دانستنی های دارویی خانواده (4)

نكاتي درباره مصرف دارو

مصرف دارو با ساير خوراكي‌ها و آشاميدني‌ها متفاوت است
مصرف بي‌رويه دارو، خود درماني و عدم رعايت دستورات دارويي پزشكان و داروسازان و قطع ناگهاني دارو در هنگام مشاهده نخستين نشانه‌هاي سلامت از جمله مشكلاتي است كه در فرهنگ مصرف دارو در جامعه ما مشاهده مي‌شود و به همين جهت ضرورت دارد مصرف‌كنندگان دارو به اصول زير در مصرف دارو توجه نمايند.

قانون نخست: فقط وقتي مورد نياز است

داروهاي تجويز شده مانند چتر مي‌باشند. در عين حال كه مفيد هستند ولي هميشه لازم نمي‌باشند. همانطور كه وجود يك ابر كوچك دليلي براي حمل چتر نمي‌باشد، كسالت‌هاي مختصر هميشه نياز به مصرف دارو ندارند.
دردها و ناراحتي‌هاي مختصر، نشانه‌هاي طبيعي از عدم مراقبت‌هاي صحيح از خودمان همچون عدم استراحت كافي و نامنظم بودن تغذيه مي‌باشند و به طور معمول بدون به كار بردن داروها برطرف مي‌گردند.
بدن و مغز انسان دو وسيله طبيعي براي مقابله با مشكلات و استرسهاي روزانه زندگي مي‌باشند. روشهاي ساده گاهي معجزه‌آسا هستند. مثلاً چند دقيقه آرامش و استراحت در رفع سردرد بسيار مؤثر است يا يك ليوان شير و نوشيدني گرم و يا تنفس عميق مي‌تواند خوابي عميق را براي افرادي كه دچار بي‌خوابي شده‌اند به ارمغان آورد.
مصرف منطقي داروهاي تجويز شده بستگي به مسؤوليت‌پذيري بيمار دارد. بدين معنا كه فقط وقتي به دارو احتياج داريم و پزشك لازم مي‌داند ما آن را كاملاً مطابق دستور مصرف پزشك استفاده كنيم.
در اكثر مواقع، روش‌هاي درماني ديگر گزينه مناسب‌تري براي درمان هستند و مي‌توان به جاي اتكاي بيش از حد به داروهاي تجويزي، با تنظيم روش زندگي سالم و برنامه شخصي منظم ميزان مصرف دارو را كاهش داد. در نهايت بايد دانست يك دارو وقتي مفيد است كه منافع مصرف آن براي بيمار بيش از خطرات و زيان‌هاي احتمالي آن باشد:‌
1- در درمان سرماخوردگي در صورتي كه با بيماري‌هاي ثانويه عفوني همراه نشده باشد نيازي به مصرف آنتي‌بيوتيك نيست.
2- براي درمان هر بيماري عفوني، آنتي‌بيوتيك خاصي مصرف مي‌شود. هرگز خودسرانه اقدام به مصرف آنتي‌بيوتيك نكنيد.
3- مصرف اشكال تزريقي داروها بايد فقط به موارد بسيار خاص بيماري‌ها محدود شود.
4- به كودكان تب‌دار خود قبل از مشاوره با پزشك هرگز آسپرين ندهيد.
5- براي مصرف مكمل‌هاي ويتاميني، انجام آزمايش و تأييد كمبود آن ويتامين در بدن لازم است.
6- درمان همه گلودردها يكسان نيست. از مصرف داروهاي باقي‌مانده از گلودردهاي قبلي پرهيز كنيد.
7- براي تسكين هرگونه دردي نبايد بي‌رويه دارو مصرف كرد. در مورد انتخاب و مصرف مسكن‌ها حتماً با داروساز شاغل در داروخانه مشورت كنيد.
8- مصرف بي‌رويه آنتي‌بيوتيك‌ها بدون تجويز پزشك منجر به درمان ناقص و بروز مقاومت نسبت به اين دسته دارويي شده و هنگام بروز مجدد بيماري‌هاي عفوني شما را از دسترسي به داروهاي مؤثر جهت درمان محروم مي‌سازد .

قانون دوم: ميانه‌روي در مصرف دارو

داروهاي تجويز شده مانند غذا هستند، زياده روي در مصرف آن براي بيمار مضر است. مقادير تجويز شده توسط پزشك مؤثرترين و بي‌خطرترين مقادير دارو است. دوبرابر كردن مقادير مصرف، تأثير دارو را افزايش نمي‌دهد. مصرف اكثر داروها بيش از مقادير مجاز و توصيه شده خطرناك است. همچنين هيچ گاه مقادير زيادي دارو را مدت زمان طولاني مصرف نكنيد مگر به توصيه پزشك، چرا كه خيلي از داروها ايجاد عادت و وابستگي مي‌كنند. استفاده نابجا و اشتباه از داروها به جاي درمان مي‌تواند بيماري‌زا باشد.
هرچند داروها اغلب مؤثرترين و مناسب‌ترين روش درماني مي‌باشند. ولي شما نبايد هربار كه به پزشك مراجعه مي‌كنيد انتظا نوشتن نسخه براي خود را داشته باشيد و يا به اصرار از پزشك نسخه دريافت كنيد. ممكن است فيزيوتراپي و ورزشهاي ساده، رژيم مخصوص غذايي و يا تغييرات ساده و عادات زندگي تنها چيزي باشد كه براي رفع مشكل‌تان مورد نياز است.
به معلومات، تجربه و تخصص پزشك خود اعتماد كنيد. اگر پزشك شما دارويي را مجدداً تجويز نكرد و يا تعداد دفعات تكرار نسخه‌ها را محدود كرد از داروساز انتظار پيچيدن مجدد آن نسخه را نداشته باشيد. چرا كه بعضي از داروها پس از گذشت زمان، نياز به تغيير در مقدار مصرف دارند و بعضي ديگر را نبايد براي مدت زماني طولاني به كار برد.
فقط پزشك مي‌تواند داروهاي تجويز شده را تغيير دهد و داروسازان در موارد خاص مجاز به ارايه داروهاي مشابه هستند. به همين جهت توصيه مي‌شود در مصرف متعادل دارو به نكات زير دقت نماييد:‌
1- داروهاي قديمي خود را بدون مشورت پزشك، جهت رفع علايم مشابه با بيماري‌هاي پيشين مورد استفاده قرار ندهيد.
2- هنگام تحويل گرفتن داروهاي خود با گوش دادن به اطلاعات دارويي ارايه شده توسط داروساز مي‌توانيد از بروز عوارض دارويي مصون بمانيد.
3- مصرف بيش از حد مجاز ويتامين‌ها بخصوص انواع محلول در چربي آنها (K,E,D,A) مي‌توانند عوارض خطرناكي ايجاد نمايند
4- مصرف داروهاي قلبي بايد به طور منظم و تحت نظر پزشك صورت پذيرد. هرگز خودسرانه مصرف اين داروها را كم و زياد يا قطع نكنيد.
5- ارايه توضيح كافي درباره بيماري، نحوه مصرف داروها و مدت زماني كه طول مي‌كشد تا اثر داروها ديده شود، از ويژگيهاي يك پزشك مجرب است.
6- براي رسيدن به وزن مطلوب و طبيعي نيازي به مصرف دارو و تحميل عوارض جانبي آن به بدن نيست. با رژيم غذايي مناسب و كامل، همچنين فعاليت بدني، مي‌توان به وزن مطلوب همراه با سلامت بدن دست يافت.
7- اگر تصور مي‌كنيد فردي دارويي را بيش از اندازه مصرف كرده و در حالت غيرهوشياري يا تشنج است و يادر تنفس مشكل دارد، ضمن مهيا كردن سريع بيمار جهت انتقال به مراكز درماني، مي‌توانيد براي دريافت اطلاعات ابتدايي با مراكز اطلاعات دارويي و سموم تماس بگيريد.
منبع:www.behdasht.gov.ir
/ن