روشهای سوءاستفاده اطلاعاتی سازمانهای جاسوسی از افراد
1. تمرکز بر افراد مشخص و گروههای خاصدر برخی سفارتخانههای خارجی، مأموران اطلاعاتی با تمرکز بر فاکتورهایی مانند قومیت، شغل، رشته تحصیلی، سن و جنسیت اطلاعاتی را جمعآوری میکنند.
2. شناسایی تخصصهای کلیدی و جایگاههای حساس
مأموران اطلاعاتی ممکن است بر روی افراد با دسترسی به مراکز حساس مانند وزارت دفاع، سازمان انرژی اتمی، یا افراد فعال سیاسی و اجتماعی تمرکز کنند. اطلاعات مربوط به محل کار، دوستان و همکاران نیز از موارد قابل سوءاستفاده است.
3. طرح پرسشهای خاص در مصاحبهها
در برخی موارد تلاش میشود با طرح سؤالهای غیرضروری یا زیرکانه، اطلاعات شخصی در مورد محل زندگی، فعالیتهای اجتماعی، یا اقوام فرد جمعآوری شود.
نکاتی برای پیشگیری
از ارائه اطلاعات بیش از حد، غیرضروری یا شفاف درباره خود و دیگران خودداری کنید.اطلاعات مرتبط با شغل، سمت و دسترسیهای حساس را بیان نکنید.
در صورت مشاهده رفتار مشکوک، موضوع را به مسئولان مرتبط گزارش دهید.
هوشیاری شهروندان
این مسئله ممکن است برای هر فردی از سطوح مختلف اجتماعی رخ دهد؛ بنابراین هوشیاری و محدودیت در بیان اطلاعات در چنین شرایطی بسیار ضروری است.شگرد "گروکشی ویزا" توسط سازمانهای جاسوسی: هشداری جدی برای متقاضیان ویزا
در کنار شگردهای متداول جمعآوری اطلاعات، یکی از روشهای خطرناکی که توسط عوامل سازمانهای جاسوسی به کار گرفته میشود، بهرهبرداری از نیاز متقاضیان به دریافت ویزا، به ویژه در شرایطی است که صدور ویزا برای اعضای خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است. این روش که میتوان آن را "گروکشی ویزا" نامید، با هدف تحت فشار قرار دادن فرد و دستیابی به اطلاعات حساس یا ایجاد بستر برای سوءاستفادههای بعدی صورت میپذیرد.
نحوه عملکرد این شگرد
بر اساس اطلاعاتی که مأموران اطلاعاتی مقیم در سفارتخانهها از متقاضی ویزا (قبل یا حین فرآیند) کسب میکنند، شرایطی مصنوعی ایجاد میشود تا متقاضی یا یکی از اعضای کلیدی خانواده او (مانند سرپرست خانواده) برای مصاحبه یا ملاقات اجباری به سفارت احضار شود. هدف از این احضار، نه بررسی صرف پرونده ویزا، بلکه انجام مصاحبههای هدفمند برای تخلیه اطلاعاتی یا ترغیب فرد به همکاریهای ناخواسته در آینده است. فشاری که از بابت نگرانی برای سرنوشت ویزای خانواده ایجاد میشود، ابزار اصلی این گروکشی است.نمونهای از این شگرد ("دام ویزا" در دبی)
در یکی از موارد مشاهده شده، همسر و فرزند یک شهروند ایرانی برای دریافت ویزا به سفارتخانهای در دبی مراجعه کردند. پس از مشخص شدن شغل حساس پدر خانواده، مأموران اطلاعاتی با تأخیر در روند صدور ویزا، خانواده را تحت فشار قرار دادند. شرط صدور ویزا، حضور پدر در سفارت اعلام شد. با حضور ایشان، تلاش گستردهای برای تخلیه اطلاعاتی و ارائه پیشنهاد همکاری صورت گرفت.راه مقابله و پیشگیری
خوشبختانه در نمونه فوق، فرد مورد نظر با درک غیرمتعارف بودن شرایط، پیش از سفر، سازمان محل کار خود (واحد حراست) را در جریان گذاشت. با هدایت و هوشیاری سازمان ایشان، نه تنها ویزای خانواده صادر شد، بلکه اطلاعات غلط و بیارزشی به طرف مقابل ارائه گردید.نکته بسیار مهم: اسیر دام نشدن، به مراتب آسانتر از رها شدن از آن است.
توصیه جدی به شهروندان
در صورت مواجهه با شرایط غیرعادی، درخواستهای نامتعارف برای حضور در سفارت، یا هرگونه فشار در فرآیند صدور ویزا، فورا و بدون فوت وقت موضوع را به مقامات ذیصلاح در محل کار خود (واحدهای حراست در سازمانهای دولتی و خصوصی، واحدهای حفاظت اطلاعات در مراکز نظامی و انتظامی) اطلاع دهید. همچنین، در صورت لزوم، میتوانید با نهادهای امنیتی مثل ۱۱۳ تماس گرفته و مشکل پیش آمده را شرح دهید. اطلاعرسانی به موقع و دریافت مشاوره میتواند از بروز خسارات و گرفتاریهای جبرانناپذیر جلوگیری کند.سوء استفاده از اشتیاق غیرمعمول برای ادامه تحصیل در خارج از کشور
یکی از روشهای رایج که توسط برخی افسران اطلاعاتی برای بهرهبرداری از متقاضیان ویزای تحصیلی استفاده میشود، شناسایی افرادی است که اشتیاق غیرمتعارفی برای مهاجرت به منظور ادامه تحصیل دارند. این افسران با ارزیابی دقیق علت درخواست ویزا، زمانی که احساس کنند فرد متقاضی حاضر است به دلیل دیدن ویزای تحصیل به عنوان پلی به موفقیت، دست به هرکاری بزند، وارد عمل میشوند. از طرف دیگر در صورتی که فرد متقاضی یا یکی از نزدیکان وی دارای دسترسی به اطلاعات حساس باشد، این موقعیت برای سوء استفاده بیشتر فراهم میشود. مثال: سوء استفاده با فشار تبادل اطلاعات؛تصور کنید فردی برای گرفتن ویزای تحصیلی اقدام میکند، اما در مصاحبه از او سوالات غیرمعمولی پرسیده میشود یا پیشنهاداتی مطرح میشود که ارتباطی به هدف اصلی وی ندارد. در چنین مواردی ممکن است افسران اطلاعاتی تلاش کنند فرد را تحت فشار قرار دهند تا اطلاعات حساس مربوط به خانواده یا محل کار را در اختیار آنان بگذارد.
راهکارهای پیشگیری
1. آگاهی از حقوق: مطلع باشید که در هنگام مصاحبه ویزا، فقط سوالات مرتبط با درخواست شما باید پرسیده شود.2. گزارش موارد مشکوک: هرگونه پیشنهاد مشکوک یا فشار غیرمنطقی را به سفارت کشور خود یا مراجع قانونی گزارش دهید.
3. عدم اشتراک اطلاعات حساس: تحت هیچ شرایطی اطلاعاتی که با هدف درخواست ویزا مرتبط نیستند را ارائه ندهید.
4. مشورت با وکیل مهاجرت: در صورت مشاهده موارد مشکوک، از وکلای قانونی مطمئن کمک بگیرید. با آگاهی بیشتر، میتوان از احتمال سوء استفاده جلوگیری کرد و مسیر شفاف برای ادامه تحصیل در خارج از کشور فراهم نمود.
سوء استفاده از اشتیاق شهروندان ایرانی برای انجام سفرهای زیارتی به مکه و کربلا
ایرانیان همواره اشتیاق زیادی برای شرکت در مراسم زیارتی مانند حج، اربعین و عرفه دارند. این علاقه، بهویژه در ایام خاص، فرصت مناسبی برای سوءاستفاده سرویسهای اطلاعاتی کشورهای عراق، عربستان و حتی کشورهای ثالث مانند آمریکا، اسرائیل و انگلستان ایجاد میکند. این سرویسها سعی دارند افرادی را که دسترسی به اطلاعات مهم دارند، شناسایی و هدف قرار دهند.مثال: فرض کنید فردی با اطلاعات حساس دولتی در قالب یک تور زیارتی ارزانقیمت به کربلا میرود. در طول این سفر، او با فردی که خود را تاجر معرفی میکند، آشنا میشود. این شخص با ایجاد رابطهای دوستانه و پیشنهادهای مالی، سعی در جلب اعتماد او دارد و آرامآرام با پرسشهای هوشمندانه، اطلاعات سیاسی و اقتصادی کشور را استخراج میکند. در نهایت، این اطلاعات برای مقاصد جاسوسی و ضربه زدن به منافع ملی استفاده خواهد شد. این نمونه نشان میدهد چگونه سازمانهای جاسوسی میتوانند از فرصت سفرهای زیارتی برای جمعآوری اطلاعات یا جذب افراد بهرهبرداری کنند.
سوء استفاده از وجود انگیزه برای اخذ ویزای مهاجرت اقامت و اشتغال شهروندان ایرانی در خارج از کشور سازمانهای جاسوسی خارجی با شناسایی افرادی که برای مهاجرت و اخذ ویزای کاری تلاش میکنند، از طریق عوامل خود به این افراد نزدیک میشوند. آنها با وعده کمک و ابراز همدردی یا دوستی ساختگی، سعی در جلب اعتماد و کسب اطلاعات دارند. این روشها معمولاً با تحریک احساسات و نزدیکی بیش از حد همراه است، تا بتوانند اطلاعات مهم یا حساس را استخراج کنند. برای پیشگیری از آسیب، لازم است در برابر کسانی که بیش از اندازه پیشنهاد کمک یا دوستی میدهند، احتیاط کرد و در صورت احساس خطر، موضوع را به مراجع ذیصلاح اطلاع داد.
نمونه عینی
یک بازنشسته خوشنام که به خاطر سفرهای متعدد و صداقتش مورد اعتماد بود، با درخواست فرزندش برای ویزای کاری یک کشور اروپایی روبهرو شد. او برای کمک به فرزندش، سفرهای خود را ادامه داد و در یکی از سفرها به ترکیه، طبق عادت خود به جمع ایرانیان مقیم رفت. آنجا با فردی همشهری آشنا شد که خیلی سریع با او دوست شد و وقتی از مشکل ویزا باخبر شد، قول داد خودش این کار را برایش انجام دهد.این شخص طی ماههای بعد به طور فعال با بازنشسته ارتباط گرفت و راههای مختلف کمک به او پیشنهاد داد و همکاری نزدیکی با او پیدا کرد. اما رفتارهایش بیش از حد دوستانه و عجیب بود. بازنشسته که فردی باتجربه بود، متوجه این موضوع شد و احتیاط کرد؛ در نهایت با گزارش موضوع به مقامات امنیتی، مشخص شد این فرد عامل یک سرویس جاسوسی خارجی بوده و قصد داشته از اعتماد و نیاز بازنشسته برای دریافت اطلاعات حساس کشور استفاده کند. هوشیاری و اقدام به موقع مانع آسیب شد و تهدید خنثی گردید.
فشار اطلاعاتی بر شهروندان ایرانی در شرایط اضطراری برای دریافت ویزای سفر
در بسیاری از موارد، پیش میآید که بستگان نزدیک شهروندان ایرانی سالها در خارج از کشور اقامت دارند و به دلایل مختلف، به ویژه مسائل سیاسی، امکان تردد به ایران را ندارند. گاه اتفاقی پیشبینینشده رخ میدهد (مانند بیماری یا حادثه) که ضرورت دارد یکی از اعضای خانواده از ایران به سرعت به کشور مقصد سفر کند و ناچار به درخواست ویزای فوری میشود.در چنین شرایطی، ممکن است هنگام درخواست ویزا، مسئولان صدور ویزا با آگاهی از موقعیت حساس متقاضی (خصوصاً افرادی که در مراکز مهم علمی، فناوری یا صنعتی مشغول به کار هستند)، سؤالات و درخواستهایی فراتر از حد معمول مطرح کنند. اغلب این سؤالات پیرامون جزئیات شغلی، پروژههای تحت فعالیت، همکاران و میزان دسترسی فرد به اطلاعات ویژه است. این رویکرد به نوعی فشار اطلاعاتی محسوب میشود و زمینه سوءاستفاده اطلاعاتی و بهرهکشی را فراهم میآورد.
مثال مرتبط
فرض کنید فردی در یک مرکز فناوری پیشرفته یا یک پروژه ملی حساس کار میکند و به دلیل بیماری ناگهانی بستگانش در اروپا، برای درخواست ویزای اضطراری به سفارت مراجعه میکند. در این روند، کارمندان سفارت با اطلاع از جایگاه شغلی فرد، سؤالات دقیقی درباره نوع پروژهها، دسترسی او به فناوریهای خاص، یا حتی ارتباطات شغلیاش مطرح میکنند.طبیعتاً چنین اقداماتی میتواند تهدیدی برای امنیت اطلاعات فرد و کشور تلقی شود. در چنین شرایطی، لازم است فرد موضوع را فوراً به ارگانهای امنیتی مربوطه اطلاع دهد و از راهنمایی و حمایت آنها بهرهمند شود تا از هرگونه سوءاستفاده احتمالی جلوگیری گردد. /متسا
.jpg "بالاخره اسفناج را خام بخوریم یا پخته؟")
