آن ها میزان برخی اجزای خون (مانند سدیم، پتاسیم و کلسیم) را نیز تنظیم می کنند و هورمون هایی را می سازند که فشار خون و سلول های قرمز خون را کنترل می کنند.
اگر کلیه‌ها نتوانند کار خود را به درستی انجام دهند، سموم در بدن تجمع پیدا می‌کند. این امر می‌تواند منجر به نارسایی کلیه‌ها شود و اگر تحت درمان قرار نگیرد، می‌تواند موجب مرگ شود.
عوامل موثر بر سلامت کلیه
نارسایی کلیه زمانی رخ می‌دهد که کلیه‌ها توانایی فیلتر کردن ضایعات را از دست می‌دهند. عوامل زیادی روی سلامت و عملکرد کلیه‌ها تاثیر می‌گذارد، مانند:* قرار گرفتن بیش از حد در معرض آلاینده‌های محیطی یا داروهای خاص
* برخی از بیماری‌های حاد و مزمن
* کم‌آبی شدید بدن
* ترومای کلیه
اگر از مشکلات کلیوی اعم از نارسایی کلیه رنج می‌برید و نیاز دارید که در سریع‌ترین زمان ممکن از مشاوره‌ها و پیشنهادهای یک پزشک متخصص بهره‌مند شوید؛ می‌توانید از طریق تماس تلفنی با پزشک متخصص ارولوژی ارتباط برقرار کنید.
انواع نارسایی کلیه
پنج نوع مختلف از نارسایی کلیه وجود دارد. در ادامه به توضیح هر یک از آنها می‌پردازیم.1. نارسایی حاد کلیه ناشی از علل پیش کلیوی
هنگامی که خون کافی به کلیه‌ها نرسد؛ می‌تواند موجب ایجاد نارسایی حاد کلیه ناشی از علل پیش‌کلیوی شود. کلیه‌ها بدون وجود جریان خون کافی نمی‌توانند سموم را تصفیه کنند. این نوع از نارسایی کلیه معمولا با تشخیص علت کاهش جریان خون قابل درمان است.2. نارسایی حاد کلیه ناشی از علل کلیوی
نارسایی حاصل از آسیب مستقیم به کلیه‌ها مانند ضربه فیزیکی یا تصادف، نارسایی حاد کلیه ناشی از علل کلیوی است. علل دیگر شامل اضافه‌بار سموم و ایسکمی (کمبود اکسیژن کلیه‌ها) است.عوامل زیر می‌توانند موجب ایسکمی شوند:
* خونریزی شدید
* شوک
* انسداد عروق خونی کلیه
* گلومرولونفریت
3. نارسایی مزمن کلیه ناشی از علل پیش کلیوی
وقتی برای مدت زمان طولانی، خون کافی به کلیه‌ها نرسد، کلیه‌ها شروع به کوچک شدن می‌کنند و عملکرد خود را از دست می‌دهند؛ در این شرایط دچار نارسایی مزمن کلیه ناشی از علل پیش‌کلیوی می‌شویم.4. نارسایی مزمن کلیه ناشی از علل کلیوی
این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که در اثر بیماری درونی کلیه، آسیبی بلندمدت به کلیه‌ها وارد شود. این وضعیت در اثر خونریزی شدید یا فقدان اکسیژن در کلیه‌ها رخ می‌دهد.5. نارسایی مزمن کلیه ناشی از علل پس کلیوی
انسداد طولانی‌مدت مجرای ادراری از خروج ادرار جلوگیری می‌کند. این امر باعث ایجاد فشار و در نهایت آسیب به کلیه می‌شود.
مراحل نارسایی کلیه
نارسایی کلیه پنج مرحله دارد و دارای دامنه‌ای از بسیار خفیف (مرحله ۱) تا نارسایی کامل کلیه (مرحله ۵) است. در ادامه هر یک ازین مراحل را به طور کامل شرح می‌دهیم.نارسایی کلیه مرحله 1
این مرحله بسیار خفیف است. بیمار ممکن است هیچ نشانه‌ای نداشته باشد. در این مرحله مقدار جزئی به کلیه آسیب وارد شده و نارسایی کلیه هنوز قابل مدیریت است و با پیروی از سبک زندگی سالم، روند آن کند می‌شود. این موارد شامل داشتن رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، عدم مصرف تنباکو و حفظ وزن سالم می‌شود. اگر فردی دچار دیابت باشد، باید قند خون خود را مدیریت کند.نارسایی کلیه مرحله 2
بیماری نارسایی کلیه مرحله ۲، شکل خفیفی از نارسایی کلیه در نظر گرفته می‌شود اما علائم قابل تشخیصی مانند وجود پروتئین در ادرار یا آسیب فیزیکی به کلیه ممکن است آشکارتر باشد. همان رویکردهای مربوط به سبک زندگی که در مرحله ۱ گفته شد، در این مرحله نیز موثر هستند. در این مرحله باید درمورد عوامل خطرساز دیگری نظیر مشکلات قلبی، التهاب و اختلالات خونی که می‌توانند موجب پیشرفت سریع‌تر بیماری شوند، با پزشک مشورت کرد.نارسایی کلیه مرحله 3
در این مرحله، بیماری کلیه متوسط در نظر گرفته می‌شود. کلیه‌ها آن طور که باید، کار نمی‌کنند. بیماری کلیه مرحله ۳ گاهی به دو مرحله 3A و 3B تقسیم می‌شود. علائم ممکن است در این مرحله آشکارتر باشند. تورم دست‌ها و پاها، کمردرد و تغییر در دفعات دفع ادرار نیز ممکن است دیده شود. رویکردهای مرتبط با سبک زندگی ممکن است در این مرحله نیز کمک‌کننده باشد. پزشک ممکن است داروهایی را برای درمان وضعیت‌های پشت‌صحنه‌ای که می‌توانند روند نارسایی کلیه را سرعت ببخشند، تجویز کند.نارسایی کلیه مرحله 4
مرحله ۴ بیماری کلیه متوسط تا شدید در نظر گرفته می‌شود. در این مرحله، کلیه‌ها به خوبی کار نمی‌کنند اما هنوز نارسایی کلیه‌ها کامل نشده است. علائم ممکن است شامل کم‌خونی، فشار خون بالا و بیماری استخوان باشد. در این مرحله نیز رعایت سبک زندگی سالم ضروری است. پزشک احتمالا درمان‌هایی را برای کاهش آسیب در نظر خواهد گرفت.نارسایی کلیه مرحله 5
در مرحله ۵، کلیه‌ها نزدیک نارسایی کامل قرار داشته یا دچار نارسایی کامل شده‌اند. علائم از بین رفتن عملکرد کلیه‌ها آشکار است و شامل استفراغ، تهوع، مشکل در تنفس، خارش پوست و موارد دیگر می‌شود. در این مرحله، بیمار نیاز به دیالیز منظم یا پیوند کلیه دارد.علائم نارسایی کلیه
معمولا کسانی که دچار نارسایی کلیه می‌شوند، برخی از علائم این بیماری را نشان می‌دهند. گاهی نیز نشانه‌ای وجود ندارد. نشانه‌های ممکن عبارتند از:* کاهش مقدار ادرار
* تورم پاها به خاطر احتباس مایعات
* تنگی نفس بدون علت مشخص
* خواب آلودگی یا خستگی بیش از حد
* تهوع مداوم
* گیجی
* درد یا فشار در سینه
* تشنج
* کما
علائم اولیه نارسایی کلیه
تشخیص علائم بیماری کلیه در مراحل اول ممکن است دشوار باشد. این علائم اغلب ظریف بوده و شناسایی آنها مشکل است. اگر فردی دچار علائم اولیه بیماری کلیه شود، موارد زیر را ممکن است تجربه کند:* کاهش تولید ادرار
* احتباس مایعات که منجر به تورم اندام می‌شود
* تنگی نفس
نخستین نشانه‌ای که افراد باید به آن توجه کنند، این است که فرد مبتلا بیش از حد معمول احساس خستگی می‌کند، انرژی کمی دارد و معمولا در تمرکز دچار مشکل است. کاهش شدید عملکرد کلیه‌ها به دلیل بیماری کلیوی باعث تشکیل سموم و ناخالصی‌های متعدد در خون می‌شود. این امر، خستگی مفرط و ضعف را در بدن فرد ایجاد و در نتیجه تمرکز را دشوار می‌کند.
از عوارض دیگر بیماری‌های کلیوی می‌توان به کم خونی اشاره کرد که باعث بروز ضعف و خستگی می‌شود. فردی که از بیماری کلیوی رنج می‌برد، معمولا بسختی به خواب می‌رود. وقتی کلیه‌ها سموم بدن را بدرستی فیلتر نکنند، سموم ایجاد شده به جای دفع و خروج از بدن از طریق ادرار در خون جمع می‌شود و در نهایت خوابیدن را برای فرد دشوار می‌کند. همچنین ارتباطی بین چاقی و بیماری‌های مزمن کلیوی وجود دارد. وقفه تنفسی در خواب نیز در مبتلایان به بیماری‌های کلیوی بسیار معمول است.
خشکی و احساس خارش در پوست از دیگر نشانه‌هایی است که باید جدی گرفت. کلیه‌های سالم علاوه بر تصفیه خون کارهای مهمی برای بدن انجام می‌دهند. دفع مواد زائد و مایعات اضافی از بدن، ساخت گلبول‌های قرمز خونی، محکم نگه داشتن استخوان‌ها و کمک به حفظ مقدار کافی از مواد معدنی موجود در خون از عملکردهای حیاتی کلیه‌هاست.
خشکی و خارش پوست یکی از علائم کمبود مواد معدنی و بیماری‌های استخوانی در بدن است که بیشتر با بیماری‌های پیشرفته کلیوی در ارتباط است. این حالت زمانی بروز می‌کند که کلیه‌ها قادر به حفظ تعادل میان مواد معدنی و مواد مغذی موجود در خون نباشد. احساس دفع ادرار در فواصل نزدیک به هم یکی از شایع‌ترین نشانه‌های بروز بیماری‌های کلیوی به شمار می‌رود.
اگر از تکرر ادرار بویژه شب‌ها رنج می‌برید و مجبور می‌شوید برای تخلیه ادرار از خواب بیدار شوید، متوجه باشید که این نشانه یکی از علائم قابل توجه ابتلا به بیماری‌های کلیوی است. همچنین مشاهده خون در ادرار نیز از نشانه‌های هشداردهنده به افراد مبتلاست.
کلیه‌های سالم معمولا هنگام تصفیه مواد زائد از خون به منظور تولید ادرار، سلول‌های خونی را در بدن حفظ می‌کنند. با وجود این، با آسیب دیدن کلیه‌ها، سلول‌های خونی از طریق ادرار دفع می‌شوند. علاوه بر این، مشاهده خون در ادرار ممکن است نشانه بروز برخی بیماری‌های دیگر مانند انواع تومورها، سنگ کلیه و عفونت باشد.
دفع ادرار کف‌آلود از جمله نشانه‌های دیگر بیماری کلیوی به شمار می‌رود. در واقع وجود حباب‌های فراوان در ادرار نشانه وجود پروتئین آلبومین در ادرار است که مشابه پروتئین موجود در تخم‌مرغ است.
معمولا اطراف چشم‌های افرادی که از بیماری‌های کلیوی رنج می‌برند، متورم و پف کرده است. پروتئین موجود در ادرار نشانه اولیه آسیب کلیوی است که نشان می‌دهد این عضو در عملکرد تصفیه دچار نقص شده و به پروتئین اجازه می‌دهد، وارد ادرار شود. پف و تورم اطراف چشم ممکن است به این دلیل باشد که کلیه‌ها به جای حفظ پروتئین در بدن، باعث نشت آن به داخل ادرار می‌شوند. تورم قوزک و پاها نیز از دیگر علائم وجود بیماری کلیوی در برخی افراد است.
کاهش عملکرد کلیه‌ها می‌تواند باعث احتباس سدیم در بدن و در نتیجه تورم و التهاب پاها و قوزک شود. ایجاد تورم در اندام‌های تحتانی همچنین ممکن است علامتی از احتمال بروز بیماری‌های قلبی، بیماری‌های کبدی و مشکلات مزمن وریدهای پا باشد، بنابراین مشاهده چنین حالتی و مراجعه سریع به پزشک از اهمیت بالایی برخوردار است.
مبتلایان به بیماری‌های کلیوی معمولا دچار کاهش اشتها می‌شوند، ولی این علامت در بسیاری از بیماری‌ها شایع است و تنها نمی‌توان به این نشانه اکتفا کرد و باید بررسی و آزمایش‌های دیگری انجام شود. کاهش اشتها یک علامت عمومی است، ولی تشکیل سموم ناشی از کاهش عملکردهای کلیه‌ها یکی از علل ایجادکننده این حالت است.
انقباض عضلانی به دنبال بر هم خوردن تعادل الکترولیت‌ها که به دنبال نقص در عملکرد کلیه‌ها رخ می‌دهد، جزو مهم‌ترین علائم بیماری‌های کلیوی است. به عنوان مثال، میزان پایین کلسیم و کنترل ضعیف مقدار فسفر می‌تواند باعث بروز گرفتگی‌ها و انقباضات عضلانی شود. آگاهی نسبت به علائم گفته شده و مراجعه بموقع به پزشک معالج می‌تواند تاثیر بسزایی در تشخیص زودهنگام بیماری‌های کلیوی داشته باشد.
علل نارسایی کلیه
نارسایی کلیه می‌تواند نتیجه چندین وضعیت یا علت باشد. این علل به‌طور معمول نوع نارسایی کلیه را نیز مشخص می‌کنند. افرادی که در معرض بیشترین خطر قرار دارند، معمولا یک یا چند علت زیر را دارند:قطع جریان خونی که به کلیه‌ها می‌رود
قطع ناگهانی جریان خونی که به کلیه‌ها می‌رود، می‌تواند موجب نارسایی کلیه شود. برخی از وضعیت‌هایی که موجب این حالت می‌شوند، عبارتند از:* حمله قلبی
* بیماری قلبی
* زخم کبد یا نارسایی کبد
* کم آبی بدن
* سوختگی شدید
* واکنش آلرژیک
* عفونت شدید مانند سپسیس (sepsis)
* فشار خون بالا و داروهای ضدالتهابی
مشکلات مرتبط با عدم خروج ادرار
هنگامی که بدن نتواند ادرار را خارج کند، سموم تجمع پیدا کرده و مقدار آنها در کلیه‌ها افزایش می‌یابد. برخی از سرطان‌ها می‌توانند، مسیرهای عبور ادرار را ببندند، از جمله سرطان‌های:* پروستات
* روده بزرگ (کولون)
* دهانه رحم
* مثانه
وضعیت‌های دیگری که می‌توانند در دفع ادرار تداخل ایجاد کنند و احتمالا منجر به نارسایی کلیه شوند، عبارتند از:
* سنگ‌های کلیه
* پروستات بزرگ شده
* وجود لخته خون در مجاری ادراری
* وارد آمدن آسیب به اعصاب کنترل کننده مثانه
علل دیگر نارسایی کلیه
برخی از موارد دیگر که می‌توانند منجر به نارسایی کلیه شوند، عبارتند از:* وجود لخته خون درون یا اطراف کلیه‌ها
* عفونت
* اضافه‌بار سموم حاصل از فلزات سنگین
* مواد مخدر و الکل
* واسکولیت (التهاب عروق خونی)
* لوپوس، یک بیماری خودایمنی که می‌تواند موجب التهاب بسیاری از اعضای بدن شود
* گلومرولونفریت (التهاب عروق خونی کوچک کلیه‌ها)
* سندرم همولیتیک اورمیک ( تجزیه سلول‌های قرمز خون به دنبال عفونت باکتریایی)
* میلوم چندگانه (سرطان سلول‌های پلاسمای مغز استخوان)
* اسکلرودرمی (نوعی بیماری خودایمنی که روی پوست اثر می‌گذارد)
* ترومبوتیک ترومبوسیتوپنیک پورپورا (اختلالی که موجب ایجاد لخته‌های خونی در رگ‌های کوچک می‌شود)
* داروهای شیمی‌درمانی که برای درمان سرطان و بیماری‌های خودایمنی استفاده می‌شوند
* رنگ‌های مورد استفاده در برخی از آزمایش‌های تصویربرداری
* برخی آنتی‌بیوتیک‌ها
* دیابت کنترل نشده
آزمایش‌های تشخیص نارسایی کلیه
آزمایش ادرار
برای بررسی احتمال وجود هرگونه ناهنجاری شامل پروتئین‌ها یا قندهای غیرطبیعی که وارد ادرار می‌شود، نمونه‌ای از ادرار بیمار مورد آزمایش قرار می‌گیرد. همچنین ممکن است آزمایش رسوب ادرار نیز انجام شود. در این آزمایش مقدار سلول‌های سفید و قرمز خونی، سطوح باکتری‌ها و ذرات لوله‌مانندی که کست‌های سلولی (cellular casts) نامیده می‌شود، اندازه‌گیری می‌شود.
اندازه‌گیری حجم ادرار
اندازه‌گیری میزان خروجی ادرار یکی از ساده‌ترین آزمایش‌هایی است که به تشخیص نارسایی کلیه کمک می‌کند.آزمایش خون
ممکن است برای اندازه‌گیری موادی که به وسیله کلیه‌ها تصفیه می‌شوند، مانند نیتروژن اوره خون و کراتینین، نمونه‌ای از خون بیمار گرفته شود. افزایش قابل توجه در این مواد ممکن است نشان‌دهنده نارسایی حاد کلیه باشد.
تصویربرداری
آزمایش‌هایی مانند سونوگرافی، ام‌آر‌آی و سی‌تی‌اسکن تصاویری از کلیه و مجاری ادراری فراهم می‌کنند. پزشک به کمک آنها می‌تواند انسداد یا ناهنجاری‌های موجود در کلیه‌ها را تشخیص دهد.نمونه‌برداری از بافت کلیه
نمونه‌های بافتی به‌منظور بررسی احتمال وجود رسوبات غیرطبیعی، زخم‌ها یا ارگانیسم‌های عفونی مورد بررسی قرار می‌گیرند. پزشک برای گرفتن نمونه‌ای از بافت کلیه، از بیوپسی کلیه استفاده می‌کند.بیوپسی رویه ساده‌ای است که معمولا در هنگام هوشیاری انجام می‌شود. پس از ایجاد بی‌حسی موضعی، سوزن نمونه‌برداری از طریق پوست وارد شده و به کلیه رسانده می‌شود. تجهیزاتی مانند اشعه ایکس یا سونوگرافی موقعیت کلیه‌ها را نشان داده و به پزشک در هدایت کردن سوزن کمک می‌کنند.
رنگ ادرار در نارسایی کلیه
رنگ ادرار تا زمانی که آسیب کلیه‌ها پیشرفت نکرده باشد، اطلاعات چندانی در مورد وضعیت کلیه‌ها نمی‌دهد. با این حال، تغییر رنگ ادرار ممکن است در مورد برخی از مشکلات هشداردهنده باشد:روشن یا زرد کم رنگ: این رنگ نشان‌دهنده این است که آب بدن کافی بوده و در بیشتر موارد رنگ ایده‌آل ادرار در نظر گرفته می‌شود.
زرد تیره یا کهربایی: ممکن است بدن کم آب شده باشد. در این حالت باید آب بیشتری نوشید و مصرف نوشیدنی‌های تیره، چای یا قهوه را کاهش داد.
نارنجی: این وضعیت می‌تواند نشانه‌ای از کم آبی بدن یا شاید نشانه‌ای از وجود صفرا در جریان خون باشد. معمولا بیماری کلیه موجب این وضعیت نمی‌شود.
صورتی یا قرمز: ادرار صورتی یا قرمز رنگ می‌تواند حاوی خون باشد. این وضعیت همچنین می‌تواند به خاطر بعضی از غذاها مانند چغندر یا توت فرنگی ایجاد شود.
کف آلود: وجود حباب‌های زیاد می‌تواند نشان‌دهنده وجود مقدار زیادی پروتئین در ادرار باشد. وجود پروتئین در ادرار نشانه‌ای از بیماری کلیه است.
درمان نارسایی کلیه
برای درمان نارسایی کلیوی حاد، لازم است علت (مانند فشار خون بسیار بالا یا پایین، سنگ کلیه یا قند خون بالا) درمان شود.گاهی به مدت کوتاهی نیاز به دیالیز است.
در نارسایی کلیوی مزمن، درمان علت می تواند سرعت بیماری را کم کند. CRF می تواند منجر به بیماری کلیه مرحله آخر شود.
زمانی که کارایی کلیه به زیر 10% افت می کند، اغلب به دیالیز یا پیوند کلیه نیاز است، خصوصا اگر علائم اورمی (تجمع مواد زائد در خون) مانند حالت تهوع و خارش وجود داشته باشد.
دیالیز
دیالیز، راهی برای پمپ خون در دستگاهی است که مواد زائد را فیلتر کرده و خون را به بدن باز می گرداند. دو نوع دیالیز، همودیالیز و دیالیز صفاقی نام دارند.همودیالیز: در همودیالیز، یک لوله در یکی از رگ های گردن یا دست یا پا وارد می شود. همودیالیز سه بار در هفته به مدت 3 تا 4 ساعت انجام می شود.
دیالیز صفاقی: دیالیز صفاقی از طریق لوله ای که به صورت دائمی در شکم فرد نصب می شود، صورت می گیرد.
دیالیز اغلب بزرگسالان در مرکز سرپایی همودیالیز انجام می شود. دیالیز صفاقی اغلب کودکان در خانه انجام می شود.
پیوند کلیه
پیوند کلیه به این معنی است که جراح، یک کلیه سالم تر را از شخصی دیگر به بدن فرد منتقل می کند.پیوند کلیه، بهترین راه برای درمان بسیاری از بیمارانی است که دچار نارسایی کلیوی مرحله آخر هستند.
کلیه ها از افرادی به دست می آیند که در زمان مرگ با اهدای کلیه خود موافقت کرده اند یا توسط افراد سالم اهدا می شوند.
بیمارانی که کلیه های اهدایی توسط اهداکننده های زنده را دریافت می کنند، نسبت به افرادی که کلیه افراد فوت شده را دریافت می کنند یا افرادی که دیالیز می کنند، عمر طولانی تری دارند.
به کمک تکنیک های پزشکی مدرن، لازم نیست اهداکننده زنده کلیه، یک از اعضای خانواده باشد تا نتیجه خوبی حاصل شود.
حدود 90000 بیمار در آمریکا، در لیست انتظار برای پیوند کلیه از اهداکننده ی فوت شده هستند.
اما به خاطر کمبود کلیه های اهدایی، در هر سال تنها 10000 پیوند از اهداکننده ی فوت شده انجام می شود. 6000 پیوند دیگر، هر ساله توسط اهداکننده های زنده صورت می گیرد.
منبع: سایت دکتردکتر
سایت عصرایران
سایت یادمان طب
.jpg "چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟")
