همه چيز درباره استقلال (2)

دوران لیگ برتر براي استقلال

اين اطلاعات شامل ليگ نهم (88-89) نمي شود.
اولین دوره
در این سال استقلال تا هفته پایانی در صدر جدول بود و تنها به یک مساوی در شهر انزلی و مقابل ملوان بندرانزلی نیاز داشت تا به قهرمانی برسد.اما با شکست در آن دیدار و هم زمان پیروزی تیم پرسپولیس تهران در ورزشگاه آزادی٬ تیم استقلال با تفاوت یک امتیاز و با ۴۸ امتیاز به مقام نایب قهرمانی بسنده نمود.
دومین دوره
در این دوره تیم استقلال تهران با مربی‏گری رولند کخ آلمانی به مقام نازل نهمی اکتفا کرد. بر خلاف ادوار گذشته بازی‏های استقلال و پرسپولیس در ورزشگاه تختی تهران که در شرق تهران است انجام می‏شد. همچنین در این دوره تغییراتی در کادر فنی و مدیریتی باشگاه صورت گرفت.
سومین دوره
در این دوره از مسابقات لیگ برتر که همزمان با آغاز مربی‏گری امیر قلعه نویی در استقلال بود استقلال تا هفته‏های پایانی در کورس قهرمانی قرار داشت اما در نهایت این تیم پاس بود که توانست قهرمانی را اذ آن خود کند و استقلال با ۵۱ امتیاز دوم شد.در این دوره از مسابقات استقلال با ۳ باخت همراه با تیم قهرمان یعنی پاس کمترین باخت را داشت.
چهارمین دوره
در این دوره از رقابت‏ها استقلال تهران همچون دوره گذشته تا هفته‏های پایانی در کورس قهرمانی قرار داشت٬ اما در نهایت این تیم فولاد خوزستان بود که توانست به مقام قهرمانی برسد و استقلال تهران با ۵۸ امتیاز و با تفاضل گل کمتر نسبت به تیم ذوب آهن اصفهان به مقام سوم رسید. در این دوره از مسابقات استقلال با زدن ۵۱ گل زده بهترین خط حمله را داشت و رضا عنایتی با زدن ۲۰ گل به آقای گلی رقابت‏ها دست یافت.همچنین استقلال با تنها ۴ باخت همراه تیم قهرمان یعنی فولاد رکورد کمترین باخت را در بین تیمهای لیگ از آن خود نمود.
پنجمین دوره
در این دوره استقلال به اولین قهرمانی خود در لیگ برتر با مربی‏گری امیر قلعه‌نویی دست یافت.در این دوره از رقابت‏ها تیم پاس رقیب استقلال تا هفته‏های پایانی در رسیدن به قهرمانی بود.اما عاقبت تیم استقلال با ۵۹ امتیاز و با پیروزی ۴ بر ۱ مقابل برق شیراز در بازی پایانی و در حضور ۱۲۰ هزار تماشاگر در ورزشگاه آزادی به قهرمانی این دوره از رقابت‏ها رسید.در این دوره رضا عنایتی با زدن ۲۱ گل ضمن آقایی گلی رکوردار بیشتر گل زده در لیگ ایران شد. وحید طالب‏لو با مهار ۳ پنالتی بهترین پنالتی گیر و خط دفاعی استقلال به خوردن ۱۷ گل بهترین خط دفاعی لیگ شد.همچنین تیم استقلال همراه با تیم پاس با بردن ۱۶ بازی بیشترین برد را در این دوره از مسابقات داشتند و مجتبی جباری نیز به عنوان بهترین بازیکن لیگ انتخاب گردید.
ششمین دوره
در این دوره از مسابقات که صمد مرفاوی مربی‏گری استقلال را بر عهده داشت٬ استقلال مانند ادوار گذشته در کورس قهرمانی قرار داشت. اما این تیم سایپا بود که در نهایت توانست با مربی‏گری علی دایی بر سایر رقبا پیشی گرفته و به مقام قهرمانی برسد. تیم استقلال نیز در این دوره از رقابت‏ها به مقام چهارمی رسید.
هفتمین دوره
در هفتمین دوره از این رقابت‏ها تیم استقلال با نتایج بسیار بدی روبرو گشت و به مقام پایین سیزدهمی رسید.در این رقابت‏ها مربی‏گری استقلال تا نیمه فصل بر عهده ناصر حجازی و بعد از آن بر عهده فیروز کریمی بود.
هشتمین دوره
تیم استقلال این دوره از لیگ را بسیار بد شروع کرد و حتی رتبه استقلال در هفته ششم در جدول رده‌بندی تا ۱۶ام هم رسیده بود. اما بعد از هفته ششم، تیم استقلال یک سیر صعودی پیدا کرد و توانست به صدر جدول برسد و رقابتی سخت با تیم ذوب آهن برای قهرمانی آغاز کند، اما در اواسط نیم فصل دوم و بعد از دربی ۶۶ام تهران تیم استقلال افت کرد و در هفته ۳۰ام لیگ از صدر جدول یک پله پایین آمد، اما استقلال در بازی هفته پایانی لیگ با توجه به باخت ذوب آهن و برتری در برابر تیم پیام در مشهد و تفاضل گل بهتر نسبت به ذوب آهن قهرمان این دوره از لیگ شد.در این دوره از مسابقات خط حمله استقلال با ثبت رکورد ۷۰ گل زده بهترین خط حمله تاریخ ادوار لیگ برتر ، خط دفاع استقلال با کمترین گل خورده، یعنی ۳۴ گل بهترین خط دفاع لیگ هشتم و همچنین آرش برهانی با زدن ۲۱ گل، آقای گل فصل ۱۳۸۷ جام خلیج فارس شدند.
افتخارات باشگاه با نام «دوچرخه سواران»
1- نایب قهرمان باشگاههای تهران (1325)
2- نایب قهرمان جام حذفی تهران(1325)
3- نایب قرمان باشگاههای تهران (1326)
4- مقام سوم باشگاههای تهران (1326)
5- قهرمان باشگاههای تهران (1329)
افتخارات باشگاه با نام «تاج»
1- نایب قهرمان باشگاههای تهران (1330)
2- قهرمان باشگاههای تهران (1335)
3- نایب قهرمان باشگاههای تهران (37-1336)
4- قهرمان جام حذفی تهران (38-1337)
5- قهرمان باشگاههای تهران (1338)
6- قهرمان باشگاههای تهران (40-1339)
7- قهرمان باشگاههای تهران (1348)
8- نایب قهرمان مسابقات پنج جانبه تهران (1347)
9- قهرمان باشگاههای تهران (48-1347)
10- قهرمان جام میلز هندوستان (1348)
11- نایب قهرمان باشگاههای تهران (49-1348
12- نایب قهرمان جام حذفی تهران (1349)
13- قهرمان باشگاههای ایران(1349)
14- قهرمان جام باشگاههای آسیا (1349)
15- قهرمان جام میلز هندوسیتان (1349)
16- مقام سوم جام باشگاههای آسیا (1350)
17- قهرمان باشگاههای تهران (1350)
18- قهرمان جام دوستی (1351)
19- قهرمان جام باشگاههای تهران (1351)
20- مقام سوم جام باشگاههای ایران (1351)
21- نایب قهرمان جام میلز هندوستان (1351)
22- قهرمان جام اتحاد (1352)
23- نایب قهرمان جام تخت جمشید
24- نایب قهرمان تورنمنت تاج آبادان (1352)
25- قهرمان جام تخت جمشدی (54-1353)
26- مقام چهارم جام تخت جمشید (55-1354)
27- مقام چهارم جام تخت جمشید (1355)
28- مقام چهارم جام تخت جمشید (1356)
29- قهرمان جام حذفی ایران (57-1356)
30- مقام سوم جام تحت جمشید (1357)
افتخارات باشگاه با نام «استقلال»
1- مقام چهارم تورنمنت موستار یوگوسلاوی (1357)
2- مقام دهم جام اسپندی تهران (1358)
3- مقام چهارم باشگاههای تهران (1360)
4- نایب قهرمان جام فولادی نوشهر (1360)
5- نایب قهرمان باشگاههای تهران (1361)
6- قهرمان باشگاههای تهران (1362)
7- قهرمان باشگاههای تهران (1364)
8- مقام سوم باشگاههای تهران (1365)
9- مقام سوم باشگاههای تهران (1366)
10- مقام سوم باشگاههای تهران (1367)
11- نایب قهرمان باشگاههای تهران (1368)
12- قهرمان جام میلز هندوستان (1368)
13- قهرمان جام بوردولو هندوستان (1368)
14- قهرمان لیگ قدس باشگاههای ایران (69-1368)
15- نایب قهرمان باشگاههای تهران (1369)
16- نایب قهرمان جام حذفی ایران (70-1369)
17- قهرمان جام باشگاههای آسیا (70-1369)
18- قهرمان باشگاههای تهران (1370)
19- قهرمان جام استقلال قطر (1370)
20- نایب قهرمان لیگ آزادگان (71-1370)
21- نایب قهرمان جام باشگاههای آسیا (71-70)
22- مقام هفتم جام برتر باشگاههای تهران (1371)
23- مقام پنجم لیگ آزادگان (1371)
24- مقام سوم تورنمنت نقش جهان اصفهان (1372)
25- قهرمان لیگ دسته سوم ایران (1372)
26- نایب قهرمان لیگ آزادگان (1373)
27- قهرمان جام برتر باشگاههای ایران (1373)
28- مقام چهارم تورنمنت جام وحدت امارات (1373)
29- مقام سوم لیگ آزادگان (1374)
30- قهرمان جام حذفی ایران (75-1374)
31- مقام چهارم تورنمنت نقش جهان اصفهان(1375)
32- مقام چهارم جام در جام باشگاههای آسیا (76-1375)
33- مقام ششم لیگ آزادگان (76-1375)
34- نایب قهرمان جام دوستی امارات (1376)
35- قهرمان جام خزر رشت (1376)
36- قهرمان جام پرچم ترکمنستان (1376)
37- قهرمان لیگ آزادگان (78-1377)
38- نایب قهرمان جام حذفی ایران(78-1377)
39- نایب قهرمان لیگ آزادگان (78-1377)
40- مقام سوم تورنمنت جام دوستی لورکوزن آلمان (1378)
41- مقام سوم تورنمنت کیش (1378)
42- قهرمان جام حذفی ایران (79-1378)
43- نایب هقرمان جام باشگاههای آسیا(79-1378)
44- نایب قهرمان لیگ آزادگان (79-1378)
45- قهرمان لیگ آزادگان (80-1379)
46- مقام چهارم جام در جام باشگاههای آسیا (80-1379)
47- قهرمان تورنمنت کیش (1380)
48- مقام سوم تورنمنت لوله آک مشهد (1380)
49- مقام سوم جام باشگاههای اسیا (81-1380)
50- نایب قهرمان لیگ برتر ایران (80-1380)
51- قهرمان جام حذفی ایران (81-1380)
52- قهرمان تورنمنت گلدستون کاپ اتحادیه باشگاههای ایران (1381)
53- مقام نهم لیگ برتر ایران (82-1381)
54- نایب قهرمان لیگ برتر ایران (83-1382)
55- نایب قهرمان جام حذفی ایران (83-1382)
56- نایب قهرمان تورنمنت صلح و دوستی تهران 01383)
57- مقام سوم لیگ برتر باشگاههای ایران (84-1383)
58- قهرمان تورنمنت جام صلح و دوستی تهران (1384)
59- قهرمان لیگ برتر باشگاههای ایران (85-1384)
60- قهرمان جام حذفی ایران ( 87-1386)
61- .....
توضیح: از تعداد 95 عنوان کسب شده در تالار عناوین و افتخارات باشگاه استقلال 76 مقام مربوط به مسابقات داخلی و 19 مقام مربوط به مسابقات آسیایی و تورنمنتهای بین المللی می باشد.

اسطوره ها

در این بخش از بزرگانی یاد می شود که هر یک به نوبه خود در جهت اعتلای نام استقلال تلاش نمود ه‌اند . متاسفانه به دلیل عدم دسترسی به برخی اطلاعات مورد نیاز شاید نتوان حق مطلب را آن گونه که باید ادا کرد اما مید است روزی فرا رسید که زندگینامه همه کسانی که برای بزرگی استقلال زحمت کشیده اند بی کم و کاست در این بخش آورده شود ... هدف ما یاد کردن از بزرگان و پیشکسوتان این باشگاه بزرگ است و لاغیر . از نظر ما و به عقیده همه هوادارن تمام پیشکسوتان باشگاه استقلال دارای عزت و منزلت ویژه هستند اگر نامی اینجا از قلم افتاده پیشاپیش از همه بزرگان معذرت می خواهیم .

ناصر حجازی

تاریخ تولد: 23/9/1328
ناصر حجازی یکی از بزرگان و دروازه بان تاریخی و ماندگار تاریخ باشگاه استقلال به شمار می رود. او از معدود شخصیتهایی است که در کنار ورزش، در تحصیل هم موفق بود و دارای مدرک لیسانس زبان خارجی ازم درسه عالی ترجمه می باشد. حجازی از سن 18 سالگی به تیم تاج پیوست و مهمترین افتخار وی در زمان بازیگری، کسب مقام قهرمانی جام باشگاههای آسیا می باشد. چهره محبوب باشگاه استقلال در دو دوره جام باشگاههای آسیا هدایت آبی پوشان را در سالهای 1375 و 78-1377 برعهده داشت و در 9 دیدار آسیایی شرکت کرد و در دومین حضور خود در رقابتهای جام باشگاههای آسیا مقام نایب قهرمانی این رقابت معتبر آسیایی را به مجموعه افتخارات خود وباشگاه استقلال اضافه کرد. حجازی از دروازه بانان برتر فوتبال آسیا بود، به طوری که از سوی کنفدراسیون فوتبال آسیا نیز به عنوان دروازه بان دوم قرن آسیا بعد از محمد الدعایه شناخته شد. قریب به یازده سال به عنوان بازیکن در خدمات استقلال بود. دروازه بانی جسور، نترس و با واکنشهای دیدنی در جام جهانی 1978 آرژانتین نیز خوش درخشید و سنگربان ثابت تیم ملی فوتبال ایران به شمار می رفت. وی از لحاظ داشتن تحصیلات دانشگاهی در امر مربیگری هم موفقیت چشمیگری داشت. حجازی در مقام مربی استقلال مقامهای با ارزشی کسب نمود که از آن جمله می توان به کسب مقام نایب قهرمانی جام باشگاههای آسیا، مقام قهرمانی لیگ آزادگان و قهرمانی در جام پرچم ترکمنستان اشاره کرد.

حجازی در زمانی که هدایت استقلال را بر عهده داشت (سال 77-76) حتی به یک موفقیت دیگر نیز دست یافت واز سوی کنفدراسیو فوتبال آسیا به عنوان برترین مربی ماه جولای آسیا در فصل 98-1997 میلادی انتخاب گردید.حجای دارای یک فرزند دختر و یک فرزند پسر می باشد که به ترتیب متولد سالهای 1354 و 1353 می باشند. جالب است بدانید هر دو فرزند حجازی فوتبالیست هستند، که دختر حجازی یکی از بهترین بازیکنان گلزن فوتبال داخل سالن ایران به شمار می رفت.

منصور پورحیدری

تاریخ تولد: 6/11/1324
منصور پورحیدری به عنوان بازیکن 9 سال در خدمت تاج (استقلال) بود و موفق شد به عنوان بازیکن در سا 1349 عنوان قهرمانی باشگاههای آسیا را کسب کند. وی همچنین در مقام بازیکن به سه عنوان قهرمانی باشگاههای تهران، قهرمانی باشگاههای ایران، قهرمان جام دوستی و اتحاد، سه دوره قهرمان جام میلزهند، قهرمان جام تخت جمشید و کسب مقاوم سومی جام باشگاههای آسیا دست یافته است؛ وزمانی که به جرگه مربیان پیوست افتخارات او تداوم یافت، به گونه ای که پورحیدری در مقام مربی استقلال موفق به کسب افتخاراتی همچون سه دوره قهرمانی باشگاههای تهران، دو دوره قهرمانی در رقابتهای جام آزادگان، نایب قهرمانی جام باشگاههای آسیا، دو دوره قهرمانی جام حذفی ایران و مهمتر از همه قهرمانی در جام باشگاههای آسیا، دو دوره قهرمانی جام حذفی ایران و مهمتر از همه قهرمانی در جام باشگاهاهی آسیا از جمله عناوین طلایی موفقیت پورحیدری در استقلال به شمار می رود. مربی موفق تاریخ باشگاه استقلال با پنج دوره حضور در ادوار رقابتهایی آسیایی به عنوان سرمربی رکوردار تاریخ باشگاه استقلال است که 32 مرتبه روی نیمکت استقلال نشست و در پنج دوره حضور خود؛ یک مقام قهرمانی، یک مقام نایب قهرمانی و سیک مقام سوم جام باشگاههای آسیا و همچنین دو مقاوم چهارم جام در جام باشگاههای آسیا را به تالار افتخارات باشگاه استقلال افزود و با بیشترین تعداد مربیگری در بازیهای آسیایی تاریخ باشگاه استقلال، نام خود را جاودانه و ماندگار کرد.

پورحیدری در 309 مسابقه رهبری استقلال را با حکم سرمربیگری بر عهده داشته است و 81 بار به عنوان مربی در خدمت آبی پوشان بود که از این لحاظ در تاریخ باشگاه استقلال رکورددار می باشد. پورحیدری همچنین رکورددار بازیهای آبی وقرمز می باشد. استقلال با لحظه لحظه زندگی پور حیدری گره خورده است. وی هم از حیث اخلاق و فروتنی و هم از حیث کارکرد و مقام، پرافتخارترین مربی ایران در قرن بیستم به حساب می آید. بی شک پورحیدری مرد قرن استقلال است. مرد همیشه آبی ایران، یک استقلالی اصیل و واقعی به شمار می آید. وی دارای یک فرزند دختر و یک فرزند پسر است که متولد سالهای 1362 و 1370 می باشند. پورحیدری در مجموع 390 مرتبه برروی نیمکت استقلال نشسته است.

زدراوکو رایکوف

تاریخ تولد: 12/8/1309
ملیت: یوگوسلاو
زدراوکو رایکوف در مقام مربیگری تاج (استقلال) هفت سال فعالیت کرد و در این هفت سال افتخارات بسیار کسب کرد. عنوان قهرمانی باشگاههای آسیا در سال 1970 میلادی (1349 شمسی) سه سال فتح جام بین المللی میلزدر هند، به دفعات فتح عنوان قهرمانی باشگاههای تهران و باشگاههای ایران پیش از جام تخت جشید و عنوان نایب قهرمانی جام تخت جمشید از جمله افتخارات وی با تیم تاج محسوب می شود. رایکوف دارای لیسانس تربیت بدنی از دانشگاه علوم یوگسلاوی (سابق) بود و بیش از هشت سال سابقه مربیگری داشت که از این مدت هفت سال را در ایران و یک سال نیز در تیم ویودینا نویساد در یوگسلاوی مشغول بود. رایکوف پیش از مربیگری در طول دوازده سال حضورش به عنوان بازیکن در تیم ویودینا نویساد، در 530 مسابقه باشگاهی و 35 دیدار ملی حضور داشت. وی با پیراهن تیم ملی یوگسلاوی در سال 1925 در مسابقات جام جهانی یوکسولاوی نیز برگزیده شد. رایکوف در زمان آغاز کارش با تیم تاج ارائه گر روش 3-3-4 در فوتبال ایران شد. این رمبی بزرگ و بادانش یوگوسلاو به عنوانی سرمربی، چهار بار روی نیمکت استقلال در رقابتهای جام باشگاههای آسیا حضور داشت و نخستین مقاوم آسیایی باشگاه استقلال را رقم زد. رایکوف همچنین نخستین مربی خارجی بازیهای آسیایی تاریخ باشگاه استقلال لقب گرفت که در سومین دوره رقابتهای باشگاههای آسیا شرکت کرد و نخستین پیروزی آسیایی تاریخ باشگاه استقلال را به ثبت رساند. وی چهره های بزرگی برای فوتبال این سرزمین کشف و تربیت کرده است که از جمله می توان به پورحیدرای، حجازی، مظلومیف روشن و ... اشاره کرد. رایکوف خدمت شایانی به باشگاه تاج (استقلال) نمود و به همین جهت وی از محبوبترین رمبیان تاریخ باشگاه اتسقلال نیز محسوب می شود. رایکوف دارای یک فرزند دختر می باشد، که متولد 1334 هجری شمسی است که از بیماری رماتیسم رنج می برد. دختر رایکوف قهرمان صدمتر کرال پشت در رشته شنا بود.

علی دانایی فرد

تاریخ تولد: مهرماه سال 1300
تاریخ وفات: 14/8/1358
مرحوم علی دانایی فرد یکی از چهره هیا ماندگا و به یادماندنی تاریخ باشگاه استقلال به شمار می رود. وی در سال 1325 هجری شمسی و یک سال بعد از تاسیس باشگاه دوچرخه سواران تیم فوتبال این باشگاه را تشکیل داد.
دانایی فرد که خود یکی از بازیکنان تیم دوچرخه سواران به شمار می رفت، تیمهای جوانان و نوجوانان این باشگاه تازه تاسیس را اداره میک رد و از همان ابتدا بازیکنان نخبه و با استعداد زمان خود را ب هباشگاه دوچرخه سواران ملحق میک رد. دوچرخه سواران به طور رسمی از سال 1325 در رقابتهای فوتبال شرکت کرد و علی دانایی فرد در حین بازیگری تواماً مربیگری دوچخه سواران را نیز بر عهده داشت. دانایی فرد علاوه بر آن که تیم فوتبال دوچرخه سواران را پایه گذاری کرد، اولین مربی فوتبال تاریخ باشگاه دوچرخه سواران را در زمین نازی آباد، وحیدیه، امجدیه و ... نیز بر عهده داشت و زحمات بیسیاری برای موفقیت تمام تبیمهای فوتبال باشگاه شکید و خم به ابرو نیاورد.

دانایی فرد در سن 17 سالگی نایب قهرمان دوومیدانی ایران شده بود. وی علاوه بر بازیگری و مربیگری به عنوان داور نیز در خدمت فوتبال ایران بود.
شایسته است که دانایی فرد را اولین اسطوره تابناک باشگاه استقلال معرفی نماییم. دانایی فرد زمانی دوران بازیگری خود را به اتمام رساند که ستاره ای به نام (بیوک جدیکار) در مستطیل سبز درخشید. وی در زمان بازیگری خود در پیستون چپ بازی می کرد و پس از آن که خود به عنوان مربی دوچرخه سواران و تاج از بیوک جدیکار در پیستون چپ – به صورت یک درمیان- استفاده کرد و او را بازیکن شایسته ای برای جانشینی خود دانست، از دنیای بازیگی به طور رسمی کناره گیری کرد و در سالهای متمادی، مربیگری دوچرخه سواران و تاج را عهده دار بود. دانایی فرد ضمن درک عالی از مربیگری و علاقه و کوشش وافری که به امر فوتبال داشت در اتحاد و گردهم آوردن بازیکنان و هماهنگ کردن اعضای تیم بی نظیر بود. دانش مربی فقید و جاودانه باشگاه استقلال از عصر خود فراتر به نظر می آمد.

باشگاه استقلال خیلی زود موسس و نخستین مربی تاریخ باشگاه و یک از بازیکنان مستعد خود را از دست داد. دانایی فرد رد سال 1358 به دلیل بیماری کبد و سرطان روده چشم از دنیا فروبست تا تنها خاطره ای از او بر جای بماند. از مرحوم دانایی فرد پندها و توصیه های مختلفی به یادگار مانده است. اما مهمترین مسئله ای که او بیش از هر چیز دیگری بر آن تکیه می کرد، نظم و انظباط و داشتن اخلاق نیکو بود، به طوری که اگر بایکنی بسیار خوب بازی می کرد و از لحاظ فنی در خدمت تیم می بود اما انضباط و اخلاق نمی داشت از او به هیچ عنوان استفاده نمی کرد و ریشه بازیکن سالاری را در همان ابتدا می خشکاند. از جمله شاگردانی که مرحوم دانایی فرد تربیت کرد، می توان به نامهایی همچون: بیوک جدیکار، پرویز کوزه کنانی، محمود و محمد بیاتی، عارف قلیزاده، غلامحسین مظلومی، اکبر کارگر جم، مهدی حاج محمد، اکبر افتخاری، داریوش مصطفوی و ... اشاره کرد. از مرحوم دانایی فرد سه فرزند به یادگار مانده است. دو فرزند دختر که متولد سالهای 1328 و 1334 می باشند که از میان آنها خانم میترا دانایی فرد یکی از بهترین مربیان تاریخ فوتبال بانوان ایران به شمار می آید و یک فرزند پسر به نام ایرج دانایی فرد، متولد 1329 می باشد که خود یکی از ستارگان تاریخ باشگاه استقلال است.
منابع تحقیق :
www.esteghlaltehranfc.com
fcesteghlal.ir
Fa.wikipedia.org
IPLstats.com
ایسنا
خبرگزاری فارس
سایت رسمی ورزشگاه آزادی
روزنامه همشهری
فدراسیون بین‌المللی تاریخ و آمار فوتبال
همشهری آنلاین
ايران ورزشی
روزنامه ورزشی گل
خبر ورزشی
مجله فیفا
شبکه ورزش ایران
روزنامه اعتماد ملی
شهروند امروز
۳۴ سال با پرسپولیس (از سال ۴۷ تا سال ۸۱). چاپ اول
روزنامه دنیای اقتصاد
روزنامه ایران
روزنامه مردمسالاری
هفته‌نامه شیرزنان
روزنامه اعتماد
خبرگزاری مهر
پارس‌اسپورت
بنیاد آماری سند.ورزش.فوتبال
/ن