هرآنچه که باید راجع به جراحی رباط صلیبی بدانیم

عمل جراحی رباط صلیبی قدامی یا ACL

آسیب دیدگی ACL در ورزشکاران شایع است. ACL (رباط صلیبی قدامی) نواری بافتی داخل زانو است و زمانی که کشیده یا پاره شود، آسیب می بیند. این اتفاق زمانی روی می دهد که همزمان با دویدن یا پریدن، چرخش سریع یا حرکت ناگهانی رخ دهد.

ACL سالم به همبستگی استخوان های زانو و ثبات زانو کمک می کند. آسیب این رباط ممکن است با مشکلاتی در اعمال فشار به زانو، راه رفتن یا ورزش کردن همراه باشد.

در صورتی که ACL دچار کشیدگی یا پارگی خفیف شده باشد ممکن است با کمک پزشک و فیزیوتراپی به مرور زمان بهبود یابد. اما در صورت پارگی کامل، بخصوص در مواردی که فرد جوان است یا قصد دارد به فعالیت های ورزشی خود ادامه دهد، ممکن است لازم باشد جایگزین شود. در صورتی که شخص مسن تر است یا فعالیت کمتری دارد، ممکن است پزشک درمان هایی را توصیه کند که مستلزم جراحی نیستند.1

علائم پارگی ACL

در موقع پارگی یک صدای ناگهانی مثل پاره شدن چیزی در زانو احساس می شود و شخص ممکن است احساس کند زانویش از زیر تنه اش در میرود و ناپایدار شده است. بعد از آن درد شدید همراه با ایجاد تورم در 24 ساعت اول بعد از پارگی و کاهش دامنه حرکت زانو ایجاد میشود. در بسیاری اوقات بدنبال پاره شدن رباط، خون زیادی در داخل مفصل زانو جمع می شود که به آن همارتروز Hemarthrosis میگویند.

در صورتیکه بیمار درمان مناسبی را انجام ندهد معمولا درد و تورم و محدودیت حرکتی بعد از چند هفته یا چند ماه خودبخود خوب میشود ولی به علت پاره ماندن رباط، زانو ناپایدار خواهد شد و بیمار هر چند وقت یکبار دچار پیچ خوردگی زانو شده و بدنبال آن زانو متورم و دردناک میشود.

اگر بیمار به این علائم بی توجه باشد و همچنان به ورزش ادامه دهد به علت ناپایداری زانو، دیگر بافت های زانو بخصوص منیسک ها در معرض جدی آسیب قرار می گیرند.1

راه های تشخیص آسیب ACL

مهمترین راه های تشخیص این آسیب توسط پزشک اطلاعاتی است که وی از علائم بیمار و نحوه ایجاد آسیب میگیرد و معاینه ایست که وی از زانوی بیمار بعمل میاورد. با این حال روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده و ام آر آی MRI هم میتواند به تشخیص این آسیب کمک کند.1

روند جراحی ACL

پس از اینکه پزشک ACL پاره شده را برداشت، تاندون را در جای آن قرار می دهد. (تاندون ها عضله را به استخوان متصل می کنند.) پزشک ممکن است تاندون را حین جراحی از بخش دیگری از بدن (مانند زانو، همسترینگ یا ران) بردارد. یا ممکن است از تاندون اهدا کنندگان متوفی استفاده کند. هر دو نوع عملکرد خوبی دارند. قرار گرفتن تاندون درون زانو به عنوان پیوند شناخته می شود.

پزشک پیوند را در نقطه مناسب قرار داده و دو سوراخ به نام “تونل” ایجاد می کند. یکی از آن ها در استخوان بالای زانو، و دیگری در استخوان زیر آن ایجاد خواهد شد. سپس پزشک پیچ هایی را در تونل ها قرار داده و پیوند را در جای خود ثابت نگه می دارد. این مانند نوعی پل عمل می کند که لیگامان جدید با روند بهبودی روی آن رشد می کند. رشد کامل ACL جدید ممکن است ماه ها بطول بیانجامد.

پس از جراحی، پزشک از شما می خواهد از راه رفتن امتناع کرده و به زانوی خود استراحت دهید و برای محافظت از مفصل از بریس استفاده کنید.

پزشکان مشغول تحقیقات پیوسته ای هستند تا دریابند آیا روش جدید جراحی ACL بهتر است یا مراقبت های استاندارد. این رویکرد نوین ترمیم رباط صلیبی زانو به روش Bridge-Enhanced (BEAR) نامیده می شود.

روش BEAR برخلاف جراحی استاندارد ACL، به بهبودی خودبخودی ACL پاره شده، به گونه ای که نیازی به تعویض نباشد، کمک می کند. پزشکان یک اسفنج ظریف ویژه را در زانو بین دو انتهای ACL پاره شده قرار می دهند. آن ها اسفنج را با خون خود فرد تزریق می کنند و انتهای سست و پاره شده ACL را به اسفنج حاوی خون بخیه می کنند. این اسفنج حمایتی برای ACL فراهم می کند. با گذشت زمان، دو انتهای پاره شده بهبود می یابند و به یک بافت ACL جدید و سالم تبدیل می شوند.2

زمان مورد نیاز برای جراحی ACL

بهترین زمان برای انجام جراحی بازسازی رباط صلیبی مشخص نیست. در صورتی که جراحی بلافاصله بعد از پارگی رباط صلیبی انجام گیرد می تواند احتمال ایجاد بافت فیبروز بعد از جراحی را بالا ببرد و همچنین باعث محدودیت حرکتی شود.

برخی از جراحان پیشنهاد می کنند که تورم کاملاً از بین برود، فرد توانایی حرکتی خود را تا حدودی باز یابد و قابلیت منقبض کردن ماهیچه های چهار سر ران برگردد، سپس برای جراحی اقدام گردد. بسیاری از متخصصان پیشنهاد می کنند که بعد از آسیب، بیمار ورزش کند تا قابلیت حرکتی و قدرت ماهیچه ها باز گردد. پس از آن با توصیه پزشک می تواند جراحی انجام گیرد.2

مراقبت‌ های بعد از عمل رباط صلیبی زانو

یکی از مهم ترین مواردی که می تواند منجر به بهبودی سریع تر و گرفتن نتیجه مطلوب بعد از عمل رباط صلیبی زانو شود پیروی کردن از دستورالعمل های جراح است. هر چند این دستورالعمل ها با توجه به شرایط بیمار می تواند تغییر کند اما در حالت کلی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

پای جراحی شده باید بالاتر از سطح بدن قرار بگیرد.

کیسه یخ بر روی محل جراحی گذاشته شود. این کار باعث کاهش درد و تورم پس از عمل جراحی می شود.

هر چند ساعت یک بار توسط پرستار محل جراحی شده از نظر جریان خون کنترل شود.

فیزیوتراپی بعد از روز دوم جراحی باید انجام بگیرد. در ابتدا بیمار در تخت به تعداد مشخص زانوی خود را خم می‌کند و سپس بیمار توسط واکر با قرار دادن وزن کم بر روی پای جراحی شده شروع به حرکت می‌کند.

دو هفته بعد از عمل بخیه های محل جراحی شده توسط پزشک کشیده می‌شود.

مسکن‌های تجویز شده توسط پزشک برای کاهش درد مصرف شود.

پانسمان محل جراحی شده روزانه باید تعویض شود.

در صورت مشاهده هر گونه خروج ترشحات ویا تورم و عفونت در محل جراحی شده هر چه زودتر به پزشک مراجعه شود.

بعد از عمل جراحی از غذاهای پر کالری و پر کلسیم وهمچنین مایعات و سبزیجات بیشتراستفاده شود.

ﺑﯿﻤﺎر در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﺎه اول دو ﻋﺼﺎ را ﮐﻨﺎر ﺑﮕﺬارد و ﻫﻤﻪ وزن ﺧﻮد را روی ﭘﺎی ﻋﻤﻞ ﺷﺪه ﻗﺮار دﻫﺪ.

دوﯾﺪن در ﭘﺎﯾﺎن ﻣﺎه ﭼﻬﺎرم ﺗﻮﺻﯿﻪ ﻣﯽ ﺷود.3

عوارض بعد از عمل رباط صلیبی

اگر در حین جراحی تکنیک مناسبی استفاده نشود و یا بیمار بعد از جراحی نرمش های طبی را انجام ندهد ممکن است بیمار با علائم هشدار دهنده ای مانند تب، لرز، ورم شدید زانو، درد رو به افزایش در ساق پا بعد از عمل رباط صلیبی مواجه شود.

هرچند این اتفاق به ندرت رخ می دهد اما نباید فراموش کرد که همانند تمام جراحی های دیگر، این جراحی نیز بدون ریسک نیست و ممکن است با برخی عوارض همراه باشد. این عوارض عبارتند از:

عفونت در محل جراحی یا آرتربت سپتیک

لخته شدن خون در وریدهای عمقی ساق پا

محدودیت‌های حرکتی مفصل زانو

درد ناحیه قدامی زانو که با حرکات زانو قابل تشدید شدن است

پارگی رباط کشکک ( کاسه زانو)

کاهش محدوده خم شدن زانو.3

پینوشتها
1.www.darmankade.com
2.www.drgharanizadeh.com
3.www.dr-shahrezaie.ir