مناسبات مصر و اسرائيل در سه دهه اخير (2)

ابعاد مختلف مناسبات ميان دو كشور
 

بعد سياسي
روابط سياسي ميان قاهره و تل آويو طي سه دهه اخير هرگز روند عادي نداشته است و همواره تحت تأثير سياست هاي منطقه اي اسرائيل و منازعه اعراب و صهيونيست ها بوده است. اين وضعيت پس از حادثه يازده سپتامبر 2001 وخيم تر گشت و قاهره چند بار سفير خود را فراخواند. در 21 نوامبر 2000 مصر به دليل رفتار وحشيانه اسرائيل نسبت به فلسطيني ها سفير خود را فراخواند و در دوران دو انتفاضه ملت فلسطين روابط قاهره و تل آويو به مرز قطع شدن پيش رفت. در پي تحولات تنش زاي سال 2002 دولت مصر در آوريل همان سال تصميم گرفت كليه روابطش را با اسرائيل در حال تعطيل و تعليق قرار دهد. فقط كانال هاي ديپلماتيك را جهت پيگيري قضيه فلسطين باز نگهداشته بود. مردم و نهادهاي مذهبي و فرهنگي و احزاب مصر در كليه مناسبت ها و تحولات منطقه به نفع قضاياي اعراب حضور فعال دارند به ويژه در دوران انتفاضه يك و دو، جنگ سي و سه روزه ميان رژيم صهيونيستي و مقاومت اسلامي برابر حزب الله لبنان.
مردم مصر كه با روند توسعه روابط كشورشان با رژيم اسرائيل مخالفند همواره از حكومتشان خواستار بستن نمايندگي هاي سياسي، اقتصادي و فرهنگي رژيم اسرائيل هستند. مردم مصر در تظاهرات در مه 2002 در شهر اسكندريه خواستار بسته شدن سركنسولگري رژيم صهيونيستي بودند.(12) به طور خلاصه مناسبات سياسي مصر و اسرائيل در نوسانات مستمر ميان صلح سرد و جنگ سرد به سر مي برد و روند آن افق روشن و درخشاني ندارد.(13) مطبوعات و رسانه هاي طرفين به عنوان ابزارهاي جنگ رواني در سير نوسان مناسبات ميان طرفين فعاليت دارند و نقش مهمي در تنش زدايي روابط ميان دو كشور، ايفا مي كنند.
سفيران اسرائيل در قاهره
در طول سه دهه روابط ديپلماتيك ميان قاهره و تل آويو رژيم صهيونيستي 10 سفير به مصر جهت مديريت مناسبات خود با آن كشور اعزام داشته است.(14)
پس از ديدار سادات از بيت المقدس در 1977 و امضاي قرارداد كمپ ديويد با صهيونيست ها در 1979 زمينه ها جهت برقراري روابط ديپلماتيك ميان دو كشور فراهم آمد و براي اولين بار در تاريخ معاصر مصر در 26 فوريه 1980 پرچم دولت صهيونيستي در قاهره به اهتزاز درآمد. اسامي سفيران رژيم صهيونيستي در قاهره به شرح ذيل است:
1.الياهو بن اليسار(15): اولين سفير رژيم اسرائيل در قاهره بود و روابط قوي با انورسادات داشت و حتي در روز واقعه ترور او حضور داشت. فعاليت هاي او نقش مهمي در عادي سازي روابط ميان قاهره و تل آويو داشت و در روند مذاكرات ميان رهبران مصر و اسرائيل حضور فعالي داشته و تجربيات خود را در كتابي نوشته است.
2.موشه ساسون: دومين سفير و مهندس تنوع روابط ميان كشورش و مصر بود. كتابش به نام «هفت سال در سرزمين مصريان» مرجع ارزنده اي در زمينه تاريخچه مناسبات مصر و اسرائيل است.(16) سفير اسرائيل در اين كتاب اعتراف مي كند كه مردم مصر به ويژه سنديكاهاي كارگري نسبت به او احساس نفرت و كينه مي كردند و تنها كسي كه با او رابطه خوبي داشت، دكتر يوسف والي وزير كشاورزي مصر بوده كه همواره او را در روستاي خود در شهر الفيوم به مهماني دعوت مي كرده است.
3.شيمون شامير: اين سفير در زمينه تاريخ، تمدن و فرهنگ متخصص و پژوهشگر بود و دربسترسازي نفوذ فرهنگي اسرائيل در مصر سهم زيادي داشته است. تلاش هاي او منجر به پايه گذاري و تأسيس مركز آكادمي اسرائيل در قاهره(17) در سال 1983 شد. سفير چهارم اسرائيل طي سال هاي مأموريتش در مصر توانست شبكه اي از روابط با شخصيت هاي ادبي، فرهنگي و سياسي مصر به وجود آورد.(18)
4.افرايم دوبك: يكي از مديران موساد بوده. او با دادن بورسيه آموزشي و تحصيلي به جوانان مصري در زمينه هاي كشاورزي و آبياري زمينه را براي ازدواج اين جوانان با دختران اسرائيلي فراهم كرد كه مشكلات اجتماعي و امنيتي براي مصر داشت.
5.ابراهام واربورگ: يكي از متخصصين و آگاهان به فرهنگ و تاريخ مصر بوده و در گذشته در اداره كردن فعاليت هاي مركز آكادمي اسرائيل در قاهره فعاليت داشت. واربورگ نقش مهمي در خريد آثار يهودي در مصر داشته و در دوران سفارتش به فعاليت هاي فرهنگي خود ادامه داد و درباره فرهنگ و تمدن مصر نظرياتي نيز داشت و طي مقالاتي اين نظريات و ديدگاه ها را تبيين كرد و نقش يهوديان را در تمدن و فرهنگ مصر چه در باستان و چه در تاريخ معاصر برجسته ساخت.
6.ديويد سلطان: اين سفير تخصص فوق العاده در جذب روشنفكران مصري داشته است و طي مأموريتش در قاهره توانست شبكه اي از دوستي و ارتباط با روشنفكران و دانشگاهيان مصري پايه ريزي كند.(19) ديويد سلطان در تأسيس انجمن دوستي مصر و اسرائيل تلاش زيادي كرد ولي دولت مصر با تأسيس اين انجمن موافق نبود. سفير اسرائيل به ائتلاف كپنهاگ و جمعيت صلح قاهره حمايت مالي و فني مي كرد. ائتلاف كپنهاگ از تجمع روشنفكران مصري هوادار عادي سازي روابط با اسرائيل تشكيل شده و لطفي الخولي نويسنده چپ مصر يك از فعالان اين جريان فرهنگي و فكري بود. در دوران سفارت ديويد سلطان، نهادهاي اطلاعاتي مصر شبكه جاسوسي اسرائيل را منهدم كرد وعده اي از جاسوسان مصر و خارجي در اين رهگذر دستگير و محاكمه شدند.
7.تسفي مازيل: طي چهار سال مأموريت اين سفير تحولات مهمي در منطقه رخ داد. از جمله پيروزي مقاومت اسلامي لبنان به رهبري حزب الله در 2000/5/25 و عقب نشيني اسرائيلي ها از جنوب لبنان، شروع انتفاضه ملت مسلمان فلسطين در 2000/9/28 مردم مصر و برخي از مقامات مسئول در حمايت از مردم فلسطين و لبنان اقدامات پر شوري انجام دادند و سفارت اسرائيل طي اين سال ها در انزواي كامل به سر مي برد.
اين سفير به خاطر اين انزوا خواستار پايان مأموريت گشت.
8.جدعون بن عامي(20): در اوج انتفاضه ملت فلسطين در ژانويه 2002 مأموريتش را در قاهره آغاز كرد. او يكي از پژوهشگران خبره اسرائيلي در امور اعراب است و جانشين رئيس مركز پژوهش هاي سياسي وزارت خارجه اسرائيل بود. در تأسيس و فعاليت ائتلاف كپنهاگ(21) نقش مؤثري داشته است.
9.ايلي شيكيد: يكي از مديران برجسته موساد بود و طي دوران مأموريتش در مصر تا حدود زيادي منزوي بوده لذا قبل از پايان مأموريتش در دسامبر 2004 استعفا داد. مقامات اسرائيلي اعلام كردند كه وي بازنشسته شده است.
10.شالوم كوهين: اين سفير (در آغاز مأموريتش 50 ساله بود) در 2005/6/8 رسماً مأموريتش را به عنوان سفير اسرائيل در مصر آغاز كرد. او در گذشته رئيس بخش امور خارجه و روند صلح در وزارت خارجه اسرائيل بود، رئيس نمايندگي در تونس در سال هاي (1996 ــ 2000) و رئيس اداره مغرب عربي در وزارت خارجه (2000 ــ 2003) بوده است. او مدرك كارشناسي ارشد در رشته علوم سياسي از دانشگاه حيفا و فارغ التحصيل دانشكده امنيت ملي وزارت دفاع اسرائيل است.
در امور خاورميانه و شمال آفريقا تخصص دارد و يكي از نامزدان پست سفارت اسرائيل در رباط (در حال گشايش اين سفارت در آينده) مي باشد. مأموريتش در مصر تاكنون (اسفند 86/مارس 2008) پُر دامنه و گسترده بوده و در اين راه متحمل تبليغات و تهاجم رواني مطبوعات مصر چه دولتي و چه معارض بوده است.(22) يكي از اولويت هاي مأموريت او بسترسازي براي ايجاد و پايه ريزي فرهنگ سازش و دوستي ميان مصريان و اسرائيلي ها بوده است. در همين راستا او از دولت مصر تدريس زبان و ادبيات عبري در دانشگاه هاي مصري را درخواست نمود. در دوران مأموريتش يكي از افراد پليس مصر به نام محمد خلف حسن ابراهيم به دليل مخالفت حراست از سفارت اسرائيل در قاهره در يكي از دادگاه هاي نظامي در مورخ 25 فوريه 2007 به شش ماه زنداني محكوم شد.(23)
شالوم كوهين طي سه سال مأموريت چندبار به وزارت خارجه مصر فراخوانده شد آخرين بار در روز چهارم مارس 2007 بود. اين فراخواني در اعتراض دولت مصر در پخش فيلم مستندي به نام «روح شاكيد» كه از سوي برخي از كانال هاي تلويزيوني دولت اسرائيل بود. موضوع اين فيلم قتل عام 250 نظامي مصري اسير در منطقه سينا در جنگ شش روزه 1967 توسط يگان نيروي ويژه به نام شاكي بوده است، فرمانده عمليات اين واقعه ژنرال بنيامين بن اليعارز وزير زيرساختارهاي كابينه ايهود اولمرت است.
پخش اين فيلم باعث لغو سفر بن اليعارز به قاهره شد.(24) مسئول دفتر بن اليعارز در پي اين تنش سياسي و تبليغاتي اعلام كرد در اين قتل عام مصري ها كشته نشده بلكه اين 250 نفر چريك هاي فلسطيني بوده كه در جنگ 1967 عليه اسرائيل اقدامات نظامي داشتند. فيلم روح شاكيد در محافل مصري عكس العمل شديدي داشت و زخم هاي كهنه را تازه ساخت. مصطفي الفقي رئيس كميسيون روابط خارجي پارلمان مصر و از رهبران حزب ملي دموكراتيك (حزب حاكم) انگيزه هاي پخش اين گونه فيلم ها از سوي اسرائيلي ها، تقويت روحيه ملت و سربازان صهيونيستي پس از شكست مفتضحانه آنها در جنگ سي و سه روزه با حزب الله لبنان و در اين راستا متخصصان جنگ رواني اسرائيل قصد داشتند با پخش اين گونه فيلم ها نظاميان عرب به ويژه مصري ها را بترسانند.(25)

پي نوشت ها :
 

*کارشناس مسائل آفريقا و خاورميانه.

منبع:پایگاه نور35
ادامه دارد...
/ع