مناسبات مصر و اسرائيل در سه دهه اخير (6)
ديوار امنيتي در مرزهاي مصر و غزه
1.تلاش براي استخدام عشاير در منطقه سينا جهت رصد كردن هر تحرك بر ضد امنيت اسرائيل.
2.تلاش براي خريد زمين هاي زياد در سينا، صهيونيست ها با استخدام برخي از فلسطيني ها قصد دارند زمين هاي در منطقه مرزي مصر و غزه را تحت عناوين مختلف با قيمت هاي عالي بخرند. دولت مصر و اعراب سينا اين توطئه را درك نموده و با اين شگردها و توطئه ها مقابله خواهند كرد.
3.رژيم صهيونيستي قصد دارد ميان مصر و غزه ديوار حائل به طول 250 كيلومتر (مرز مصر و غزه از منتهي اليه جنوب غزه تا بندر ايالات در درياي سرخ) بسازد.
4.دولت اسرائيل با درخواست مصر براي افزايش نيروي پليس در مرزهاي مشترك از 750 نفر به 1500 كاملاً مخالف و آن را مغاير با نقض قرارداد صلح ميان خود و قاهره مي داند.
پروژه كانال درياي الميت
ايجاد اين كانال از ابعاد مختلفي براي منطقه خطرآفرين است. مهم ترين آنها ايجاد تغييرات در زمين منطقه و تبديل آن به يكي از كانون هاي زلزله خيز است.
از لحاظ راهبردي با ايجاد يك مانع آبي مصر از اردن و فلسطين جدا خواهند شد و اسرائيل با اجراي اين پروژه موقعيت راهبردي مصر را به خطر مي اندازد.
مناسبات اقتصادي تجاري ميان دو كشور
نبايد اجازه دهيم مصري ها از ما فاصله بگيرند زيرا شراكت و همكاري استراتژيك مصر و اسرائيل يك عضو حياتي حفظ ثبات در خاورميانه، سركوب تندروي و پيشرفت اقتصادي دو كشور است».(53)
تحولات منطقه و شرايط قضيه فلسطين تأثير مستقيمي بر روابط قاهره و اسرائيل دارد به ويژه در زمينه اقتصادي و مالي؛ به طور مثال قرارداد صدور گاز مصر به اسرائيل پس از 14 سال تأخير در 30 ژوئن 2005 ميان وزير نفت مصر و وزير زير ساختارهاي اسرائيل امضا شد. به موجب آن مصر(54) روزانه 170 ميليون فوت مكعب گاز به اسرائيل از منطقه شيخ زويد به منطقه عقلان صادر مي كند و ارزش اجمالي آن طي بيست سال آينده 2/5 ميليارد دلار مي باشد.
طي 5 سال گذشته مبادلات تجاري دو كشور در زمينه كشاورزي بوده است.
اسرائيل، كود، بذر و مواد حشره كش به مصر مي فروشد و نقش اسرائيل در اين بازار به ميزان 45 درصد مي باشد. بر اساس آمار وزارت كشاورزي مصر 30 كالاي كشاورزي به اسرائيل صادر و 46 كالاي كشاورزي از اسرائيل وارد مي كند. اسرائيلي ها سرزمين بزرگ كشاورزي در منوفيه ــ عامريه منطقه كويري در نزديكي اسكندريه در دست بهره برداري دارند.
اسرائيل و مصري ها در ساخت يك پالايشگاه در اسكندريه شريك بودند اين پالايشگاه در سال 1994 ساخته شد و در سال 1998 رسماً شروع به كار كرد. هزينه ساخت يك ميليارد دلار بوده كه دولت مصر 20 درصد آن را تأمين كرده است.
روابط فرهنگي و اجتماعي
موضوع يهوديان مصر و ازدواج هاي جوانان اسرائيلي و مصري مشكلات عديده اي براي مناسبات قاهره و تل آويو به وجود آورده است. به طور مثال، موضوع يهوديان مصر به عنوان كانون تهديد براي مصر اهميت بسيار دارد.
يهوديان مصر
درباره تاريخ، فرهنگ و نقش اجتماعي و اقتصادي يهوديان مصري، كتاب ها و مقالات فراواني نگاشته شده است. شايد محمود ابوالغار نويسنده مصري جديدترين كتاب را در اين زمينه نوشته باشد. او در كتابش تحت عنوان «يهود مصر من الازدهار الي الشتات»(يهوديان مصر ازشكوفايي تا پراكندگي) حقايق تاريخي درباره جامعه يهوديان مصري تشريح كرده و علل مهاجرت اين قوم به فلسطين اشغالي را تبيين نموده است.(55)
ــ يهوديان مصر به دو گروه مذهبي متعلق بوده اغلب يهوديان متعلق به يهوديان ربانيين(56) و گروه اقليت به مذهب يهود قرائين(57) كه قديمي ترين يهوديان مصرند.
ــ يهوديان قرائين اغلب فقير و در حرفه هاي طلا و نقره سازي و صرافي نزد بازرگانان و اربابان حرفه يهود ربانيين كار مي كردند. يهوديان مصر در محلات مخصوص به خود در قاهره و اسكندريه زندگي مي كردند و عده اي از آنها در خارج از اين محلات مي زيستند. يهوديان شهر اسكندريه در اوايل قرن بيستم جمعيت بالغ بر 18 هزار نفر داشته كه در 1948 به چهل هزار نفر افزايش يافتند. نصف آنها مصري و بقيه از اسپانيا، ايتاليا و مراكش به آنجا مهاجرت كردند. كل جمعيت يهوديان مصري در سال 1947 بين 64/165 تا هفتاد هزار نفر بودند.
از مشاهير يهود مصر: يعقوب و موسي قطاوي، شيكوريل از بازرگانان معروف مصر بود. يعقوب صنوع پدر تأثر و نمايشنامه نويسي مصر، در كابينه سعد زغلول (رهبر انقلاب 1919 مصر) يوسف قطاوي وزير دارايي بود. او در كابينه احمد زيودپاشا در 1925 وزير ترابري بود. يهوديان مصر در سال هاي 1948 و 1956 از مصر خارج و به فلسطين اشغالي رفته و تنها 63 نفر باقي ماندند. اسرائيل و لابي هاي صهيونيستي در آمريكا در سال هاي اخير به دنبال برآورد و محاسبه زيان هاي يهوديان مهاجر از مصر هستند. يهوديان مصر با تحريك رژيم اسرائيل تاكنون 3500 شكايت نامه به مبلغ 5 ميليارد دلار عليه دولت مصر تنظيم كرده اند. موردخاي بن بورت در سال 1993 گزارش درباره املاك و اموال غيرمنقول يهوديان مصر تهيه و جهت پيگيري تسليم بوش (پدر) نمود. او در اين گزارش جهت جبران زيان هاي يهوديان مصر 88 ميليارد دلار مطالبه كرده است. در اكتبر 2004 ميان يهوديان مصري (با جمعيت 100 نفر) بر سر تعيين رهبري اختلاف نظر رخ داد و با دخالت اسرائيل به شدت مخالف بودند.(58) آنها در نهايت كارمرن اينشتن (70 ساله) دختر استر اينشتن (96 ساله) و رهبر سابق يهوديان را انتخاب كردند. مادر كارمن رهبري طايفه را در سال 1997 پس از درگذشت اميل روسو به عهده گرفت.
يهوديان مصري در پايه گذاري و پيشرفت رژيم صهيونيستي نقش بارزي داشته از جمله شخصيت هاي مصري: خاخام عوفاديا يوسف رهبر مذهبي جنبش راستگراي شاس و مهندس عوباديا هراري رئيس پروژه ساخت جنگنده لافي و ايلي كوهن معروف ترين جاسوس اسرائيل در جهان عرب كه توسط سوريه اعلام شد. كوهن يكي از پايه گذاران موساد بود.(59)
يهوديان مصر نقش مؤثري در تأسيس جريانات و احزاب چپ مصر داشته اند. اولين جنبش صهيونيستي در مصر در سال 1897 تأسيس گرديد و تا اوايل جنگ جهاني اول تعداد جمعيت هاي صهيونيستي در قاهره و اسكندريه به 14 عدد مي رسيد كه در 1917 اتحاديه اي از اين جمعيت و انجمن ها تشكيل و جاك موصيري رهبر اين اتحاديه بود. آنها يك ارگان خبري و تبليغاتي داشتند به نام «اسرائيل» كه به زبان فرانسه منتشر مي شد. در پي اعلام وعده بالفور مبني بر تأسيس دولت يهود در فلسطين يهوديان مصري پيام تشكري به لويد جرج نخست وزير وقت انگليس فرستادند و به همين مناسبت جشني با حضور هشت هزار يهودي برپا شد. چهار هزار نفر از يهوديان مصري تحت تأثير تبليغاتي جنبش صهيونيسيتي در سال هاي (1947 ــ 1917) نفر به فلسطين اشغالي مهاجرت كردند.(60)
نتيجه گيري
جنگ رواني كه از چند سال پيش ميان دو كشور شروع گشته با اقدام مصر مبني بر اجازه دادن به عبور 2150 حاجي فلسطيني از گذرگاه رفح به نوار غزه در مورخه دوم ژانويه 2008 تشديد شد.
روز بعد ايهودا باراك وزير دفاع اعلام كرد كه مبارك رئيس جمهوري مصر كنترل خود بر دستگاه هاي امنيتي و اطلاعاتي مصر را از دست داده است. باراك در مصاحبه اي مطبوعاتي با سايت روتر (كه از سايت هاي خبري صهيونيستي است) اعلام نمود ميان مصر و اسرائيل توافقي وجود داشت مبني بر اينكه حاجيان فلسطيني مي بايست جهت بازرسي از گذرگاه كرم ابوسالم كه تحت نظارت اسرائيلي هاست عبور كنند ولي افسران مصري اجازه دادن آنها از معبر رفح بدون بازرسي وارد غزه شوند.
وزارت خارجه اسرائيل روابط خود را با احمد ابوالغيط (رسانه ها و مقامات سياست خارجي اسرائيل حمله وسيعي عليه وزير خارجه مصر آغاز كرده و هنوز هم ادامه دارد) قطع و او را افراط گرا قلمداد كرده و اين رژيم مناسبات خود را تنها با مبارك و عمر سليمان رئيس دستگاه اطلاعاتي مصر پيگيري مي كند.
تنش ميان قاهره و تل آويو چيز جديدي نبوده و ريشه در تاريخ آغازعادي سازي روابط ميان طرفين دارد. اسرائيل نمي خواهد با اعراب آشتي و صلح برقرار كند و اين رژيم مولد جنگ و تنش و عقايد نژاد پرستانه است و هرگز نمي تواند با اعراب در صلح و آرامش زندگي كند. نظامي گري در تمام شئونات اين رژيم چيرگي دارد و غلبه ديدگاه امنيتي بر روابط ميان اسرائيل و اعراب محصولي جز تداوم تنش و باج خواهي صهيونيست ها ندارد. اعراب اشتباه مي كنند كه باور مي كنند كه مي توانند با صهيونيست ها روابط عادي برقرار كنند زيرا ماهيت دولت صهيونيستي مبتني بر فلسفه هاي نژاد پرستانه و برتري جويانه قوم يهود بر اقوام ديگر است وبنيه فكري و عقيدتي صهيونيست ها بر پايه نفرت و خشم و انتقام شكل گرفته است. اين رويكرد فلسفي و فكري نمي تواند با همسايگان عربش همزيستي مسالمت آميزي داشته باشد.
روابط قاهره و تل آويو تحت شرايط غيرعادي و با فشارهاي آمريكا پايه ريزي شده قاهره تاكنون همواره پايبند قراردادهاي كمپ ديويد و صلح بوده ولي اسرائيل از ابتدا تاكنون از راهبردهاي خود براي بسط سلطه و نفوذ خود در محيط عربي عدول نكرده و هيچگاه امتيازي قابل توجه به اعراب نداده است و هرگز طرح صلح را در قبال زمين اجرا نكرده است.
پي نوشت ها :
1.احمد مرزوق، 30 عاماً علي زياره السادات للقدس و لا يزال الجدل مستمراً، مورخ 21 نوامبر 2007 www.filbalad.com.
2.منبع فوق.
3.يكي از طراحان سياست مذاكره و گفتگوي بين مصر و رژيم صهيونيستي بوده و در تمام مراحل و روند مذاكرات سادات و صهيونيست ها از ديدار قدس شريف تا امضاي قرارداد صلح در كمپ ديويد حضوري فعال داشته است.
4.همان منبع.
5.صلاه مصرايم: در اين نماز يهوديان بر مصر و مردم آن لعن مي فرستند و آن را نفرين مي كنند و از خداوند مي خواهند آن را ويران سازد.
6.امين مصطفي، الاتصالات السريه العربيه ــ الصهيونيه، تاريخ اللقادات المصريه، الصهيونيه السريه (93ــ 1949)، چاپ اول 1994، انتشارات دارالوسيله، چاپ اول، 1994.
7.نامشخص بودن وضعيت بيت المقدس همواره به عنوان يك راهبرد اساسي صهيونيستي در مذاكرات با اعراب بوده است.
8.دكتر محمد عزت محمدعلي، معاهده الاسلام المصريه الاسرائيليه، سلام بار دام حرب بارده، مجله جالد العسكريه، مورخ 2004/9/1.
9.منبع فوق.
10.كاهش كمك فني و مالي آمريكا در سال 2007 به مصر تحت تأثير لابي هاي صهيونيستي بوده است.
11.بروز تنش در روابط مصر و اتحاديه اروپا در اواخر 2007 به بهانه هاي قضاياي حقوق بشر آشكارا تحت تأثير مداخله هاي اسرائيل بوده است.
12.التقرير الاستراتيجي الافريقي (2002 ــ 2001)، دانشگاه قاهره، مركز البحوث الافريقيه، سپتامبر 2002، قاهره، مصر، ص 370.
13.محمد عزت محمد، معاهده الاسلام المصريه الاسرائيليه.
14.دكتر رفعت سيد احمد، التطبيع في زمن الانكسار.
15.او در سال 2001 درگذشت. او اعتراف كرده بود به خاطر عدم تعامل جامعه مصر دچار افسردگي شده است.
16.موشه ساسون، سبع سنوات في البلاد المصريين، ترجمه دكتر رفعت سيد احمد، مركز يافا للدراسات و الابحاث، قاهره 1990.
17.اين مركز در خيابان نيل، پشت هتل شرايتون قاهره و بالاتر از منزل محمد حسنين هيكل نويسنده معروف مصري واقع شده است.
18.از شخصيت هاي مصري كه با اين سفير ارتباط داشتند، عبدالعظيم رمضان (يكي ديگر از مورخان تاريخ معاصر مصر)، تحسين شنن، نجيب محفوظ، نويسنده معروف و برنده جايزه نوبل در ادبيات علي سالم و امين المهدي، بودند.
19.لطفي خولي (نويسنده بزرگ چپ مصر)، علي سالم، صلاح بسيوني، مصطفي خليل، عبدالمنعم سيد و نبيل فوده (كارگردان تلويزيون) از دوستان ابن سفير بودند.
20.اين سفير (63 ساله در زمان آغاز مأموريت) يكي از بازرترين متخصصان جهان عرب در اسرائيل بوده و با موساد همكاري هاي پژوهشي فراوان داشته است.
21.اين نهاد NGO از سوي روشنفكران مصري و اسرائيلي در سال 1998 تشكيل شده و از حمايت هاي مالي و معنوي اسرائيل برخوردار بوده و اولويت هاي راهبردي آن تبليغ و ترويج ادبيات سازش و دوستي اعراب و اسرائيل بوده است.
22.يكي از موارد جنجالي درخواست او مبني بر انتقال باغ وحش قاهره به جاي ديگر بوده است. برخي از مطبوعات در پاسخ به درخواست او از دولت خواستند سفارت اسرائيل را از قاهره به كوير منتقل كند.
23.خبر محاكمه نامبرده از سوي سايت www.alarabiya.net منتشر شد.
24.مقامات مسئول مصري هنوز اين پرونده را پيگيري مي كنند.
25.عادل صبري، مصر تستدعي سفير اسرائيل، به سبب روح شاكيد، اسلام اون لاين، مورخ 4 مارس 2007.
26.افرايم سنيه از مقامات بلند پايه رژيم صهيونيستي و از استراتژيست هاي مهم اين رژيم است صاحب آثار سياسي و استراتژيك است از جمله كتاب هاي او كتاب «اسرائيل پس از 2000» اين كتاب توسط عبدالكريم جادري ترجمه و از سوي دوره عالي جنگ دانشكده فرماندهي و ستاد در 1381 منتشر شده است.
27.اسرائيل پس از 2000، صص 52ــ47.
28.همان منبع، ص 47.
29.اسرائيل پس از 2000، ص 48.
30.اسرائيل پس از 2000، صص 50ــ49.
31.همان منبع، ص 50.
32.همان منبع، ص 52.
33.همان.
34.همان.
35.چهاردهمين جنگ اعراب و رژيم صهيونيستي كه از سوي اسرائيلي ها به جنك كيپور معروف است زيرا اين جنگ مصادف با يكي از اعياد يهوديان بوده است.
36.مسعود كوهستاني نژاد، روابط ايران و اسرائيل در دوره دولت دكتر مصدق، فصلنامه تاريخي روابط خارجي، ويژه نامه نفت، مصدق، كودتا، مركز اسناد و تاريخ ديپلماسي وزارت امورخارجه، سال چهارم، شماره 1، 1382.
37.همان.
38.جمال عبدالناصر رئيس جمهوري مصر در يك سخنراني شديد اللحن عليه شاه در 26 ژوئيه 1960 قطعه روابط كشورش با ايران را اعلام كرد.
39.فاروق فرزند فؤاد (1952 ــ 1936) پادشاه مصر بوده و فوزيه اولين همسر شاه خواهر او بوده است.
40.الهيئة العامه للاستعلامات المصريه، الكتاب الفصوص 2007، مادة القضيه الفلسطينه.
41.حسن ابوطالب، ازمه غزه و مساراة الحركه المصريه، روزنامه الاهرام چاپ قاهره، مورخ 6 فوريه 2008.
42.جهان مصطفي، وداعاً للسلام و اهلاً بالعواصف، در سايت محيط.
43.ايهاب درويش، من عزام الي العطار، السلام البارد لا يمنع حرب الاستخبارات، بين مصر و اسرائيل مجله الحوادث، شماره نهم، مارس 2007، ص 23.
44.پدر بزرگش از علماب برگ الازهر بوده، پدرش خلبان و مادرش پست حساس در وزارت آموزش و پرورش مصر دارد.
45.طلعت رميح، ام الرشراش، عنوان مرحلتين في الصراع الاسلامي ــ الصهيوني.
46.لرد برنادوت رئيس كميته تحقيق در 17 سپتامبر 1948 به خاطر گزارش هايش توسط صهيونيست ها ترور شد.
47.خالد يوسف، ام الرشراش المصريه، الارض المنسيه في اتفاق السلام.
48.الهيئة العامه للأستعلاماة سايت رسمي مصر است.WWW.sis.gov.eg.
49.عبدالله صالح، الدور الاقليمي مصر و معضله الشقيقه الكبري، سايت خبري العصر alasr.ws.
50.همان منبع.
51.محمد عبدالسلام، السياسه الدفاعيه و العدوات التقليديه لمصر، كتاب نهضة مصر و النظام الدولي، ص 126 ــ 109، انتشارات مركز الدراسات السياسيه و الأستراتيجية، قاهره 1999.
52.افرايم سنيه، اسرائيل پس از 2000، ص 52.
53.مجموع ذخاير گازي بر اساس آمار مصري ها 67 تريليون مترمكعب است.
54.محمد ابوالغار، يهود مصر من الازدهار الي الشتات، دارالهلال، القاهره 2006.
55.اغلب يهوديان جهان متعلق به اين مذهب هستند. آنها به 39 اسفار تورات و كتاب تلمود اعتقاد دارند.
56.يهود قرائين از مذاهب قديمي يهود هستند. به اسفار تورات ايمان دارند ولي به کتاب تلمود اعتقادي ندارند.
57.يهود مصر، ... يختارون رئيسه جديده لطائفتهم، الشرق الاوسط، مورخ 22 اكتبر 2004، شماره 10673.
58.احمد ابراهيم، مصر ... صراعات في اوساط اليهود علي خلافه رعيمهم، روزنامه الاتحاد، چاپ امارات متحده عربي، مورخ اول ژانويه 2005.
59.طارق ديلواني، معرفي كتاب يهود مصر من الازدهار الي الشتات، مجله العصر، مورخ 26 اكتبر 2006.
*کارشناس مسائل آفريقا و خاورميانه
كتاب
1.وحيد عبدالمجيد، كمپ ديويد پس از دو دهه، ترجمه مهرداد كيايي، انتشارات اطلاعات، تهران 1381.
2.امين مصطفي، الاتصالات السريه العربيه ــ الصيونيه (1993 ــ 1916)، انتشارات دارالوسيله، 2003.
3.افرام سنيه، اسرائيل پس از 2000، ترجمه عبدالكريم جادري، انتشارات دانشكده فرماندهي و ستاد، تهران، 1381.
4.محمد ابوالغار، يهود مصر من الازدهار الي الشتات، دارالهلال، القاهره، 2006.
5.التقرير الاستراتيجي الافريقي (2002 ــ 2001)، دانشگاه قاهره، مركز البحوث الافريقيه، سپتامبر 2002، قاهره، مصر، ص 270.
6.محمد عبدالسلام فصل الثالث: السياسيه الدفاعيه و العدوات التقليديه، كتاب نهضه مصر و النظام الدولي، مركز الدراسات السياسيه و الاستراتيجيه، مصر، قاهره 1999.
مقالات
1.دكتر رفعت سيد احمد، التطبيع في زمن الانكسار، مورخ 2005، 5، 9 ،سايت دروب www.doroob.com.
2.احمد مرزوق، 30 عاماً علي زياره السادات للقدس و لا يزال الجدل مستمراً، مورخ 21 نوامبر 2007، www.filbalad.com.
3.مسعود كوهستاني نژاد، روابط ايران و اسرائيل در دوره دولت دكتر مصدق فصلنامه تاريخي روابط خارجي، ويژه نامه نفت، مصدق، كودتا، مركز اسناد و تاريخ ديپلماسي وزارت امور خارجه، سال چهارم،شماره 15، 1382.
4.ايهاب درويش، من عزام الي العطار، السلام البارد لا بمنع حرب الاستخبارات، بين مصر و اسرائيل مجله الحوادث، شماره نهم، مارس 2007، ص 23.
5.عادل صبري، مصر تستدعي سفير اسرائيل، به سب روح شاكيد، اسلام اون لاين، مورخ 4 مارس 2007، ص 27.
6.يهود مصر، 100 يختارون رئيسه جديده لطائفتهم، الشرق الاوسط، مورخ 22 اكتبر 2004، شماره 10673.
7.طارق ديلواني، معرفي كتاب يهود مصر من الازدهار الي الشتات، مجله المصر، مورخ 26 اكتبر 2006.
8.دكتر محمد عزت محمدعلي، معاهده الاسلام المصريه الاسرائيليه، سلام بار دام عرب بارده ؟ مجله خالد العسكريه، مورخ 2004/9/1.
9.حسن ابوطالب، ازمه غزه و مساراة الحركه المصريه، روزنامه الاهرام، مورخ 6 فوريه 2008.
10.جهاد مصطفي، وداعاً للسلام و اهلاً بالعواصف، سايت محيط www.moheet.com
11.طلعت رميح، ام الشراش المصريه، عنوان مرحلتين في الصراع الاسلامي ــ الصهيوني.
12.خالد يوسف، ام الشراش المصريه، الارض المنسيه في اتفاق السلام.
13.مصاحبه مطبوعاتي احمد ابوالغيظ وزير خارجه مصر، سايت اطئيه العامه للاستعلامات، www.sis.gov.eg
14.عبدالله صالح، الدور الاقليمي مصر و معضله الشقيقه الكبري، سايت خبري العصر alasr.ws.
15.پايگاه نور 35
/ع
