انواع سرطان
شعار همیشگی علم پزشکی «پیشگیری بهتر از درمان» است. برای محقق ساختن این ایده، همه‌ی افراد در سنین مختلف و با توجه به عوامل خطر موجود نیازمند انجام آزمایش‌های لازم برای غربالگری سرطان‌های مختلف هستند. معمولا افراد در معرض خطر، برای مثال کسانی که خودشان یا عضوی از خانواده‌شان به سرطان مبتلا شده‌اند، از سن کمتری باید غربالگری شوند.غربالگری سرطان یعنی ما تستی انجام دهیم در کسانی که در معرض ابتلا به یک سرطان خاص هستند که بنابر شرایط مانند سن ، شرایط خانوادگی ، زمینه ژنتیک ، شیوع بیش از حد سرطان در یک خانواده به طور کل غربالگری سرطان را بر اساس شیوع یک سرطان انجام می شود به این نیت که بتوانند از مرگ و میر جلوگیری کنند .
غربالگری با تشخیص زودهنگام سرطان مزایای زیادی ایجاد می‌کند، از جمله:
غربالگری سرطان برای کدام سرطان‌ها مفید است؟
* افزایش شانس درمان سرطان* کاهش هزینه درمان سرطان
.png "تشخیص زود هنگام سرطان با انجام تست غربالگری سرطان")
افزایش طول عمر مبتلایان به سرطان
البته غربالگری معایبی از جمله خطای نوع دوم یا تشخیص سرطان اشتباه دارد که در تحقیقات پزشکی به آن پرداخته می‌شود؛ اما توصیه به غربالگری با علم به این موارد انجام شده و سازمان‌های بهداشتی در دنیا (از جمله موسسه جهانی تحقیقات سرطان)، به طور مستمر بر پایه یافته‌های پژوهشی جدید راهنمایی‌های خود را اصلاح میکنند.سرطان‌های رایج شناخته شده در مردان به ترتیب ابتلا در جهان سرطان ریه، سرطان پروستات، سرطان روده بزرگ، سرطان لوزالمعده، سرطان کبد، سرطان خون، سرطان مری، سرطان مثانه، سرطان لنفوم غیرهوچکین، و سرطان کلیه هستند. سرطان‌های رایج در میان زنان با کمی تفاوت نسبت به مردان به ترتیب سرطان ریه، سرطان سینه، سرطان روده بزرگ، سرطان لوزالمعده، سرطان تخمدان، سرطان خون، سرطان لنفوم غیرهوچکین، سرطان رحم، سرطان کبد و سرطان سیستم مغز و اعصاب هستند. روش‌های غربالگری و سن آغاز غربالگری در هر سرطان متفاوت است. در ادامه روش‌های غربالگری برای سرطان‌هایی که غربالگری در بهبود آن‌ها تاثیر بسزایی دارند را بررسی خواهیم کرد.
غربالگری سرطان ریه
سرطان ریه عامل اصلی مرگ و میر ناشی از سرطان است. اگرچه پیشگیری (ترویج ترک سیگار) نسبت به غربالگری، تاثیر بسیار بیش‌تری در کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان ریه را دارد، با این وجود غربالگری سرطان ریه به وسیله سی‌تی‌اسکن با دوز پایین (Low Dose CT Scan) این پتانسیل را دارد که بار مرگ و میر سرطان ریه را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. از دیگر روش‌های غربالگری سرطان ریه عکس رادیوگرافی ساده‌ی قفسه‌ی سینه (Chest X-Ray) و آزمایش سلولی (سیتولوژی) خلط را میتوان نام برد، اما به طور کلی در مواردی که علامتی وجود ندارد اما فرد در معرض خطر سرطان ریه است، سی‌تی‌اسکن با دوز پایین پیشنهاد می‌شود..png "تشخیص زود هنگام سرطان با انجام تست غربالگری سرطان")
نمونه‌ای از ریه یک فرد سالم در سی‌تی‌اسکن با دوز پایین
سی‌تی‌اسکن با دوز پایین برای افراد بین ۵۵ و ۸۰ ساله که در حال حاضر دخانیات مصرف میکنند یا سابقه مصرف دخانیات طی ۱۵ سال اخیر یا سابقه مصرف سنگین دخانیات را دارند توصیه می‌شود.
مصرف سنگین دخانیات، مصرف ۳۰ پاکت-سال سیگار است. برای مثال مصرف یک پاکت سیگار در هر روز طی ۳۰ سال یا دو پاکت سیگار در هر روز طی ۱۵ سال، مصرف سنگین دخانیات محسوب می‌شود.
غربالگری سرطان پروستات
سن شروع غربالگری سرطان پروستات بستگی به عوامل خطر بیمار برای سرطان پروستات دارد. پزشکان از نژاد، سن و سابقه‌ی خانوادگی برای شناسایی احتمال خطر ابتلا به سرطان پروستات در مردان استفاده میکنند. در مردان با خطر متوسط سرطان پروستات، غربالگری از سن ۵۵ سالگی آغاز می‌شود. مردان دارای ژن BRCA1 یا BRCA2 در معرض خطر بالاتری قرار دارند و سن شروع غربالگری در این افراد ۴۰ سالگی است. پیشنهاد می‌شود مردان سیاه پوست و مردانی که دارای سابقه‌ی خانوادگی سرطان پروستات هستند، در سن ۴۰ تا ۴۵ سالگی برای سرطان پروستات غربالگری شوند. آزمایش بررسی سطح آنتی ژن اختصاصی پروستات (PSA) در خون به تنهایی مناسب ترین روش برای غربالگری سرطان پروستات است. تکرار این آزمایش به فاصله یک تا دو سال و ادامه‌ی آن تا سن ۷۰ سالگی، پیشنهاد می‌شود. بیمار با مقادیر PSA غیر طبیعی برای ارزیابی بیشتر باید به متخصص اورولوژی (کلیه و مجاری ادراری) مراجعه کند. دقت کنید که تفسیر سطح PSA در افرادی که در حال دریافت دارو برای درمان هیپرپلازی خوش خیم پروستات (BPH) هستند کمی متفاوت است. اگرچه معاینه‌ی انگشتی مقعد (DRE) به عنوان بخشی از غربالگری سرطان پروستات انجام نمی‌شود، اما در صورت لمس توده یا عدم تقارن پروستات در معاینه‌ی انگشتی مقعد، بدون توجه به نتیجه‌ی PSA مراجعه به متخصص اورولوژی الزامیست.غربالگری سرطان روده بزرگ (کولون و رکتوم یا کولورکتال)
آزمایش‌های غربالگری متعددی برای تشخیص پولیپ‌های آدنوماتوز و سرطان کولورکتال (CRC) وجود دارد. اولین قدم تشخیصی سرطان کولورکتال، آزمایش‌های مدفوعی شامل آزمایش خون مخفی در مدفوع و آزمایش بررسی جهش‌های مولکولی DNA در مدفوع هستند. دیگر روش غربالگری سرطان کولورکتال کولونوسکوپی است. کولونوسکوپی امکان شناسایی و بیوپسی (نمونه برداری) از پولیپ و ضایعات درون روده‌ی بزرگ را فراهم می‌کند. سیگموئیدوسکوپی نیز روده‌ی بزرگ را از راست روده تا خم طحالی در سمت چپ را بررسی می‌کند. بیشتر موارد سرطان کولون و رکتوم در سنین بالاتر از ۵۰ سال رخ می‌دهد و با افزایش سن شیوع آن بیشتر می‌شود. به همین دلیل توصیه می‌شود افراد دارای احتمال خطر متوسط ابتلا به سرطان کولون با سن بالای ۵۰ سال باید کولونوسکوپی شوند و در صورت طبیعی بودن نتایج کولونوسکوپی هر ۱۰ سال تکرار شود. افراد دارای سابقه‌ی خانوادگی سندرم لینچ (سرطان ارثی غیر پولیپوزیس کولورکتال [HNPCC]) و پولیپوزیس آدنوماتوز خانوادگی (FAP) با خطر بالای ابتلا به سرطان کولورکتال روبرو هستند. در صورت تشخیص سرطان کولون در بستگان درجه یک در سن ۶۰ سالگی، غربالگری به وسیله‌ی کولونوسکوپی در ۴۰ سالگی یا ۱۰ سال قبل از تشخیص سرطان در بستگان درجه یک، هر کدام زودتر باشد، شروع می‌شود و هر ۵ سال تکرار می‌شود. در صورت عدم رضایت بیمار آزمایش خون مخفی مدفوع باید سالانه تکرار شود..png "تشخیص زود هنگام سرطان با انجام تست غربالگری سرطان")
غربالگری سرطان سینه
غربالگری برای آن دسته از بیمارانی که با احتمال بالای ابتلا به سرطان پستان روبرو هستند مانند خانم‌هایی که سابقه‌ی شخصی ابتلا به سرطان سینه، سرطان تخمدان، سرطان داخل صفاقی یا سرطان لوله‌ی فالوپ دارند یا دارای جهش‌های ژنتیکی خاص (مانند BRCA1 یا BRCA2) هستند یا سابقه رادیوتراپی قبلی به سینه بین سنین ۱۰ تا ۳۰ سالگی و یا سابقه‌ی ابتلا به سرطان سینه در بستگان درجه یک دارند، انجام می‌شود. استراتژی‌های غربالگری بر اساس برآورد میزان خطر سرطان پستان متفاوت است. در مورد زنان زیر ۴۰سال غربالگری لازم نیست زیرا شیوع سرطان پستان در این سن پایین است. در زنان با سن بالاتر از ۴۰ سال غربالگری مطرح می‌شود. غربالگری خانم‌های با ریسک متوسط به وسیله‌ی ماموگرافی با فاصله زمانی هر دو سال یک بار انجام می‌شود. در صورت غیرطبیعی بودن نتیجه‌ی ماموگرافی، از سونوگرافی و MRI برای ارزیابی بیشتر استفاده می‌کنیم اما نمی‌توان از آن‌ها برای غربالگری سرطان سینه استفاده کرد. اگرچه معاینه توسط خود فرد نیز در غربالگری سودمند است اما کاملا قابل اعتماد نمی‌باشد.غربالگری کبد
آزمایش خون آلفا فتوپروتئیندر این آزمایش میزان AFP موجود در خون بررسی می شود. میزان این ماده در خون نشان دهنده بیماری های کبدی از جمله سیروز کبد ، سرطان کبد می باشد .این آزمایش گاهی اوقات همراه با سونوگرافی کبد به منظور تشخیص سرطان کبد در افرادی که در معرض خطر بالای این بیماری هستند، استفاده می شود.
غربالگری سرطان تخمدان
تست CA-125این آزمایش خون، که اغلب همراه با سونوگرافی ترانس واژینال انجام می شود، می تواند برای تشخیص سرطان تخمدان در زنانی که در خطر بیماری هستند استفاده شود. اگر چه این آزمایش می تواند در تشخیص سرطان تخمدان در زنانی که دارای علائم هستندکمک کند و برای ارزیابی میزان پیشرفت بیماری در زنان که قبلا تشخیص داده شده است، استفاده شود.
.png "تشخیص زود هنگام سرطان با انجام تست غربالگری سرطان")
سونوگرافی ترانس واژینال
یکی از روش های تصویربرداری که می تواند تصاویر تخمدان و رحم تهیه کند، سونوگرافی ترانس واژینال می باشد که در تشخیص سرطان تخمدان موثر می باشد. این روش برای تشخیص سرطان آندومتر (به علت داشتن وضعیتی به نام سندرم لینچ) نیز موثر می باشد .
غربالگری سرطان رحم
شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد غربالگری منجر به کاهش مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه‌ی رحم می‌شود. غربالگری سرطان رحم به وسیله‌ی پاپ اسمیر (Pap smear) و آزمایش HPV میسر می‌شود. آغاز غربالگری سرطان رحم برای خانم‌ها از سن ۲۱ سالگی است و باید هر ۳ سال تکرار شود و حداقل تا ۶۵ سالگی ادامه می‌یابد. زنان علامت دار بدون توجه به نتایج غربالگری‌های قبلی باید آزمایش پاپ اسمیر را انجام دهند. در مورد زنان در معرض خطر متوسط با سن ۳۰ سال که دارای نقص ایمنی هستند و نتایج غربالگری‌های قبلی همگی طبیعی بوده است، توصیه می‌شود همزمان آزمایش پاپ اسمیر و آزمایش HPV هر پنج سال تکرار شود یا هرکدام به تنهایی هر ۳سال یک بار تکرار شود.سرطان بیضه
این سرطان نادر ،توسعه در بیضه انسان، غدد تناسلی کـه اسـپرم تولیـد میکنـد مـی باشـد.بیشترین موارد بین سنین 20 تا 45 سالگی رخ می دهد. انجمن سرطان آمریکا توصـیه مـی کند که همه مردان باید یک معاینه فیزیکی بیضه را توسط پزشک مربوطـه داشـته باشـند.مردان در معرض خطر بالاتر (سابقه خانوادگی و یا بیضه نزول نکرده) باید با پزشک خـود در موارد لزوم و انجام تحقیقات بیشتر صحبت کنند. بعضی از پزشکان توصیه می کنند که افراد به طور منظم خودشان به آرامی بیضه ها را بررسی کرده وبا احساس هرگونـه تـوده سـخت، صاف و بدون برجستگی و یا تغییر در اندازه یا شکل بیضه به پزشک مراجعه کنند .
سرطان پوست
خطرناک ترین شکل سرطان پوست، ملانوم (در اینجا نشان داده شده) است. آن را در سلول های تخصصی به نام ملانوسیت ها که رنگ پوست را تغییر میدهـد آغـاز مـی شـود. مـردان مسن، دو برابر احتمال ابتلا به ملانوم را نسبت به زنان هم سن و سال خود دارنـد. در مـردان ،2-3 بار احتمال بیشتر برای به دست آوردن سلول بازال، ملانوم و سرطان سلول سنگفرشـی پوست نسبت به زنان وجود دارد. در معرض خورشید و یا تخت های برنزه شدن و یـا آفتـاب سوختگی خطر ابتلا به این نوع سرطان را افزایش میدهند..png "تشخیص زود هنگام سرطان با انجام تست غربالگری سرطان")
کلام آخر
غربالگری سرطان و جلوگیری از وقوع آن یک موضوع تخصصی است، همچنین شرایط هر فرد وضعیت غربالگری او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. به همین دلیل حتما برای انجام آزمایش‌ها، پیشگیری از سرطان و موارد مشابه با پزشک خود مشورت کنید.منبع:
سایت دکترتو
سایت مردان
سایت مرکز آنکولوژی آروین
