند کیفیت خواب را بیشتر کاهش دهد.

اختلالات رشدی – عصبی (Neurodevelopmental disorders) مانند اختلال کم‌توجهی بیش‌فعالی (ADHD) موجب بیش‌انگیختگی می‌شوند و فرد نمی‌تواند به‌اندازه‌ای که نیاز دارد بخوابد. در کودکان مبتلا به اختلال طیف اوتیسم (Autism Spectrum Disorder – ASD) بروز مشکلات خواب رایج است و ممکن است تا بزرگسالی نیز ادامه پیدا کند.

داروها

گاهی علت بی خوابی عوارض جانبی داروهایی است که مصرف می‌کنیم. برای نمونه می‌توان به داروهای فشار خون، ضدآسم و ضدافسردگی اشاره کرد. بعضی از داروها نیز موجب خواب‌آلودگی در روز می‌شوند و این خواب‌آلودگی در روز برنامه خواب فرد را به هم می‌ریزد.

البته فقط مصرف داروها منجر به اختلال در خواب نمی‌شود و گاهی توقف مصرف دارو نیز موجب می‌شود که ترک مصرف دارو یا سایر جنبه‌های واکنش بدن مشکلاتی را برای خواب ایجاد کند.3

پی نوشت:
1.www.rastineh.com
2.www.yjc.ir
3.www.chetor.com