ارتباط علمى بين اعتقادات دينى ـ معنوى و تاثير گذارى آن بر مكانيزم بيمارى

با توجه به گفته هاى لوين براى اينكه بتوان ارتباطى علمى ـ منطقى بين متغيرى مثل گرايش ها و فعاليت هاى دينى ـ معنوى و اثر آن بر سلامت جسم و روان به دست آورد، بايد به 3 سوال جواب داده شود. نخست اينكه آيا اصولا هيچ ارتباطى بين اين دو متغير هست و اگر هست آيا قابل اعتماد است؟ و در صورت قابل اعتماد بودن چه مكانيزم بيولوژيكى دارد.
در ارتباط با سوال اول د ر850 مورد مطالعه بيمارىهاى روانى و 350 مورد مطالعه بيمارىهاى جسمى چنين ارتباطى به وضوح مشاهده مى شود وقابل اعتماد است و تمام متغيرها و جوانب آمارى براى به دست آوردن نتايج صحيح در نظر گرفته شده اند. با تمام نتايج حاصله از چنين ارتباطى دانشمندان و جامعه پزشكى توصيه مى كنند كه هنوز بايد با چنين نتايجى بسيار با احتياط برخورد كرد تا نتايج مطالعات و تحقيقات كاملا به اثبات برسند و مورد تإييد جامعه پزشكى قرار گيرند.

گرايش هاى دينى ـ معنوى و پيچيدگى هاى آن براى جامعه پزشكى
 

نتايج حاصله از مطالعات اخير نشان دهنده اين واقعيت است كه ارتباط بين دين و معنويت وتاثير مثبت آن بر روى بيماران وجود دارد؛ به طورى كه بعضى ايمان را يك جريان انرژى مثبت شكست ناپذير ناميده اند، به طورى كه ((ويليام مايو)) در مورد ((كلينيك مايو)) گفته است كه ما در اين كلينيك هم پزشكى مدرن داريم و هم معنويت. در اين خصوص كميته سازمان بهداشت آمريكا و سازمان روانپزشكان آمريكا به پزشكان توصيه مى كنند كه در مراقبت هاى پزشكى از بيماران خود حتما نيازهاى دينى ـ معنوى آنها را در نظر بگيرند و در مداواى بيماران خود از آن استفاده كنند.
اين توصيه بيشتر بدين جهت است كه اولا نشان داده شده كه سلامت روح و جسم در نزد اكثر بيماران از اهميت خاصى برخوردار است و دوما تحقيقات نشان داده بين تسريع در بهبودى بيمار و نيازهاى دينى ـ معنوى او ارتباط مستقيمى وجود دارد.
البته اعتقاد دينى ـ معنوى به صور مختلف در افراد نمود مى يابد. از جمله :اميد به زندگى داشتن هدف داشتن، فعال بودن، احترام به هويت شخصى، اهميت متافيزيك در زندگى مادى.
سوما اعتقاد دينى معنوى بيمار استحكام بيشترى به روابط پزشك و بيمار مى بخشد و بالاخره اصل مهم در طب شفاى بيمار است و اگر چنين رابطه اى باعث به وجود آمدن نتايج بهتر در بهبود بيمارى مى شود، بايد اين اصل به همان ميزان توجه به اصول كلينيكى اهميت داد .
اما در حال حاضر هنوز موانعى بر سر اين راه وجود دارد؛ اول آنكه خيلى از افراد جامعه پزشكى هنوز اعتقاد زيادى به چنين باورهاى دينى ـ معنوى ندارند. دوم اينكه تعداد پزشكان با اعتقادات دينى ـ معنوى از تعداد بيماران با چنين اعتقاداتى كمتر است. سوم آنكه همچنين نتايج به طور كامل در دستورالعمل مداواى پزشكان اعمال نمى شود و بالاخره در نظر گرفتن نياز اعتقادات دينى ـ معنوى بيماران براى عده اى از پزشكان اتلاف وقت و يا فقدان اعتماد كافى بين بيمار و پزشك تلقى مى شود، به خصوص كه نقش اين نوع ارتباط حالت تثبيت شده اى در جامعه پزشكى ندارد.

مسائل اخلاقى
 

در جامعه پزشكى هر وقت سخن از اعتقادات دينى ـ معنوى بيماران به ميان مى آيد، صحبت از مسائل اخلاقى اجتناب ناپذير است، اما در نظر گرفتن نيازهاى دينى ـ معنوى بيمار توسط پزشك هم شرايطى دارد؛ به طور مثال پزشك بايد از تغيير دادن اعتقادات بيمار اجتناب كند؛ مثلا سعى در تحميل دين خاصى نداشته باشد و يا نسخه اش به بيمار صرفا انجام بعضى از اعمال دينى باشد و به طور كلى علم پزشكى و اعتقادات دينى ـ معنوى نبايد وارد مرزهاى يكديگر شوند وجاى يكديگر را بگيرند ؛ بلكه صرفا مكمل هاى خوب و مناسبى براى هم باشند. پزشكان هم بايد با رعايت شرايط منطقى وتدبير صحيح قدم به حيطه نيازهاى اعتقادى دينى بيمار در خصوص مداواى او بگذارند و هيچگاه اعتقادات دينى ـ معنوى بيمار را مورد قضاوت قرار ندهند و توجه خود را تنها به مدد گرفتن از اين مسائل براى مداواى بيمار معطوف دارند .

گرفتن شرح حال در مورد نياز دينى ـ معنوى بيمار
 

گرفتن شرح حال در مورد اعتقادات مذهبى بيمار را همانند سوابق اجتماعى اش مى توان به دست آورد. بعضى از سوالات پزشك براى به دست آوردن اطلاعات در مورد اعتقادات بيمار مى تواند به اين صورت عنوان شود كه ((در مواقع سختى از چه نيروئى كمك مى گيرى)) يا ((به چه مرجعى براى حمايت شدن روى مىآورى)) و ((چه مفهومى از ابتلاى به اين بيمارى براى خوددارى. و آيا به آينده خوش بين هستى و... البته اين نوع سوالات بايد براى موردهاى خاصى از بيماران مطرح شود .

گرفتن شرح حال يا سوابق دينى ـ معنوى افراد
 

1ـ در مورد ايمان: آيا خودتان را اهل دين و معنويت مى دانيد؟
2ـ ميزان اهميت: جنبه دينى ـ معنوى زندگى شما چقدر در تصميم گيرى هايتان نقش دارد؟
3ـ اجتماعى: آيا در يك جامعه دينى زندگى مى كنيد و آيا اين جامعه حامى خوبى براى شماست؟
4ـ نحوه برخورد: دوست داريد نيازهاى دينى معنوى شما چگونه در نظر گرفته شود ؟
منابع مراقبت هاى دينى معنوى
فرصت دادن به بيمار براى ابراز نيازهاى دينى ـ معنوى اش مى تواند گام مثبتى در راه بهبود بيمارى او باشد. هم اكنون خيلى از مراكز بهداشتى و سازمان هاى مراقبت هاى پزشكى، بخش هاى ويژه و پرسنل مذهبى از قبيل كشيش ها را در ساختار خود جاى داده اند. چنين بخش هايى مى توانند حمايت هاى روانى و مشاوره اى معنوى و يا سرويس هاى مشورتى را براى بيمار فراهم سازند و به موازات با شرايط مذكور در اين بخش ها قادرند اطلاعات خوبى از بيمار را در اختيار پزشك قرار دهند كه در مداواى او بسيار مفيد واقع شود.

نتيجه گيرى
 

اكثريت بيماران به نوعى گرايش ها و تمايلات دينى ـ معنوى خاصى دارند كه به اندازه سلامت جسمانى خود براى آن ارزش قايل اند و معمولا شدت چنين احساساتى هنگام بيمارى افزايش مى يابد. تحقيقات نشان داده اند تاكنون چنين گرايش ها ونيازهاى دينى ـ معنوى بيماران در جامعه پزشكى مورد اهميت قرار نگرفته اند، اما اكنون ارتباط مستقيمى بين دست يابى به سلامت و چنين گرايش هايى وجود دارد و اگر اين قبيل نيازها توسط مراكز پزشكى در نظر گرفته شوند، تاثير مثبتى در روال بهبودى بيمار مى گذارد. همچنين مطالعات نشان داده كه تاثير مثبت معنويت بر روى سلامت جسمانى و روانى بيمار قابل اعتماد است ،ا ما علت فيزيولوژيك آن نامشخص است و به نظر مىآيد كه اين تاثيرات مثبت از طريق رفتارهاى روانى اجتماعى در شخص ايجاد و سپس تبديل به تحولات بيولوژيكى مى شود .
در نظر گرفتن نيازهاى دينى ـ معنوى بيمار مى تواند در شرايط سالم اجتماعى و به صورت كاملا صميمى انجام گيرد كه خود مى تواند شرايطى را براى تسريع بهبود و يا كمتر شدن درد و رنج و يا دوره بيمارى فراهم آورد و تمامى اين شرايط پزشك را به نيازهاى خاص بيمار خود هدايت و همچنين ارتباط مستحكمى را بين پزشك و بيمار ايجاد مى كند.

پي نوشت :
 

1. مشاور خانواده، شهريور 81.

ارسال توسط کاربر : sm1372
/ع