هنگامی که استخوانی میشکند، باید کاملا ثابت نگه داشته و از آن حمایت شود تا به مرور ترمیم، امکان تحمل وزن و حرکات بدن را داشته باشد.
در قرن گذشته، پزشکان برای ثابت نگه داشتن استخوان در خارج از بدن به گچ و آتل متکی بودند. اما با ظهور روش‌های عمل جراحی استریل (عاری از باکتری)، از خطر عفونت در هنگام عمل‌های جراحی به طرز چشمگیری کاسته شد و پزشکان این اجازه را یافتند که شکستگی‌های استخوانی را در داخل بدن نیز ثابت نگه دارند.
ایمپلنت‌های استخوانی که برای تثبیت داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرند از جنس فولاد ضد زنگ و تیتانیوم هستند. این مواد دوام و استحکام بسیار بالایی دارند و همین باعث شده که به پرکاربردترین مواد در ساخت ایمپلنت‌های استخوانی تبدیل شوند.
در صورتی که به جای تثبیت نیاز به تعویض مفصلی باشد، ایمپلنت‌های استخوانی از جنس کبالت یا کروم مورد استفاده قرار می‌گیرند. ایمپلنت‌های استخوانی با بدن سازگار هستند و به‌ندرت باعث بروز آلرژی یا حساسیت در بدن میشوند.
چرا شکستگی ها نیاز به پلاتین دارند
اکثر شکستگی ها برای جوش خوردن مطلوب نیازی به عمل جراحی ندارند. پزشک ارتوپد با استفاده از روش های غیر جراحی شرایطی را فراهم میکند تا قطعات شکسته شده برای مدتی در کنار یکدیگر بیحرکت بمانند تا بدینوسیله بدن با استفاده از ظرفیت های حیاتی بالای خود آن قطعات را به یکدیگر جوش داده و متصل کند.با این حال بعضی شکستگی ها به دلایلی نیاز به عمل جراحی دارند. این علل زیادند ولی مهمترین آنها عبارتند از :
* بعضی شکستگی ها ممکن است بصورت بسته جااندازی نشوند و برای یک جااندازی مناسب نیاز به جااندازی باز داشته باشند
* روش های بیحرکتی غیر جراحی مانند گچ گیری یا کشش ممکن است در بعضی شکستگی ها کارآمد نبوده و گاهی اوقات برای بیحرکت کردن قطعات حتما نیاز به فیکس کردن قطعات با وسایل فلزی است
معرفی انواع ایمپلنت مورد استفاده در استخوان
انواع متفاوت ایمپلنت مورد استفاده در استخوان را در این قسمت شرح می‌دهیم.ورق
ورق‌های استخوانی به مانند آتل عمل میکنند و قطعات استخوانی شکسته را به هم وصل کرده و محکم نگه می‌دارند. ورق‌های استخوانی با پیچ به استخوان وصل میشوند. برداشتن ورق‌های ایمپلنت استخوانی بعد از بهبود شکستگی اختیاری است.
در این عکس رادیولوژی اشعه ایکس، استخوان‌های شکسته ساعد با ورق‌ها و پیچ‌های ارتوپدی ثابت نگه داشته شدند
پیچ
پیچ برای تثبیت داخلی بیشتر از هر نوع ایمپلنت استخوان دیگری کاربرد دارد. با اینکه پیچ ابزار ساده‌ای به حساب می‌آید، اما بر حسب نوع شکستگی انواع مختلفی از پیچ موجود است که نحوه‌ی استفاده از آنها نیز با هم متفاوت است.
همین‌طور پیچ‌هایی با اندازه‌های مختلف برای استخوان‌های مختلف در دسترس است. امکان دارد پیچ به تنهایی برای تثبیت شکستگی استخوان به کار رود و یا اینکه همراه با ایمپلنت‌های استخوانی دیگر مانند ورق، میله و میخ استفاده شود. پیچ هم مانند ورق می‌تواند پس از بهبودی از استخوان برداشته شود یا اینکه در ناحیه شکستگی باقی بماند.
میله و میخ داخلی
در شکستگی برخی استخوان‌های بلند بهترین روش برای ثابت نگه داشتن استخوان تعبیه میله‌ای در حفره‌ی مرکزی استخوان (که مغز استخوان در آن قرار دارد) است.در هر انتهای میله پیچ به کار می‌رود که از چرخیدن و شل شدن شکستگی جلوگیری میکند و میله را محکم در جای خودش نگه می‌دارد. میله‌ها و پیچ‌های به کار رفته در این روش برای درمان شکستگی استخوان ممکن است بعد از بهبودی همچنان در استخوان باقی گذاشته شوند. این روش ایمپلنت استخوانی برای اکثر شکستگی‌ها در استخوان ران و درشت‌نی به کار می‌رود.
میله و سیم
سیم معمولا برای وصل کردن استخوان‌ها به هم مورد استفاده قرار میگیرد. از سیم عموما برای نگه داشتن قطعات استخوانی کوچکی استفاده میشود که نمی‌توان از پیچ برای تثبیت آن استفاده کرد.در این عکس رادیولوژی شکستگی آرنج یک بیمار خردسال را مشاهده میکنید که با دو پین یا میله در وضعیت صحیح قرار داده شده است. میله‌های فلزی با شروع بهبودی از بدن بیمار خارج میشوند
در موارد بسیاری، سیم همراه با سایر ایمپلنت‌های داخلی استخوان به کار می‌رود. با این وجود، می‌توان از سیم به تنهایی برای ترمیم شکستگی‌های کوچک در استخوان‌های دست و پا استفاده کرد. عموما سیم بعد از مدتی از بدن خارج میشود، امکان دارد برای برخی شکستگی‌ها به‌صورت کامل در بدن باقی گذاشته شود.
تثبیت‌کننده خارجی
تثبیت‌کننده خارجی یا اکسترنال فیکساتور همچون یک بست ثابت نگهدارنده عمل میکند و استخوان‌های شکسته را در وضعیت مناسبی ثابت نگه می‌دارد. در روش درمان تثبیت‌کننده خارجی، میله‌های فلزی یا پیچ‌ها با برش‌های کوچکی در پوست و عضله در استخوان قرار داده میشوند و به یک میله‌ای خارج از بدن متصل میشوند. به همین جهت و از آنجایی که میله‌ها درون استخوان قرار داده میشوند، نباید ثبیت‌کننده‌های خارجی را با آتل‌های معمولی اشتباه گرفت.تثبیت‌کننده‌های خارجی اغلب در صورتی که پوست و عضلات آسیب ببینند برای نگه داشتن موقت استخوان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند.
در بسیاری موارد، از تثبیت‌کننده‌های خارجی برای درمان موقت شکستگی‌های استخوانی استفاده میشود. به جهت سهولت در استفاده، در اغلب مواردی که بیمار هنوز آمادگی لازم برای عمل جراحی طولانی‌مدت را ندارد از تثبیت‌کننده خارجی استفاده میشود.
تثبیت‌کننده خارجی تا زمانی که بیمار بتواند به شرایط لازم برای عمل جراحی برسد، ثبات موقت مناسبی را برای ناحیه‌ی شکسته فراهم میکند.
استخوان ران بیمار با روش تثبیت‌کننده خارجی، ثابت و بیحرکت نگه داشته شده است. تثبیت‌کننده‌های خارجی در هنگام عمل جراحی ترمیمی برداشته میشوند
همین‌طور در سایر موارد از تثبیت‌کننده خارجی برای ثابت نگه داشتن استخوان آسیب‌دیده تا زمان ترمیم کامل استفاده میشود. احتمال بروز التهاب یا عفونت نیز با تثبیت‌کننده‌های خارجی وجود دارد، اما این موارد با مراقبت از زخم یا مصرف آنتی‌بیوتیک به‌راحتی قابل رفع هستند.
سایر روش‌ها
شرایط استریل در عمل‌های جراحی و همین‌طور پیشرفت در روش‌های جراحی، به طرز چشمگیری از خطر ابتلا به عفونت در هنگام استفاده از روش درمانی تثبیت داخلی کاسته، اما باز هم خطر عفونت وجود دارد. در این موارد، شدت شکستگی، ناحیه‌ی آسیب دیدگی و وضعیت سلامتی خود فرد تاثیرگذار هستند. علاوه بر این، هیچ روشی بی‌عیب و نقص نیست. ممکن است شکستگی استخوان ترمیم نشود یا ورق یا میله شکسته و تغییر شکل دهد.در همین حال، برخی شایعات نیز وجود دارد که باقی گذاشتن طولانی مدت ایمپلنت‌های استخوانی در بدن، موجب ابتلا به سرطان میشود. اما شواهد بسیار اندکی از این موارد در دست است و اکثر تحقیقات علمی صورت گرفته نیز خلاف این ادعا را به اثبات رساندند.
چرا بعضی پلاتین ها و ایمپلنت ها باید از بدن خارج شوند
پلاک ها از ایمپلنت هایی هستند که از آنها برای بیحرکت کردن شستگی ها استفاده میشود. از این وسایل برای بیحرکت کردن شکستگی های بازو، ساعد، لگن، ران و ساق استفاده میشود. پلاک ها از استخوان محکم ترند.
انواع پلاک
بنابراین پس از جوش خوردن شکستگی نیروهایی که به استخوان وارد میشود همچنان به توسط پلاک روی استخوان جذب میشود. این پدیده موجب میشود تا در دراز مدت استخوان تحت فشار و نیروهای خارجی قرار نگیرد. در ظاهر امر این چیز خوبی است ولی اینطور نیست.استخوان ها برای قوی ماندن نیاز دارند تا مرتبا تحت فشار و نیروهای خارجی ( نیروی وزن و عضلات) قرار گیرند و در صورتیکه این نیروها به استخوان وارد نشوند در آنها پوکی ایجاد میشود.
علت پوکی استخوان در کسانی که مدت زیادی در بستر استراحت میکنند و یا در فضانوردانی که کمتر تحت تاثیر نیروی جاذبه هستند هم همین است. بنابراین باقی ماندن پلاک در اندام به مدت زیاد موجب پوکی استخوان میشود.
این پدیده بخصوص در ران و ساق دیده میشود و در لگن، بازو و ساعد کمتر وجود دارد. بنابراین تمام پلاک های ران و ساق بعد از اینکه شکستگی آنها جوش خورد و محکم شد باید خارج شوند. این زمان معمولا بین یک و نیم تا دوسال است.
پس از این مدت پزشک جراح از استخوان عکس برداری میکند و اگر تشخیص داد که شکستگی به اندازه کافی محکم شده و دیگر نیازی به پلاک ندارد باید آنرا از بدن خارج کرد.
آیا پلاک های اندام فوقانی باید خارج شوند
در مورد اندام فوقانی روند پوکی استخوان در زیر پلاک صورت نمیگیرد. پلاک های بازو یا ساعد حتی بعد از جوش خوردن شکستگی نیازی به خارج شدن ندارند مگر اینکه بیمار ورزش های سنگین و ضربه ای مانند ورزش های رزمی را انجام دهد. در این بیماران بهتر است پلاک های بازو و ساعد هم خارج شوند.گاهی اوقات خارج کردن پلاک بازو یا ساعد از گذاشتن آنها مشکل تر بوده و به علت نزدیک بودن پلاک و عصب اندام، در موقع خارج کردن پلاک ممکن است به عصب آسیب برسد. بنابراین حتی الامکان از خارج کردن پلاک های بازو و ساعد اجتناب میشود مگر اینکه واقعا نیاز به این کار باشد.
آیا میله های داخل استخواین هم باید خارج شوند
نیل ها یا میله های داخل استخوانی در ران و ساق هم مانند پلاک ها بهتر است بعد از جوش خوردن کامل شکستگی خارج شوند. البته این ایمپلنت ها مانند پلاک ها موجب پوکی استخوان نمیشوند و تاکید زیادی برای خارج کردن آنها از ران و ساق نیست.در چه موارد دیگری پلاتین بعد از جراحی شکستگی باید خارج شود
در موارد زیر جدای از اینکه از چه ایمپلنتی استفاده شده است بعد از جوش خوردن شکستگی، ایمپلنت را خارج میکنند* فشار موضعی پیچ و پلاک
اگر قسمتی از ایمپلنت از استخوان بیرون زده و برجسته باشد و این بیرون زدگی زیر پوست لمس شده و بیمار را اذیت کند یا بر روی مفصل کناری یا عروق و اعصاب یا تاندون ها یا عضلات اطرافش فشار آورده، مانع کارکرد مناسب آنها شود این ایمپلنت باید به توسط عمل جراحی از بدن خارج شود.* جابجا شدن پلاتین
اگر ایمپلنت از جای خود جابجا شود و بعد از جابجایی مشکلات حالت قبل را بوجود آورد باید خارج شود*عفونت استخوان
گاهی اوقات محل جراحی عفونت میکند. در این موارد میکروب ها به سطح فلزی ایمپلنت چسبیده و غشایی در اطراف خود ترشح میکنند که مانع از نفوذ آنتی بیوتیک ها میشود.این پدیده موجب میشود درمان عفونت مشکل شود. در این موارد اگر ایمپلنت در جای خود محکم باشد و قطعات شکسته شده را به خوبی در جای خودشان نگه داشته باشد و شکستگی جوش نخورده باشد پزشک جراح ایمپلنت را خارج میکند.
در مورد ذکر شده اگر شکستگی هنوز جوش نخورده باشد پزشک معالج صبر میکند تا جوش خوردگی کامل شود و سپس ایمپلنت را خارج میکند.
اگر ایمپلنت بکار رفته قطعات شکسته شده را محکم نگرفته باشد حتی با وجود جوش نخوردن شکستگی باید خارج شود. در این موارد پزشک جراح پس از خارج کردن ایمپلنت، برای بیحرکت کردن قطعات شکسته شده معمولا از اکسترنال فیکساتور استفاده میکند.
مکانیسم شکستگی پلاتین چیست
جنس ایمپلنت ها یا پلاتین ها معمولا از نوعی فولاد ضد زنگ است. ( البته در مواردی ممکن است از تیتانیوم هم در ساخت ایمپلنت ها استفاده شود).این فولاد بسیار محکم و قوی بوده و با بدن انسان سازگار است. سازگار بودن بدین معنا است که بدن در مقابل آن واکنشی به عنوان یک جسم خارجی و بیگانه نشان نمیدهد.
نیروهایی که در حین حرکت یک اندام به آن وارد میشوند عمدتا به توسط استخوان جذب و تحمل میشوند.
وقتی پلاتین به استخوان متصل میشود نیروهایی که در حین حرکت استخوان به آن وارد میشوند بیش از آنکه به استخوان وارد شوند به توسط پلاتین جذب شده و تحمل میشوند. علت این امر محکم تر بودن و صلب تر بودن فلز در مقایسه با استخوان است.
تحمل نیروهای وارد به اندام موجب تغییر شکل های ملایم ولی مکرری در آن میشود. بطور مثال وقتی یک پلاک بر روی استخوان ران گذاشته شده است در حین راه رفتن، با هر قدمی که بر روی زمین گذاشته میشود پلاک یک بار خم و راست میشود.
این خم و راست شدن بسیار کم و در حد میکرون است با این حال پلاک ممکن است در طول روز صدها و بلکه هزاران بار خم و راست شود.
این خم و راست شدن در ابتدا به توسط پلاک تحمل میشود ولی این تحمل حد و اندازی ای دارد و بعد از مدتی پلاک دچار خستگی میشود. بگذارید مختصری در باره خشتگی در فلزات صحبت کنیم.
دو طرف یک سیم فلزی مسی یا فولادی به کلفتی حدود یک میلیمتر و طول حدود ده سانتیمتر را با دو دست خود بگیرید و آنرا درست از نقطه وسط آن حدود ۶۰ درجه خم کرده و دوباره آنرا صاف کرده و بصورت مستقیم درآورید. این کار را تکرار کنید.
کم کم سرعت خم و راست کردن را هم افزایش دهید. بتدریج احساس میکنید حرارت فلز در نقطه خم و راست شدن در حال افزایش است.
بعد از حدود ۱۰۰-۵۰ بار خم و راست شدن، سیم فلزی از نقطه وسط شکسته میشود. این شکسته شدن در اثر ذوب شدن فلز نیست بلکه خاصیتی است که به آن خستگی یا Fatigue میگویند.
پلاتین بکار رفته در استخوان هم ممکن است آنقدر خم و راست شده تا بالاخره دچار شکستگی ناشی از خستگی شود. ولی چرا این اتفاق برای همه شکستگی ها و پلاتین ها نمی افتد.
بعد از اینکه پزشک ارتوپد پلاتین را به استخوان متصل کرد مسابقه ای بین استخوان و فلز پلاتین در میگیرد.
هر چه زمان میگذرد استخوان بیشتر جوش خورده و در محل شکستگی قویتر میشود ولی پلاتین درست در محل شکستگی استخوان بر اثر خم و راست شدن های مکرر ضعیف تر میشود. پس با گذشت زمان استخوان بتدریج قویتر و پلاتین ضعیف تر میشود.
در غالب اوقات بعد از گذشت چند ماه، استخوان در محل شکسته شدن کاملا جوش میخورد. در این حال نیروهای وارد شده به اندام به توسط خود استخوان جذب شده و پلاتین از مسیر انتقال نیرو خارج میشود.
در این حال پلاتین دیگر خم و راست نمیشود. روند ضعیف شدن آن متوقف شده و دیگر خطر شکسته شدن وجود نخواهد داشت.
ولی گاهی اوقات استخوان بنا به عللی دیر جوش میخورد یا اصلا جوش نمیخورد روند جوش خوردن استخوان طبیعی است و در موعد مقرر جوش خواهد خورد ولی، نیروهایی بیش از حد تحمل،به پلاتین وارد میشود. پلاتین بیش ار حد خم و راست میشود و قبل از اینکه جوش خوردگی استخوان در سر موعد خود به اتمام برسد پلاتین دچار خستگی شده و میشکند.
مکانیسم های ذکر شده میتوانند بجای شکستن پلاتین موجب خم شدن آن شوند. ولی به چه علت استخوان خوب جوش نمیخورد و یا به چه علت نیروهای بیش از حد به پلاتین وارد میشوند.
علائم شکسته شدن پلاتین چیست
شکستگی پلاتین در غالب اوقات در اندام تحتانی ایجاد میشود. بیمار تا قبل از شکسته شدن پلاتین مشکل خاصی ندارد.بعد از گذشت چند ماه از عمل جراحی بیمار در حین راه رفتن ناگهان احساس درد شدیدی در اندام کرده و ممکن است زمین بخورد.درد ممکن است با تغییر شکل اندام و بعد از چند ساعت با تورم آن همراه شود.
گاهی اوقات شدت علائم کمتر بوده و بصورت شروع تدریجی درد در محل عمل جراحی است که ممکن است با تغییر شکل اندام همراه باشد.
در مواردی هم ممکن است پلاتین دچار شکستگی نشده بلکه بتدریج خم شده و در نتیجه موجب تغییر امتداد قطعات شکسته شده و تغییر شکل استخوان و اندام شوند.
تشخیص شکستگی پلاتین معمولا به توسط رادیوگرافی ساده داده میشود.
درمان شکستگی پلاتین چیست
درمان شکستگی پلاتین در واقع درمان شکستگی استخوان است. پلاتین شکسته شده به خودی خود نیازی به درمان ندارد ولی چون این شکستگی در غالب اوقات همراه با جوش نخوردن استخوان ایجاد میشود درمان شامل اقداماتی است که در نهایت موجب شوند استخوان به درستی و در امتداد مناسب جوش بخورد.وقتی پزشک ارتوپد با یک پلاتین شکسته شده مواجه میشود ابتدا میزان جوش خوردن استخوان را بررسی میکند. گاهی اوقات استخوان قدری جوش خورده ولی جوش خوردگی کامل نیست.
در این موارد ممکن است درمان بیمار بدون استفاده از عمل جراحی صورت گیرد بدین طریق که پزشک از بریس یا گچ گیری استفاده میکند تا استخوان را برای مدت بیشتری بیحرکت کرده و زمینه را برای جوش خوردن کامل آن فراهم آورد.
گاهی هم پزشک تشخیص میدهد روش های غیر جراحی نمیتوانند استخوان را به اندازه کافی بیحرکت کنند و تصمیم به عمل جراحی میگیرد.
پلاتین و ورزش جور درمی‌آید؟
دکتر ترکمان در پاسخ به این پرسش می‌گوید: کسی که در پایش پلاتین دارد، برای انجام کارهای عادی زندگی‌اش یا فعالیت‌های ورزشی معمولی مشکلی نخواهد داشت، اما برای پرداختن ورزش‌های حرفه‌ای مخصوصا اگر در آن پریدن و دویدن شدید و احتمال فشار آمدن روی استخوان وجود داشته باشد، دچار مشکل میشود، بنابراین باید قبل از این کار پلاتین خارج شود. این استاد دانشگاه توضیح میدهد: علت این است که مثلا اگر پلاتین روی استخوان ساق وجود داشته باشد، وقتی نیرویی به پا وارد میشود، از طریق پلاتین رد و به زمین منتقل میشود؛ بنابراین چون به تکه‌ای از استخوان که زیر پلاتین قرار گرفته نیروی کمتری وارد میشود، تراکم کمتری پیدا میکند و به همین دلیل قسمتی که پلاتین تمام میشود (یعنی بالا و پایین پلاتین) نقطه ضعفی محسوب میشود و اگر فردی ورزش‌های شدید انجام دهد، بخصوص احتمال زمین و لیزخوردن و سقوطش وجود داشته باشد و فشار زیاد به این قسمت وارد شود، امکان دارد از این ناحیه دچار شکستگی مجدد شود. او توصیه میکند: کسانی که پلاتین دارند و می‌خواهند فعالیت فیزیکی شدید داشته باشند، باید حتما به ارتوپد مراجعه کنند تا در صورت صلاحدید او پلاتینشان خارج شود.خارج کردن پلاتین به همه توصیه نمیشود
این فلوشیپ زانو توضیح میدهد: خارج کردن پلاتین به جراحی دوباره نیاز دارد و شش هفته تا دو ماه بعد از آن بیمار مجبور به استراحت است. او باید با عصا راه برود و فشار روی پا را کمتر کند و به تدریج افزایش دهد، چون قسمتی از استخوان که زیر پلاتین بوده به هر حال به دلیل خارج شدن پیچ‌ها و پلاتین از بقیه استخوان ضعیف‌تر شده و باید صبر کرد تراکم لازم را پیدا کند. او تاکید میکند به همین دلیل می‌گوییم اگر پلاتین مشکلی ایجاد نکرد، خارج کردن آن توصیه نمیشود.منبع: سایت دکتردکتر
سایت ایران ارتوپد
سایت خبر نگاران جوان
