تیروئید هاشیموتو چیست؟

یکی از انواع کم‌کاری تیروئید که ناشی از حمله سیستم ایمنی بدن به این غده است، تیروئیدیت هاشیموتو نامیده می‌شود. می‌دانید که وظیفه این غده تولید و ترشح هورمون‌های تی۳ و تی۴ در خون است که با این عمل فرآیندهای متابولیک بدن، قلب، تنفس و اندام‌های دیگر را کنترل می‌کند. در این مطلب با ما همراه باشید تا با این نوع از کم‌کاری تیروئید و عوامل و عوارض آن کاملا آشنا شوید.

در ابتدا باید بدانید که بدن انسان دارای یک سیستم دفاعی منسجم و کارآمد است که با کمک گلبول‌های سفید خون، آنتی‌بادی‌هایی تولید می‌کند که به جنگ میکروب‌ها و ویروس‌های وارد شده به بدن می‌روند و آن ها را کاملا نابود می‌کنند؛ گاهی این سیستم با مشکل مواجه می‌شود و ممکن است به اشتباه به اندام‌های داخلی حمله کند که در این صورت مشکلاتی پیش خواهد آمد.

یکی از انواع این اختلال حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید است که باعث می‌شود این اندام نتواند به اندازه کافی هورمون تولید کند، به این حالت بیماری هاشیموتو گفته می‌شود که طبق تحقیقات به عمل آمده شایع‌ترین عامل بروز کم‌کاری تیروئید است.1

علائم و نشانه‌های تیروئیدیت هاشیموتو

تیروئیدیت هاشیموتو در بیشتر مواقع موجب بروز کم‌کاری تیروئید می‌شود. از نشانه‌های این بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

میکزودم

افزایش وزن

افسردگی

حساسیت بیش از حد و غیر طبیعی نسبت به گرما و سرما

پوست خشک و رنگ پریده

احساس خواب‌رفتگی اندام‌ها و کوفتگی

احساس وحشت ناگهانی

برادیکاردی (کند شدن ضربان قلب) و گاهی تاکیکاردی (تند شدن ضربان قلب)

افزایش کلسترول خون و کاهش قند خون

افزایش میزان خونریزی عادت ماهیانه یا طولانی شدن مدت زمان آن

ضعف ماهیچه‌ها یا گرفتگی ماهیچه‌ها

ضعیف شدن حافظه

نازایی

ریزش موها

میگرن

از نظر معاینات و علائم بالینی بر اثر بیماری تیروئیدیت هاشیموتو غدهٔ تیروئید ممکن است سفت، بزرگ و لوبوله شود. البته ممکن است این تغییرات چندان محسوس نباشد و خود شخص به راحتی متوجه آنها نشود ولی پزشک متخصص غدد با معاینه به این موضوع پی خواهد برد.

علت افزایش سایز غده تیروئید در این بیماری ممکن است به علت نفوذ لنفوسیت‌ها و فیبروز بافتی باشد (اشاره کردیم که هاشیموتو یک بیماری خودایمنی است) و دلیل آن هایپرتروفی یا بزرگ شدن بافت‌های تیروئید نباشد.2

علت تیروئید هاشیموتو

تا امروز هیچ علت قطعی برای ابتلا به این بیماری معرفی نشده است، بعضی از متخصصان عامل آن را نوعی ویروس یا باکتری‌ها می‌دانند؛ اما محققان با مطالعه آن دلایلی را برای زمینه‌سازی هاشیموتو معرفی کرده‌اند که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم:

هورمون‌های جنسی

جالب است بدانید که این بیماری در زنان هفت برابر مردان شیوع دارد و شاید این نشانگر نقش هورمون‌های جنسی در بروز هاشیموتو است. زنان در بعضی موارد بعد از زایمان به این عارضه دچار می‌شوند که اغلب آن ها به صورت موقت است و خود به خود تا یک سال برطرف می‌شود اما در بیست درصد از موارد پایدار می‌ماند که نیاز به درمان دارد.

تشعشعات

حتی قرار گرفتن در معرض اشعه‌های درمانی احتمال ابتلا به کم‌کاری تیروئید و هاشیموتو را افزایش می‌دهد. بررسی بیمارانی که برای سرطان خون با اشعه تحت درمان قرار گرفته‌اند، نشان می‌دهد که بسیاری از آن ها به اختلالات این غده دچار شده‌اند.

وراثت و ژنتیک

متخصصان عوامل وراثتی را شایع‌ترین علت بیماری هاشیموتو می‌دانند، از آنجا که دلایل دقیقی برای بروز این اختلال کشف نشده است، قوی‌ترین احتمال آن ژنتیک است. بررسی بیماران مبتلا به کم‌کاری تیروئید نشان داده است که اغلب آنها سابقه بیماری‌های خودایمنی و تیروئید را در خانواده خود داشته‌اند.1

عوارض بیماری هاشیموتو

در صورت عدم درمان، تیروئیدیت هاشیموتو می‌تواند عوارضی ایجاد کند که برخی از آن‌ها شدید هستند. این می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

مشکلات قلبی، از جمله نارسایی قلبی

کم خونی

گیجی و از دست دادن هوشیاری

کلسترول بالا

کاهش میل جنسی

افسردگی

هاشیموتو همچنین می‌تواند در دوران بارداری مشکلاتی ایجاد کند. منبع معتبر نشان می‌دهد که زنان مبتلا به این بیماری به احتمال زیاد نوزادان دارای نقص قلب، مغز و کلیه را به دنیا می‌آورند. به منظور محدود کردن این عوارض، کنترل عملکرد تیروئید در طول بارداری در زنانی که مشکلات تیروئید دارند مهم است. برای زنان بدون اختلالات تیروئید شناخته شده، غربالگری معمول تیروئید در دوران بارداری توصیه نمی‌شود.3

پیشگیری از هاشیموتو

پیش بینی برای فرد مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو با درمان مناسب بسیار عالی است. ترمیم سطح هورمون تیروئید با درمان پزشکی علائم و نشانه‌های کم کاری تیروئید را معکوس می‌کند. بدون درمان، کم کاری تیروئید می‌تواند طی سال‌ها بدتر شود، که به طور بالقوه منجر به آسیب به اعضای بدن و بیماری شدیدی خواهد شد. تیروئیدیت هاشیموتو یک بیماری خود ایمنی است که در آن بدن بافت خود را بهعنوان یک عامل خارجی می‌شناسد. هیچ راه شناخته شده‌ای برای جلوگیری از این بیماری وجود ندارد.3

تشخیص بیماری هاشیموتو

برای تشخیص تیروئیدیت هاشیموتو، پزشک باید علائم و شکایات معمولاً در کم کاری تیروئید را ارزیابی کند، گردن برای بزرگ شدن غده تیروئید بررسی کند و شرح حال دقیق اعضای خانواده را انجام دهد. آزمایش خون برای تشخیص این بیماری ضروری است. آزمایش‌های خاص خون میزان عملکرد تیروئید را تعیین می‌کنند.

در مراحل اولیه تیروئیدیت، سطح هورمون‌های تیروئید (T3 و T4) ممکن است طبیعی باشد. با کم کاری تیروئید مزم ، سطح هورمون تیروئید کاهش می‌یابد و سطح هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) بالا می‌رود. مفیدترین روش برای تعیین وضعیت تیروئید اندازه گیری TSH در خون است.

همانطور که قبلاً ذکر شد، TSH توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود. با پایین آمدن سطح هورمون تیروئید، غده هیپوفیز با ترشح بیشتر هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH) پاسخ می‌دهد. افزایش TSH می‌تواند در واقع ماه‌ها یا سال‌ها قبل از سقوط بسیار کم هورمون تیروئید مقدم باشد، بنابراین اولین نشانه کم کاری تیروئید ممکن است افزایش سطح TSH حتی در حالت طبیعی بودن سطح هورمون‌های تیروئید باشد.

ترکیبی از سابقه بالینی بیمار، غربالگری آنتی بادی (همانطور که در بالا ذکر شد) و اسکن تیروئید می‌توانند به تشخیص دقیق مسئله اساسی تیروئید کمک کنند. اگر پزشک به هیپوفیز یا هیپوتالاموس مشکوک باشد، ام آر آی مغز و سایر مطالعات ممکن است ضروری باشد. این تحقیقات باید به صورت موردی انجام شوند.

آزمایش خون معمولاً شامل تجزیه و تحلیل آنتی بادی‌ها (آنتی بادی‌های ضد تیرروپراکسیداز) برای کمک به تشخیص است. اگر آنتی بادی‌های ضد TPO در کل در سطح بالایی قرار داشته باشند، تشخیص به راحتی داده می‌شود. در اوایل دوره بیماری، ممکن است بیمار آنتی بادی منفی داشته باشد. اگر غده بزرگ باشد و یا علائم فشرده سازی مری وجود داشته باشد، ممکن است سونوگرافی انجام شود تا ببیند آیا غده مری (لوله غذا) یا نای را فشرده می‌کند.3

درمان تیروئیدیت هاشیموتو

تیروئیدیت هاشیموتو اغلب خود را با کم‌کاری تیروئید نشان می‌دهد. فرد می‌تواند با مصرف داروهای هورمونی، مانند لووتیروکسین یا عصارهٔ خشک‌کرده تیروئید که برای کم‌کاری تیرو‌ئید استفاده می‌شود تا حد زیادی علائم بیماری را کنترل کند.

توجه داشته باشید که تعیین مقدار داروی مصرفی یا به عبارتی تعیین دوز دارو به شدت بیماری و وزن بیمار بستگی دارد و توسط پزشک تعیین می‌شود. ولی معمولاً مصرف یک قرص لووتیروکسین در روز سطح تیروکسین خون را در حالت عادی نگه می‌دارد. البته بیماران مبتلا به تیروئیدیت هاشیموتو اغلب لازم است تا پایان زندگی خود از این دارو استفاده کنند.2

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.drdr.ir
3.www.resaa.net