پرسش:
چرا زنان وظیفه‌ی پیامبری و امامت را بر عهده نداشته اند؟پاسخ:
در طول تاریخ بشر، ده‌ها هزار پیامبر برای راهنمایی انسان‌ها، از سوی خداوند فرستاده شدند تا پیام خداوند را برای مردم بیان کنند و آنان را به سوی راه درست و پرستش خداوند و دوری از شیطان فراخوانند. در میان نسل‌های پیشین بشر، زنان باایمان و بسیار مقدّسی وجود داشته‌اند که شخصیت برخی از آنان در قرآن کریم معرفی شده است.زنانی هم‌چون مریم (علیهما السلام) مادر حضرت عیسی (علیه السلام)، آسیه همسر فرعون، مادر و خواهر حضرت موسی (علیه السلام) که در آیاتی از قرآن کریم از آنها یاد شده است.
هم‌چنین حضرت خدیجه (علیهما السلام) همسر گرامی پیامبر اسلام و حضرت زهرا (علیهما السلام) دختر گرامی پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) که سرور زنان همه‌ی عالم است و پس از ایشان حضرت زینب (علیهما السلام) دختر والا مقام حضرت زهرا (علیهما السلام) را می‌شود نام برد.
هم‌چنین مادران، همسران، دختران و خواهران امامان معصوم شیعه از مقام و منزلت و شخصیت والایی برخوردار بوده‌اند که از جمله‌ی آنان می‌توان به حضرت معصومه (علیهما السلام) خواهر گرامی امام رضا (علیه السلام) اشاره کرد.
این بانوان مقام معنوی بسیار بالایی داشته‌اند تا آن جا که امروزه مؤمنان با توسل به آنان بهشت و سعادت دنیا و آخرت را از پروردگار خویش درخواست می‌کنند.
در سخنان پیامبر (صلّی الله علیه و آله و سلّم) و معصومین (علیهم‌السلام) آمده است که زیارت مرقد مطهر حضرت معصومه (علیهما السلام) در شهر مقدس قم، بهشت را برای انسان به ارمغان می‌آورد و موجب آمرزش گناهان او می‌شود.(1)
با همه‌ی این مقام‌های معنوی و اخلاقی، خداوند، هیچ یک از این زنان را بر مسئولیت پیامبری و امامت نگمارده است. سؤال مهم این است که چه دلایلی (یا بهتر است بگوییم چه حکمت‌هایی) را می‌شود برای چنین مسئله‌ای در نظر گرفت؟ آیا زنان نقصی در کمال و فضیلت داشته‌اند یا شایستگی ارتباط با فرشتگان را نداشته‌اند؟
بی‌گمان چنین نیست زیرا خداوند در قرآن کریم به صراحت از گفتگوی فرشتگان با حضرت مریم (علیهما السلام) یاد می‌کند،
آن جا که می‌فرماید:
«و به یاد آورید هنگامی را که فرشتگان گفتند: ای مریم! خدا تو را برگزیده است و پاک ساخته و بر تمام زنان جهان برتری داده است.»(2)هم‌چنین در احادیث، درباره‌ی حضرت زهرا (علیهما السلام) نقل شده است که در مدت 75 یا 95 روزی که پس از رحلت پیامبر می‌زیسته‌اند، جبرئیل، فرشته‌ی وحی، بر ایشان نازل می‌گشت و مطالبی را برای ایشان بیان می‌کرد و علی (علیه السلام) آن مطالب را می‌نوشتند.(3)
مقام حضرت زهرا (علیهما السلام) آن چنان بلند است که در روایات آمده است اگر علی (علیه السلام) نبود کسی شایستگی ازدواج با آن بانوی بزرگوار را نداشت. با وجود این شاهدیم که حضرت مریم (علیهما السلام) و حضرت فاطمه (علیهما السلام) به پیامبری و امامت منصوب نشده‌اند.
برای این که دلیل و حکمت این مطلب را بیابیم باید بررسی کنیم پیامبری و امامت چیست و چه توانایی‌ها و شرایطی را لازم دارد؟ پیامبران الهی علاوه بر دریافت وحی موظف بودند با وجود همه مخالفت‌ها و کارشکنی‌های دشمنان و مخالفان دین، پیام خدا را به مردم ابلاغ نمایند.
برخی از پیامبران الهی علاوه بر رساندن پیام الهی، مسئولیت رهبری امت را نیز بر عهده داشته‌اند و این مسئولیت، به معنی تلاش عملی و برنامه‌ریزی و مدیریت جامعه برای تحققِ عینی برنامه‌های دین در عرصه‌ی حیات فردی و اجتماعی مردم است.
امامت یعنی رهبری عینی و عملی جامعه در مسیر اهداف الهی. طبیعی است که ابلاغ و پیام‌رسانی دینی (پیامبری) و تلاش برای تحقق و حاکمیت عدالت و ارزش‌های الهی در سطح جامعه (امامت)، درگیری‌های اجتماعی گسترده‌ای به همراه دارد و مستلزم حضور در میدان جنگ و رویارویی با دشمنان است.
به علاوه پیامبری و امامت به گونه‌ای است که همراهی مردان و حضور مستمر در میان مردان و ارتباط گسترده با نامحرمان را برای زن در پی دارد.
هم‌چنین ویژگیهای روحی و روانی زنان به گونه‌ای است که مسئولیت‌های سنگین مدیریتی و رهبری کلان جامعه، فشار روانی سنگینی را بر آنان وارد می‌سازد در حالی که مردان با چنین مسئولیت‌هایی هماهنگی و همراهی بیشتر و گسترده‌تری دارند.
بنابراین می‌شود گفت از آن جا که پیامبری و امامت هم با شرایط روحی و جسمی خاص زنان سازگار نیست و هم ارتباط فراوان با مردان نامحرم را به همراه دارد، به زنان واگذار نشده است.
پی‌نوشت‌ها:
1- محمدباقر مجلسی، بحارالانوار، ج 60، ص 216
2- سوره آل عمران (3)، آیه 42
3- محمد بن یعقوب کلینی، اصول کافی، ج 1، ص 458
منبع:
زن در اجتماع، سیدجعفر حق شناس، با همکاری پژوهشکده باقرالعلوم (علیه السلام)، تهران: سازمان تبلیغات اسلامی، شرکت چاپ و نشر بین الملل، چاپ اول، پاییز 1390.
.jpg "چرا پیامبر (ص) فرموده است که سوره هود مرا پیر کرده است؟")
