ورم و التهاب معده (گاستریت) چیست؟

ورم و التهاب معده یک بیماری گوارشی است که در نتیجه وارد شدن آسیب به غشا و دیواره داخلی معده و نیز مسیر گوارش ایجاد می‌شود. به این ترتیب از بین رفتن دیواره معده باعث می‌شود اسید معده باعث ایجاد سوختگی و درد در سیستم گوارشی و گاهی اوقات سوءهاضمه و جذب نامناسب مواد غذایی در بدن شود.

بسیاری از علائم بیماری گاستریت مشابه علائم زخم معده است، هر چند ورم و التهاب معده بیشتر بر خود معده تاثیر می‌گذارد. علاوه بر این گاستریت مزمن می‌تواند یک مشکل جدی‌تر در مقایسه با زخم معده بوده و گاهی اوقات باعث ایجاد عوارضی مثل کم‌خونی یا حتی سرطان معده شود.1

چگونه رژیم غذایی با بیماری ورم و التهاب معده ارتباط دارد؟

علائم گاستریت (ورم و التهاب) حاد و زخم معده معمولاً با گذشت چند هفته با از بین رفتن علت مشخصی که باعث التهاب معده و وارد شدن آسیب به دیواره آن شده، برطرف می‌شود. توجه داشته باشید مصرف برخی مواد غذایی می‌تواند علائم ورم و التهاب معده را تشدید کند و به همین خاطر اجتناب از این مواد غذایی می‌تواند برای کمک به رفع علائم بیماری در طول فرآیند بهبود آن کمک نماید.

رژیم غذایی مناسب برای بیماری گاستریت عمدتاً از سبزیجات، میوه‌ها، مواد غذایی سرشار از پروتئین، و چربی‌های سالم تشکیل شده و مصرف این مواد غذایی می‌تواند برای کنترل علائم درد و ناراحتی مفید باشد. به این ترتیب فرد می‌تواند وزن خود را در سطح مناسب و ایده آل حفظ کرده و از فقر ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌های مورد نیاز که می‌توانند باعث ایجاد مشکل برای بدن شوند، جلوگیری نماید.1

علت گاستریت؛ انواع مختلف گاستریت با دلایل مختلف

عفونت باکتریایی توسط هلیکوباکتر پیلوری

باکتری هلیکوباکتر پیلوری شایع ترین علت بروز گاستریت است و ۹۰ درصد موارد را به خود اختصاص می دهد.

اصلی ترین علت گاستریت مزمن عفونت هلیکوباکتر پیلوری در کودکی است که در بزرگسالی هم مشکل ساز خواهد شد.

آسیب دیواره ی معده

عوامل متعددی به جداره ی معده آسیب می زند و باعث بروز گاستریت می شود. مانند:

مصرف الکل و بعضی مواد

آسپرین و مسکن شامل NSAIDS

خوردن مواد فاسد کننده

عفونت ویروسی یا باکتریایی

پرتودرمانی قسمت فوقانی شکم یا زیر قفسه ی سینه

جراحی برای برداشتن قسمتی از معده

آسیب یا بیماری جدی

بیماری یا صدمه ی جدی باعث بروز گاستریت حاد می شود.

آسیب فیزیکی (نه لزوما به شکم) یا بیماری که روی رسیدن جریان خون به معده تاثیر می گذارد اسید معده را بالا می برد و باعث گاستریت می شود.

بیماری خودایمنی

بیماری خودایمنی هم در بروز گاستریت موثر است. زمانی که سیستم ایمنی به بافت سالم خود در دیواره ی معده حمله کند، این اتفاق رخ می دهد.

حساسیت غذایی

هنوز ارتباط میان حساسیت غذایی و گاستریت مشخص نیست اما حساسیت غذایی منجر به بروز نوع نادری از بیماری التهاب معده به نام گاستروانتریت ائوزینوفلیک می شود.

برای تعیین هرگونه حساسیت غذایی با پزشک متخصص گوارش یا متخصص مشورت کنید.2

غذاهایی که باید در هنگام ابتلا به گاستریت از آن ها اجتناب کنید

برای مهار تحریک و عذاب ناشی از گاستریت، ابتدا باید بدانید که از چه نوع مواد غذایی اجتناب کنید. در اینجا لیست کاملی از مواد غذایی برای اجتناب در رژیم های گاستریت وجود دارد.

1- غذاهای ادویه دار

ادویه جات و فلفل حاوی مؤلفه ای به نام کپسایسین است که از نظر ماهیت بسیار قوی است.

ماده فعال موجود در کپسایسین در تحریک آنزیم های گوارشی و در نتیجه سرعت بخشیدن به فرآیند هضم کمک می کند.

با این حال افرادی که دارای معده ضعیف هستند، باید غذای تند و داغ را با اعتدال مصرف کنند، زیرا ضعف معده آن ها ممکن است قادر به تحمل استحکام کپسایسین نباشد.

ادویه جات باعث بروز علائم گاستریت می شوند و نباید جزئی از برنامه رژیم غذایی گاستریت باشند.

2- نوشیدنی های خاص

افرادی که از برنامه رژیم غذایی گاستریت پیروی می کنند باید از نوشیدنی هایی مانند چای، قهوه، نوشابه گازدار و آب میوه مرکبات خودداری کنند.

اینها از نظر ماهیت اسیدی هستند و ممکن است باعث ضعف و سایش بیش تر پوشش معده شوند.

3- سبزیجات خام و زمخت

اگر از مشکلات گاستریت و ریفلاکس اسید رنج می برید، باید از سبزیجات خام و زمخت مانند پیاز و گوجه فرنگی خودداری کنید، زیرا باعث ریفلاکس اسید و سوزش سر دل می شوند. بعلاوه گوجه فرنگی از نظر ماهیت اسیدی است.

4- الکل

از مصرف الکل خودداری کنید زیرا باعث ایجاد علائم گاستریت می شود. در صورت مصرف بیش از حد، الکل می تواند با تخریب پوشش معده، وضعیت گاستریت را بدتر کند.

5- غذاهای چرب

رژیم غذایی برای گاستریت نباید شامل مواد غذایی حاوی اسیدهای چرب ترانس باشد. از غذاهای فرآوری شده مانند مرغ سرخ شده، چیپس سیب زمینی، سیب زمینی سرخ کرده، مارگارین و همچنین غذاهای پخته شده مانند کراکر، کیک، دونات و کلوچه ها باید اجتناب کرد زیرا مقادیر زیادی اسیدهای چرب ترانس دارند.

از این غذاها باید پرهیز کرد یا فقط یک بار مصرف شوند؛ زیرا برای سلامتی کلی مناسب نیستند.

چنین غذاهایی باعث تحریک پوشش معده می شوند و به دلیل داشتن سدیم زیاد، فشار خون را افزایش می دهند که از دلایل اصلی بیماری قلبی و چاقی است.

6- محصولات لبنی

قرار است شیر یک غذای سالم و بی خطر باشد، اما برای بیماران گاستریت نیست. شیر حاوی لاکتوز، نوعی قند است که به راحتی قابل هضم نیست.

افرادی که دارای معده ضعیف هستند در هضم لاکتوز با مشکل روبرو هستند. و هنگامی که به درستی هضم نشود، منجر به مشکلات دستگاه گوارش می شود.

همچنین PH شیر در حدود 6.5 تا 6.7 است که باعث می شود در طبیعت کمی اسیدی شود. به همین دلیل ممکن است باعث تولید اسید معده شود.

7- بادنجانیان

گوجه فرنگی، فلفل، بادمجان، سبزیجات دارای برگ سبز و سیب زمینی در دسته سبزیجات بادنجانیان قرار می گیرند.

آن ها متعلق به خانواده Solanaceae هستند، که سرشار از مواد مغذی و فیبرهای مختلف می باشند، اما همچنین حاوی آلکالوئیدهایی مانند سولانین و توماتین هستند.

افراد دارای ضعف معده و مشکلات دستگاه گوارش در هضم چنین غذاهایی با مشکل روبرو هستند.3

مواد غذایی که مصرف آن‌ها می‌تواند باعث بهبود علائم ورم و التهاب معده شود

در موارد ابتلا به بیماری گاستریت مصرف مواد غذایی زیر می‌تواند به بهبود علائم بیماری کمک کند:

مواد غذایی حاوی سطح بالای آنتی‌اکسیدان

نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد مصرف مواد غذایی حاوی سطح بالای آنتی‌اکسیدان مثل مواد غذایی حاوی ویتامین C، ویتامین A و فلاونوئیدها (که برای مثال در توت وجود دارد)، می‌تواند به کاهش التهاب معده و نیز کاهش خطر ایجاد مشکلات گوارشی و عوارض مربوط به آن کمک کند.

مواد غذایی حاوی پروبیوتیک

نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد مصرف مواد غذایی حاوی پروبیوتیک‌ها می‌تواند به کنترل باکتری هلیکوباکترپیلوری ( pyliory) و درمان عفونت مسیر گوارشی که باعث ابتلا به ورم و التهاب و زخم معده می‌شود، کمک نماید. در حقیقت مصرف این مواد غذایی می‌تواند باعث کاهش التهاب معده، تنظیم حرکت‌های روده، کمک به کنترل عکس‌العمل بدن نسبت به آلرژی غذایی و سایر موارد مانند آن برای فرد شود.

سیر

مصرف سیر خام و پخته شده یک درمان طبیعی برای مشکلات مسیر گوارشی است که برای هزاران سال استفاده می‌شده است. سیر یک ماده ضد التهاب طبیعی است و حتی دارای برخی اجزای آنتی‌بیوتیک می‌باشد. به این ترتیب برخی متخصصان اعتقاد دارند مصرف سیر خام حتی می‌تواند به کاهش سطح کنترل هلیکوباکترپیلوری کمک کرده و مانع از رشد سایر باکتری‌های مضر در میکروبیوم شود.

مواد غذایی سرشار از فیبر (آجیل، دانه‌های گیاهی، حبوبات و موارد مانند آن)

یک رژیم غذایی سرشار از فیبر می‌تواند برای درمان ورم و التهاب معده و سایر مشکلات گوارشی سودمند باشد. در حقیقت نتایج تحقیقات انجام شده در این حوزه نشان می‌دهد مصرف این مواد غذایی با کاهش احتمال ابتلا به زخم معده به میزان 60 درصد ارتباط دارد.

چربی‌های سالم و پروتئین‌ها

مصرف پروتئین‌ها می‌تواند به ترمیم دیواره روده و بهبود مشکلات گوارشی همچون سندروم نشت روده (leaky gut syndrome) که باعث التهاب مسیر گوارشی می‌شود، کمک نماید. منابع مناسب برای تامین پروتئین شامل گوشت تازه، ماهی، تخم مرغ ارگانیک، یا گوشت سفید ارگانیک است.

مصرف برخی ماهی‌ها مثل سالمون یا ساردین به خاطر برخورداری از امگا 3 می‌تواند بطور خاص برای رفع مشکلات ایجاد شده به خاطر ابتلا به بیماری گاستریت مفید باشد.

علاوه بر این در هنگام ابتلا به مشکلات گوارشی می‌توان سایر چربی‌های سالمی را مصرف کرد که هضم آنها برای معده ساده است. این چربی‌ها شامل روغن نارگیل یا روغن زیتون، آواکادو، کره و روغن‌های گیاهی می‌باشد.1

پی نوشت ها:
1.www.drabolhassani.ir
2.www.darmankade.com
3.www.salemziba.com