بیماری تیروئید چشمی چیست و چگونه درمان میشود؟

بیماری تیروئید چشمی چیست؟

در بیماری تیروئید چشمی (Thyroid eye disease یا TED) ماهیچه‌های چشم، پلک‌ها، غدد اشکی و بافت چربی پشت چشم ملتهب می‌شوند. این شرایط باعث می‌شود که چشم‌ها و پلک‌ها قرمز رنگ و متورم شوند و در مواردی هم حتی بیرون زدگی چشم مشاهده شده است.

در برخی موارد تورم و خشکی ماهیچه‌های چشم باعث می‌شود که دیگر دو چشم در یک مسیر و همزمان با هم حرکت نکنند، این شرایط باعث دو بینی در فرد می‌شود. در موارد نادر در بیماری تیروئید چشمی، اگر به نورون‌های پشت چشم فشار وارد شود، یا در صورتی که پلک‌ها به خوبی بسته نشوند و در جلوی چشم زخمی ایجاد کند؛ این شرایط باعث کاهش قدرت بینایی فرد خواهد شد.

بیماری تیروئید چشمی که از آن تحت عنوان افتالموپاتی گریوز (Graves’ ophthalmopathy) هم یاد می‌شود، در واقع یک بیماری خودایمنی است. در این شرایط سیستم ایمنی بدن به بافت‌های اطراف چشم حمله می‌کند و باعث التهاب در بافت‌های اطراف و پشت چشم می‌شود. این بیماری همچنین غده‌ی تیروئید را هم تحت تاثیر قرار می‌دهد و باعث بیماری گریوز (Graves) می‌شود. بیماری گریوز بیش‌تر موجب ایجاد بیماری پرکاری تیروئید (hyperthyroidism) و در موارد نادر موجب ایجاد بیماری کم کاری تیروئید (hypothyroidism) خواهد شد.

بیماری تیروئید چشمی می‌تواند در افراد مبتلا به تیروئید پرکار یا تیروئید کم کار و یا حتی در افرادی با تیروئید نرمال ایجاد شود. هم‌چنین در مواردی دیده شده است که افراد بعد از درمان بیماری گریوز به این بیماری مبتلا شده‌‌اند. به همین دلیل توصیه می‌شود که افراد مبتلا به تیروئید چشمی تحت نظر مداوم متخصص چشم (ophthalmologist) و متخصص بیماری‌های غدد داخلی (endocrinologist) قرار بگیرند. 1

علت بیماری تیروئید چشمی

غده تیروئید، یک غده پروانه‌ای کوچک است که در نزدیکی بالای حلق (نای) در قسمت جلوی گردن قرار می‌گیرد. این غده نقش مهمی را در کنترل سرعت وقوع واکنش‌های شیمیایی در بافت‌های بدن (سرعت متابولیک) به عهده دارد. غده تیروئید می‌تواند بیش فعال یا کم تحرک شود، که این امر بیشتر در اثر بیماری خود ایمنی رخ می‌دهد.

تیروئید چشمی، یک بیماری خود ایمنی است که بیشتر در ارتباط با غده تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید) رخ می‌دهد. سیستم ایمنی بدن به طور معمول پروتئین‌های کوچک (آنتی بادی) را برای حمله به میکروب‌ها (باکتری‌ها) ایجاد می‌کند. در بیماری خود ایمنی، سیستم ایمنی بدن پادتن‌هایی را علیه بافت‌های بدن ترشح می‌کند. هنوز مشخص نیست که چرا این اتفاق می‌افتد!

برخی افراد گرایش خاصی به ابتلا به بیماری‌های خود ایمنی دارند. بیماری خود ایمنی تیروئید چشمی، هنگامی رخ می‌دهد که آنتی بادی‌های بدن به غده تیروئید حمله می‌کنند. بیماری گریوز، یک بیماری خود ایمنی تیروئید است که باعث تورم غده تیروئید (به نام گواتر) می‌شود. در برخی از افراد، همین آنتی بادی‌ها به بافت‌های اطراف چشم نیز حمله می‌کنند و باعث بیماری تیروئید چشمی می‌شوند. مشخص نیست که چرا این اتفاق در برخی افراد رخ می‌دهد و برای برخی دیگر اتفاق نمی‌افتد.2

علائم بیماری تیروئید چشمی چیست؟

فرد صورت مشاهده‌ی هر کدام از علایم زیر و برای بررسی احتمال ابتلا به این بیماری باید با پزشک خود مشورت کند:

تغییر وضعیت ظاهری چشم‌ها (معمولاً حالت زل زدگی و بیرون زدگی چشم‌ها مشاهده می‌شود)

احساس خشکی بیش از حد در چشم‌ها

احساس رطوبت در چشم‌ها

احساس ناخوشایند در برابر لامپ‌های روشنایی

تورم در پلک بالا و پایین

قرمزی چشم و پلک‌ها

پف زیر چشم

تاری دید و یا دوبینی

احساس درد در پشت چشم (خصوصاً هنگامی که فرد به بالا، پایین و طرفین نگاه می‌کند)

دشوار بودن حرکت چشم.1

عوامل خطر بیماری تیروئید چشمی

برخی از عوامل خطر بیماری تیروئید چشمی شامل موارد زیر هستند:

سن

این بیماری معمولاً در بزرگسالان تأثیر می‌گذارد، اما در هر سنی ممکن است رخ دهد.

جنسیت

زنان بیش از مردان تحت تأثیر این بیماری قرار می‌گیرند.

سابقه خانوادگی در بیماری تیروئید چشمی مهم است.

سیگار کشیدن

سیگار کشیدن، هفت تا هشت برابر خطر ابتلا به این عارضه را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود بیماری تیروئید چشمی، مرحله فعال طولانی تری داشته باشد و موجب کاهش اثربخشی درمان‌ها شود.

ید رادیواکتیو

از ید رادیواکتیو برای درمان پُرکاری تیروئید و بیماری گریوز استفاده می‌شود. این روش درمانی، باید با احتیاط در افراد مبتلا به بیماری فعال تیروئید چشمی انجام شود، زیرا ممکن است این بیماری را بدتر کند. مگر اینکه در همان زمان استروئیدها داده نشوند.

سطح پایین سلنیوم (یک ماده معدنی در رژیم غذایی است).2

تشخیص بیماری تیروئید چشمی

در صورت تشخیص مشکل غده تیروئید، می‌توان به سادگی با معاینه چشم این بیماری را تشخیص داد. راه‌های تشخیص شامل موارد زیر هستند:

آزمایش خون

گاهی اوقات برای تشخیص این بیماری، آزمایش خون لازم است. آزمایش خون با اندازه گیری پیام رسان‌های شیمیایی (هورمون‌ها) موجود در جریان خون، عملکرد غده تیروئید را بررسی می‌کند. برای اندازه گیری آنتی‌بادی‌های موجود در خون، می‌توانید آزمایش‌های تخصصی‌تری انجام دهید.

اسکن

گاهی اوقات، اسکن تیروئید باید انجام شود تا مشاهده شود غده تیروئید به چه میزان کار می‌کند. اگر پزشکان نیاز به بررسی میزان تورم در کره چشم را داشته باشند، ممکن است اسکن رزونانس مغناطیسی (MRI) را ترتیب دهند؛ این نوع اسکن استفاده می‌شود تا نشان دهد، کدام بافت‌ها بیشتر تحت تأثیر قرار گرفته‌اند.

تست‌های دیگر

پزشکان در برخی از تست‌ها می‌خواهند دید کلی بیمار را با دقت ارزیابی کنند. این امر شامل این است که چقدر خوب رنگ‌ها را می‌بینید و بینایی از گوشه چشم (بینایی محیطی) به چه میزانی است. آنها همچنین ممکن است بخواهند آزمایش حرکات چشم را انجام دهند تا ببینند، ماهیچه‌ها چقدر تحت تأثیر قرار گرفته اند. این ارزیابی‌ها در طول دوره بیماری تکرار می‌شوند.3

روش های درمان بیماری تیروئید چشمی چه هستند؟

گزینه های درمان مختلفی برای بیماری تیروئید چشمی وجود دارند. در صورت ابتلا به این بیماری، مراجعه به یک متخصص غدد برای کنترل شرایط غده تیروئید فوق العاده مهم است. این نخستین گام مهم است.

روش های درمانی برای رسیدگی به علائم مرتبط با چشم به مرحله ای که بیماری تیروئید چشمی در آن قرار دارد، بستگی خواهد داشت.

- سلنیوم نقش مهمی در عملکرد تیروئید ایفا می کند. پژوهشی که در سال 2014 در نشریه Clinical Endocrinology منتشر شد، نشان داد افراد مبتلا به بیماری تیروئید چشمی در مقایسه با آنهایی که تنها به بیماری گریوز بدون مشکلات چشم مبتلا بودند از سطوح کمتر سلنیوم در بدن خود برخوردار بودند. مصرف این مکمل آنتی اکسیدانی ممکن است پیشرفت بیماری تیروئید چشمی در افراد مبتلا به اشکال خفیف تا متوسط این بیماری را کاهش دهد. پزشک ممکن است مصرف مواد غذایی سرشار از سلنیوم مانند آجیل برزیلی را نیز توصیه کند.

- اشک های مصنوعی می توانند به تسکین قرمزی و خشکی چشم کمک کنند.

- عینک های آفتابی با عدسی تیره می توانند آثار حساسیت به نور را کاهش دهند.

- منشورها می توانند به رفع دوبینی کمک می کنند.

- استروئیدها می توانند التهاب، تورم و پف را کاهش دهند.

- پرتودرمانی می تواند بافت موجود در حفره چشم را تخریب کرده اما ابهاماتی درباره اثربخشی آن برای بیماری تیروئید چشمی وجود دارند.

- عمل جراحی می تواند موقعیت چشم و پلک را اصلاح کند.

- تزریق چشمی می تواند به پیشگیری از التهاب و کاهش پروپتوز (بیرون زدگی چشم) کمک کند.

روش درمان مناسب برای شما به شدت بیماری بستگی خواهد داشت و پزشک سابقه پزشکی شما را نیز مد نظر قرار خواهد داد.

گاهی اوقات، بیماری تیروئید چشمی خودبخود و بدون درمانی خاص فروکش می کند، از این رو، پزشک برای برخی افراد رویکرد نظارت و انتظار را در پیش خواهد گرفت. اما اگر علائم بیماری تیروئید چشمی در کیفیت زندگی فرد اختلال ایجاد کنند، پزشک ممکن است استفاده از اشک های مصنوعی را پیشنهاد دهد.

در مواردی که فرد بیرون زدگی چشم یا تغییرات در بینایی را تجربه می کند، از ویژگی های مرحله پیشرفته‌تر بیماری هستند، ممکن است عمل جراحی یا تزریق در چشم مد نظر قرار بگیرد.

پینوشتها
1.www.drdr.ir
2.www.resaa.net
3.www.eghtesadonline.com