اضطراب اجتماعی چیست؟
اضطراب اجتماعی(جمع هراسی) به زبان ساده ترس از قرار گرفتن در موقعیت های مختلف اجتماعیست که مستلزم تعامل و ارتباط با دیگران می باشد. این ترس دلایل متفاوتی ممکن است داشته باشد؛ در واقع اضطراب اجتماعی به عصبی بودن و متزلزل شدن در محیط های اجتماعی می انجامد.به بیانی دیگر اختلال اضطراب اجتماعی که به عنوان هراس اجتماعی نیز شناخته می شود، نوعی از اختلالاتِ اضطراب است که که توسطِ یک میزانِ قابل توجه ترس در موقعیت یا موقعیت هایِ اجتماعی(مکان های جدید، خوردن در مکان های عمومی، مهمانی ها و گردهمایی ها و...) بروز می کند و سببِ پریشانیِ شدید و اختلال در قسمت هایِ مختلفی از زندگی روزمره می شود.
اضطراب اجتماعی با طیفی از اختلالات مانند: اختلالات اضطرابی، اختلالات خلقی، اوتیسم، اختلالات خوردن، اختلالِ مصرفِ مواد و... ممکن است مرتبط باشد.
اختلال اضطراب اجتماعی درجات مختلفی دارد و گاه ممکن است چنان شدید باشد که ابعاد و زمینه های مختلف زندگی فرد را در بربگیرد، آن را با ترس بیامیزد و زندگیِ اجتماعی و روابطش را به کلی مختل کند.
نشانه های اضطراب اجتماعی
همانطور که گفتیم، اضطراب اجتماعی هراسِ شدید از موقعیت های اجتماعی است که دلایل زیر را دارد:ترس از داوری، قضاوت و ارزیابی هایِ منفی دیگران
ترس از توجه و زیر نظر گرفته شدن توسط دیگران
ترس از نگرفتن تأیید و پس زده شدن
ترس از به اندازه‌ی کافی خوب نبودن
ترس از نادرست بودن و احمقانه عمل کردن در حضور دیگران
ترس از انتقادهای دیگران
ترس از تحقیر شدن توسط دیگران
تمایل به دوری از جامعه و ماندن در نقطه‌ی امن خود
کسی که دچار اضطراب اجتماعی است، آرام آرام از محیطهای اجتماعی فاصله می گیرد؛ ممکن است منزوی و خانه نشین شود و به فردی عصبی، افسرده و ناکارمد تبدیل گردد. 1
تبعات اختلال اضطراب اجتماعی در زندگی
این اختلال اجازه ی زندگی راحت را به شما نمی دهد. زمان و انرژی روانی زیادی را صرف مدیریت اضطراب خود می کنید و متوجه نمی شوید دیگران چطور به راحتی چنین موقعیت هایی را پشت سر می گذارند. از بیشتر موقعیت های اجتماعی اجتناب می کنید که ممکن است منجر به ایجاد مشکلات زیر شود:افسردگی
حساسیت نسبت به انتقاد
دفاع نکردن از حق خود
مهارت های اجتماعی پایین
انزوا و روابط اجتماعی ضعیف
سوء مصرف مواد مخدر
خودکشی یا قصد آن
علل ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی
مانند هر اختلال روانی دیگر، اضطراب اجتماعی نیز ناشی از عوامل متعدد زیستی و محیطی است. دلایل اصلی ایجاد اختلال هراس اجتماعی شامل موارد زیر است:عوامل ژنتیکی: اگرچه دقیقا مشخص نیست این اختلال چقدر ناشی از عوامل ژنتیکی و چقدر حاصل یادگیری است، به نظر می رسد اختلال هراس اجتماعی در برخی خانواد ها شیوع بیشتری دارد.
ساختار مغزی: به نظر می رسد یک ساختار مغزی به نام آمیگدال در ایجاد این اختلال نقش دارد. افرادی که آمیگدال فعال تری دارند، واکنش شدید تری به ترس نشان می دهند که می تواند منجر به این اختلال شود.
محیط: اختلال اضطراب اجتماعی می تواند یک رفتار آموخته شده باشد. ممکن است فرد پس از یک تجربه ی اجتماعی ناخوشایند این رفتار را آموخته باشد. همچنین به نظر می رسد کودکانی که والدین کنترل گر یا عصبی دارند بیشتر به این اختلال مبتلا می شوند.
علاوه بر این دلایل، وجود عوامل متعددی ریسک ابتلا به اختلال فوبیای اجتماعی را در برخی افراد افزایش می دهد:
سابقه ی خانوادگی: اگر والدین، خواهر و یا برادر شما اختلال اضطراب اجتماعی دارند، شما بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به این اختلال هستید.
تجربیات منفی: کودکانی که تجربه ی مسخره شدن، زورگویی، طرد شدن، توهین و تحقیر از طرف اطرافیان به خصوص والدین خود را دارند و افرادی که در طول زندگی خود اتفاقات منفی مثل درگیری های خانوادگی و سوء استفاده را تجربه کرده اند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند.
ویژگی های ذاتی: کودکان خجالتی، گوشه گیر و آرام در مواجهه با موقعیت های جدید، به احتمال بیشتر دچار اضطراب اجتماعی می شوند.
موقعیت های اجتماعی جدید: نشانه های اضطراب اجتماعی معمولا در سال های نوجوانی ظاهر می شوند اما ممکن است این نشانه ها بر اثر آشنایی با افراد جدید، سخنرانی در جمع، یا یک ارائه ی شغلی مهم نیز برای اولین بار بروز کنند.
داشتن ظاهر یا شرایطی که جلب توجه می کند: مثلا بد شکلی چهره، لکنت زبان یا لرزش اعضای بدن می تواند در برخی افراد منجر به بروز اختلال اضطراب اجتماعی شود. 2
درمان اضطراب اجتماعی
اکثر اختلالات اضطراب اجتماعی به کمک متخصص سلامت روان قابل درمان است و اغلب با استفاده از دو روش با موفقیت درمان میشود: روان‌درمانی و دارو به عنوان درمان اضطراب اجتماعی موثر است.
تراپی برای درمان اضطراب اجتماعی
درمان شناختی رفتاری نوعی روان‌درمانی است که در معالجه اضطراب شدید اجتماعی و به عنوان درمان اضطراب اجتماعی موثر واقع میشود.هدف اصلی درمان شناختی رفتاری و رفتاردرمانی کاهش اضطراب ازطریق حذف باور یا رفتارهایی است که به حفظ اختلال اضطراب کمک می‌کند. مثلا، اجتناب از شیء یا موقعیتی که از آن می‌ترسیم مانع از این میشود که دریابیم این ترس مضر است.
کلید درمان شناختی رفتاری برای درمان اضطراب اجتماعی روبه‌رو شدن و قرار گرفتن در معرض چیزی است که از آن می‌ترسیم. معمولا این فرایند برای درمان اضطراب اجتماعی سه مرحله دارد:
اول، فرد به موقعیتی که از آن می‌ترسد، معرفی میشود.
مرحله دوم این است که خطر مورد تایید واقع نشدن در موقعیت را افزایش دهیم تا فرد این اعتماد به نفس را در خود ایجاد کند که می‌تواند انتقاد یا طرد شدن را کنترل کند.
در مرحله سوم روش‌هایی به فرد یاد داده میشود تا با مورد تایید واقع نشدن کنار بیاید. در این مرحله، از فرد خواسته میشود بدترین ترس خود را تصور کنند و به ایجاد واکنش‌های سازنده به ترس تشویق میشود.
این مراحل اغلب با آموزش کنترل اضطراب همراه است؛ مثلا، روش‌هایی مثل تنفس عمیق به فرد یاد داده میشود تا اضطراب را کنترل کند. اگر این روش با دقت و تحت نظارت تراپیست انجام شود، امکان خنثی کردن اضطراب همراه با ترس وجود دارد.
مواجه شدن با موقعیتی که از آن می‌هراسید در درمان شناختی رفتاری تنها زمانی انجام میشود که برای آن آماده باشید. پس تدریجی و تنها با اجازه شما صورت می‌گیرد. بیمار در تعیین میزان و سرعت مواجه شدن با شرایط به تراپیست کمک می‌کند.
درمان شناختی رفتاری و رفتاردرمانی، به جز احساس ناخوشایند ناشی از افزایش اضطراب، هیچ‌گونه عوارض منفی ندارد اما تراپیست باید در روش‌های درمان تبحر داشته باشد تا درمان جواب دهد.
احتمالا تراپیست حین فرایند درمان تکالیفی از بیمار می‌خواهد: مثلا مشکلات خاصی که بیمار باید بین جلسات روی آنها کار کند.
این روش معمولا دوازده هفته طول می‌کشد و ممکن است به‌صورت گروهی انجام شود ولی مشکلات اعضای گروه باید مشابه باشد. درمان حمایتی مانند گروه، زوج یا خانواده درمانی به افزایش آگاهی اطرافیان نسبت به اختلال کمک می‌کند. در بعضی از موارد، افراد دچار اختلال اضطراب اجتماعی از آموزش مهارت‌های اجتماعی هم سود می‌برند.
دارو برای درمان اضطراب اجتماعی
تجویز داروی مناسب و موثر نیز در کنار روان‌درمانی در فرایند درمان اضطراب اجتماعی نقش دارد. از جمله این داروها می‌توان به داروی ضد افسردگی مانند بازدارنده بازجذب سروتونین (SSRIs) و بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAOIs) و داروهایی که تحت عنوان بنزودیازپین قوی شناخته میشود اشاره کرد.افرادی که تنها هنگام اجرا در جمع دچار اضطراب اجتماعی می‌شوند می‌توانند از مسدودکننده بتا استفاده کنند که ضربان قلب را پایین می‌آورد و علائم فیزیکی اضطراب را کاهش می‌دهد.
سخن پایانی
لازم است بدانیم درمان اضطراب اجتماعی آنی نیست و یک راه حل برای همه جواب نمی‌دهد. روش درمان باید متناسب با نیاز هر بیمار باشد. تراپیست و بیمار باید برای تعیین موثرترین روش با یکدیگر همکاری کنند و به ارزیابی میزان تاثیر روش درمان بپردازند. از آنجایی که واکنش بیمار به درمان متفاوت است، برنامه درمان باید با آزمون و خطا تنظیم شود. 3پی نوشت:
1.www.ofoghsalamat.com
2.www.beheshtiyan.ir
3.www.darmankade.com
