سکته مغزی

در اغلب موارد سکته مغزی از مشکلات ایجاد شده در رگ‌های خونی داخل یا خارج مغز ناشی می‌شود. پلاک‌هایی که از کلسترول، کلسیم، چربی و مواد دیگر تشکیل شده‌اند در دیواره‌ی رگ تجمع پیدا می‌کنند و موجب تصلب شرایین می‌شوند.

ابتلا به تصلب شرایین موجب می‌شود که احتمال تشکیل لخته خون در رگ زیاد شود و این لخته خون می‌تواند رگ را مسدود کند.

همچنین مممکن است لخته خون تشکیل شده در رگ‌های بزرگ‌تر در درون رگ حرکت کند و سپس کمی جلوتر، رگ‌های کوچکتری که در مغز قرار دارند را مسدود کند.

البته این پلاک‌ها ممکن است در رگ‌های داخل مغز نیز تشکیل شوند. در موارد خاصی نیز، رگ‌هایی که دیواره آنها ضعیف شده است، پاره می‌شوند و خونریزی مغزی رخ می‌دهد.1

انواع مختلف سکته مغزی کدام‌اند؟

سه نوع سکته اصلی وجود دارد:

حمله ایسکمیک گذرا

سکته مغزی ایسکمیک

سکته مغزی خونریزی دهنده

تخمین زده شده که ۸۷ درصد سکته‌های مغزی ایسکمیک هستند.

حمله ایسکمیک گذرا

پزشکان حمله ایسکمیک گذرا (TIA) را هشدار یا سکته خفیف می‌نامند. هر چیزی که به طور موقت جریان خون مغز را مسدود کند موجب TIA می‌شود. علائم لخته خون و TIA برای مدت کوتاهی ادامه دارد.

سکته مغزی ایسکمیک

سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که لخته مانع جریان خون به مغز شود. لخته خون غالباً به علت تصلب شرایین یا به عبارتی تجمع رسوبات چربی در لایه داخلی رگ است. بخشی از این رسوبات چربی می‌تواند جدا شده و جریان خون در مغز را مسدود کند. این مفهوم شبیه به حمله قلبی است، جایی که لخته خون مانع جریان خون در بخشی از قلب می‌شود.

سکته ایسکمیک می‌تواند آمبولیک باشد، به این معنی که لخته خون از قسمت دیگری از بدن به مغز منتقل شده است. تخمین زده می‌شود که ۱۵ درصد از سکته‌های آمبولی به دلیل بیماری به نام فیبریلاسیون دهلیزی باشد، اختلالی که قلب به طور نامنظمی می‌زند.

سکته ترومبوتیک سکته ایسکمیکی است که در اثر تشکیل لخته در رگ خونی مغز ایجاد می‌شود.

سکته مغزی ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتد که لخته مانع جریان خون به مغز شود.

برخلاف TIA، لخته خونی که باعث سکته مغزی ایسکمیک می‌شود، بدون درمان از بین نمی‌رود.

سکته هموراژیک (خونریزی دهنده)

وقتی رگ خونی مغز پاره یا شکسته می شود و خون به بافت های اطراف می ریزد، سکته مغزی خونریزی دهنده ایجاد می شود.

سه نوع سکته مغزی خونریزی دهنده وجود دارد:

نوع اول آنوریسم است که بخشی از رگ خونی ضعیف شده به سمت خارج متورم و گاهی پاره می‌شود.

دیگری ناهنجاری شریانی است که رگ‌های خونی تشکیل شده به اشکال غیرطبیعی را درگیر می‌کند. اگر چنین رگ خونی پاره شود، می‌تواند باعث سکته مغزی خونریزی دهنده شود.

در آخر، فشار خون بسیار بالا می‌تواند باعث ضعیف شدن رگ‌های خونی کوچک مغز و در نتیجه خونریزی مغزی شود.2

علائم سکته مغزی

سکته‌های مغزی با نوع مختلف، علائم مشابهی ایجاد می‌کنند چرا که همه‌ی آنها موجب اختلال در خونرسانی به سلول‌های مغزی می‌شوند. تنها راه برای تشخیص نوع سکته‌ مغزی مراجعه به پزشک و انجام روش‌های تشخیصی پیشرفته است. علائم سکته مغزی عبارتند از:

ضعف ناگهانی یا بیحسی در صورت، بازو یا پا خصوصا در یک طرف از بدن

احساس گیجی ناگهانی، مشکل در صحبت کردن و یا فهمیدن صحبت‌های دیگران

بروز مشکل ناگهانی در بینایی یک یا هر دو چشم

مشکل ناگهانی در راه رفتن، احساس سرگیجه، از دست دادن تعادل و یا عدم هماهنگی اعضای بدن

سردرد شدید و ناگهانی بدون علت مشخص.1

تشخیص

اولین قدم در تشخیص سکته‌ مغزی این است که تعیین شود بیمار دچار سکته مغزی هموراژیک شده است یا ایسکمیک تا بتوان درمان‌های مناسب را انجام داد. روش‌های تشخیصی به کار رفته بدین منظور عبارتند از:

سی تی اسکن از سر

اسکن ام آر آی از سر

برای تشخیص نوع، محل بروز و علت سکته‌ مغزی از روش‌های زیر کمک گرفته می‌شود:

آزمایش خون

نوار مغزی

سونوگرافی کاروتیدی، سونوگرافی داپلر

آنژیوگرافی مغزی، آنژیوگرافی یک روش تشخیصی است که با کمک تصاویر رادیولوژی یا ام آر آی یا سی تی اسکن انجام می‌شود. در برخی موارد از ماده کنتراست رنگی برای بهبود تصاویر نیز استفاده می‌شود. انجام آنژیوگرافی مغزی به تشخیص اختلالاتی مانند وجود لخته خون در رگ‌ها یا باریک شدن رگ (تصلب شرایین) کمک می‌کند.3

درمان هریک از انواع سکته مغزی چیست؟

سکته مغزی بر اساس نوع آن درمان های اورژانسی و اضطراری دارد. پس از آن مهمترین مرحله ی درمان، توانبخشی است.

درمان سکته خفیف (TIA)

درمان سکته خفیف با تغییر سبک زندگی و مصرف دارو می باشد. داروهای ضدانعقاد خون برای جلوگیری از ایجاد لخته و انسداد استفاده می شود.

داروهای ضد پلاکت باعث می شود که پلاکت های خون دیگر به هم نچسبند و لخته تشکیل نشود. آسپرین و کلوپیدوگرل از جمله داروهای ضد پلاکت هستند.

همچنین ممکن است جراح به شما پیشنهاد جراحی اندآرکتومی کاروتید را بدهد. در این جراحی شریان کاروتید که بسیار برای خونرسانی به مغز مهم است را از پلاکت ها و لخته ها پاکسازی می کنند.

درمان سکته ایسکمیک یا انسدادی

برای درمان سکته ی انسدادی ممکن است به شما داروی حل کننده ی لخته بدهند. که لخته ای ایجاد شده در رگ حل شود و جریان خون برگردد. همچنین ممکن است به شما آسپرین تجویز شود که از سکته ی دوم جلوگیری کند.

درمان اورژانسی در این نوع سکته، تزریق دارو به عروق مغز و یا در صورت نیاز جراحی برای رفع انسداد می باشد.

درمان سکته هموراژیک یا خونریزی

در درمان سکته ی خونریزی، ممکن است به شما دارویی داده شود که فشار داخل مغز را کاهش دهد. اگر خونریزی شدید باشد ممکن است شما نیاز به جراحی داشته باشید. در این جراحی هم خون اضافی خارج شده و هم عروق ترمیم می شود.3

سکته مغزی چه عوارضی را ایجاد می‌کند؟

سکته مغزی به دلیل ایجاد عواقب تهدید کننده حیات یک فوریت پزشکی است. مغز عمده عملکردهای زندگی انسان را کنترل می‌کند. بدون جریان خون، مغز در تنظیم تنفس، فشار خون و موارد دیگر ناتوان خواهد بود. با درمان موفقیت‌آمیز، عوارض ممکن است متفاوت باشد. نمونه‌هایی از عوارض عبارت‌اند از:

تغییر رفتار

سکته مغزی می‌تواند موجب افسردگی یا اضطراب شود. همچنین ممکن است تغییراتی در رفتار خود تجربه کنید، مانند رفتارهای نسنجیده یا کناره‌گیری از معاشرت با دیگران.

مشکلات گفتاری

سکته مغزی مناطقی از مغز را که با گفتار و بلع ارتباط دارد تحت تأثیر قرار می‌دهد. در نتیجه ممکن است هنگام خواندن، نوشتن یا درک سخن دیگران مشکل داشته باشید.

نباید علائم سکته مغزی را نادیده گرفت، حتی اگر این علائم به سرعت برطرف شوند.

بی‌حسی یا درد

سکته مغزی باعث بی حسی و کاهش احساس در بعضی قسمت‌های بدن می‌شود. این می‌تواند دردناک باشد. گاهی آسیب به مغز نیز بر توانایی در احساس دما تأثیر می‌گذارد. این وضعیت تحت عنوان درد سکته مغزی مرکزی شناخته می‌شود و درمان آن دشوار است.

فلج

به دلیل نحوه کار مغز برای هدایت حرکت، سکته مغزی در سمت راست مغز، بر حرکت سمت چپ بدن و بالعکس تأثیر می‌گذارد. کسانی که سکته کرده‌اند ممکن است نتوانند از عضلات صورت استفاده کنند یا بازوی خود را در یک طرف حرکت دهند.

ممکن است پس از سکته مغزی از طریق توان‌بخشی بتوانید عملکرد حرکتی، گفتاری یا توانایی‌های بلع از دست رفته را بازیابید. با این حال بازیابی این موارد می‌تواند زمان‌بر باشد.2

پینوشتها
1.www.rokhsatyazdi.com
2.www.darmankade.com
3.www.tavandarman.com